Sedimentary Features of Gilbert Type Belemedik Delta Pozantı

Yıl 2009, Cilt: 33 Sayı: 1, 45 - 62, 01.05.2009

Şeref Keskin Mustafa Sönmez

Öz

In the lake which was formed as a result of the blocking of Çakıt River by landslide in the investigation area Belemedik – Pozantı/Adana , 20 m thick delta-lake facies complex deposits were formed. 4 main facies association were identified in Belemedik Delta. First of them is composed of conglomerates having varied grain size and sandstones. This facies association shows plannar cross bedding and graded bedding and represents proximal part of the braided river system. The second-facies association consists of conglomerates, sandstones, siltstones and claystone. Channel geometry is typical in this association. Alternating sand-silt laminations and small scaled cross beddings and ripple marks are abundant near upper levels. Third facies association represented by siltstone, claystone and sandstone alternations. Ripple laminations and cross beddings are abundant. That facies association shows delta bottom set deposits. Fourth-facies association is characterized by large lateral extension of plannar or ripple laminated sediments. Sandstones in this association have fine to very fine grain size. This facies association shows that it occurred to by the deposition of materials like silt and fine sand by turbidity currents in the front part of the delta environment lake environments .

Anahtar Kelimeler

Belemedik, Facies association, Gilbert type delta, Sedimentary environment.

Gilbert Tipi Belemedik Pozantı Deltasının Sedimantolojik Özellikleri

Öz

İnceleme alanında Belemedik –Pozantı/Adana , Çakıt Çayı’nın önünün heyelanla kapanması sonucu meydana gelen gölde, 20 metre kalınlığında delta-göl fasiyes kompleksi oluşmuştur. Belemedik Deltası’nda 4 ana fasiyes birliği ayırt edilmiştir. Bunlardan birincisi; farklı tane boyundaki konglomeralardan ve kumtaşlarından meydana gelmiştir. Düzlemsel çapraz tabakalanma ve derecelenme gösteren bu fasiyes birliği örgülü nehir sisteminin uzak kesimlerini gösterir. İkinci fasiyes birliği konglomera, kumtaşı, silttaşı ve kiltaşlarından oluşur. Bu fasiyes birliğinde kanal geometrisi tipiktir. Kumsilt lamina ardalanması ve küçük ölçekli çapraz tabakalanmalar ile ripıl laminalar üst seviyelere doğru bollaşırlar. Üçüncü fasiyes birliği; silttaşı, kiltaşı ve kumtaşlarının ardalanmasından meydana getirilmiştir. Ripıl laminalanmalar ve çapraz tabakalanmalar boldur. Bu fasiyes birliği delta ön takımlarını gösterir Dördüncü fasiyes birliği; oldukça geniş yayılımlı, düzlemsel çapraz tabakalı veya ripıl laminalı çökellerden oluşmuştur. Buradaki kumtaşları, ince, çok ince tane boylarına sahiptirler. Bu fasiyes birliği, türbiditik akıntıların silt-ince kum gibi malzemeleri delta ilerisi ortamlarda göl ortamında çökeltmesi ile meydana gelmiştir.

Anahtar Kelimeler

Belemedik, Fasiyes birlikteliği, Gilbert tipi delta, Sedimanter ortam.

Kaynakça

• Alçiçek, M. C., Kazancı, N., Özkul, M. ve Şen, Ş., 2004. Çameli (Denizli) Neojen Havzasının tortul dolgusu ve jeolojik evrimi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi 128. 99-123.
• Allen, P. A. and Allen J. R., 1993. Basin Analysis Principles and Applications. Blackwell Scientific Publications, London, 451 p.
• Blumenthal, M., 1956: Yüksek Bolkardağları’nın Kuzey Kenar Bölgelerinin ve Batı Uzantılarının Jeolojisi. MTA Yayınları, Seri D, No 7.
• Boggs, J.R.S., 1995. Principles of Sedimentology and Stratigraphy. Prentice-Hall Inc., New Jersey, 774 p.
• Boyer, B. W., 1982. Green River laminites: does the playa lake model really invalidate the stratified lake model. Geology, 10, 321-324.
• Enos, P., 1977. Flow regimes in debris flow. Sedimentology, 24, 133-142.
• Hampton, M. A., 1975. Competence of fine grained debris flow. Journal of Sedimentary Petrology, 45, 834-844.
• Heward, A. P., 1978. Alluvial Fan and lacustrine sedimentsfrom the Stephanien A and B coalfields, northern Spain. Sedimentology, 25, 451-458.
• Hunter, R. E., 1977. Terminology of cross stratified sedimentary layers and climbing ripple structure. Journal of Sedimentary Petrology, 47, 697-706.
• Ilgar, A., 2004. Zorunlu regresyon, transgresyon ve sediman getiriminin, havza kenarı çökelme sistemlerinin sedimantolojik ve istif stratigrafik gelişimi üzerindeki kontrolu, Ermenek Havzası (Orta Toroslar). Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 128, 49-78.
• Karabıyıkoğlu, M ve Hakyemez, Y.,1985. Gilbert tipi delta çökelleri çökelme modeli ve Sivrice Deltası örneği. Jeomorfoloji Dergisi, 13, 37-41.
• Karabıyıkoğlu, M., Örçen, S. ve Tolluoğlu, Ü., 2005. Van Gölü kuzey çevresindeki Geç Kuvaterner gölsel taraça çökellerinin fasiyesleri çökelme ortamları ve çökelme istiflerinin paleo Van Gölü düzeyi oynamaları bakımından önemleri. 2-5 Haziran 2005, Türkiye Kuvaterner Sempozyumu-V, 273-274.
• Kneller, B.C., Branney, M.J., 1995. Sustained highdensity turbidity currents and the deposition of thick massive sands. Sedimentology, 42, 607– 616.
• Lagap, H., 1985. Kıralan-Karaisalı (NW) Adana Alanının Stratigrafisi, Çukurova Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 1/1, 103- 116.
• Lowe, D. R., 1975. Water escape structures in coarse grained sediments. Sedimentology, 22, 157-204.
• Lowe, D.R., 1982. Sediment gravity flows II: depositional models with special references to the deposits of high-density turbidity currents. Journal of Sedimentary Petrology, 52, 279–297.
• Mial, A. D., 1977, A Rewiev of the Braided River Depositional Environments. Eart Sciences Review., 13, 1-62.
• Mial, A. D., 1978. Lithofacies types and vertical profile models in braided river deposits. Canadian Society Petroleum Geologists, 5, 597-604.
• Postma, G. and Roep, T.B., 1985. Resedimented conglomerates in the bottomsets of Gilbert-type gravel deltas. Journal of Sedimentary Petrology, 55, 874–885.
• Shanmugam, G. and Moiola, R. J., 1991. Types of submarine fan lobes: Models and implications. American Assocation Petroleum Geology Bulletin, 75, 156-179.
• Tanner , W. F., 1967. Ripple mark indises and their uses. Sedimentology, 9, 89-104.
• Tekeli, O., Aksay, A., Ürgün, B. M. ve Işık, A., 1984, Geology of the Aladağ Mountains. International Symposium on the Taurus Belt, Procedings, ed. Tekeli, O. ve Göncüoğlu, M. C., 143-158.
• Uçar, L., 1997. Gülek-Pozantı-Kamışlı alanının stratigrafik ve sedimanter petrografik incelenmesi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 493 s, Adana.
• Uçar, L., 2001, Ecemiş Fay Kuşağı Boyunca GülekKamışlı Alanının Stratigrafisi. Niğde Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Ecemiş Fay Kuşağı Çalışma Grubu Workshop-I, Bildiriler, 91-112.
• Ünlügenç, U. C., 1986. Kızıldağ Yayla (Adana) dolayının jeolojik incelenmesi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 77s, Adana.
• Winsemann J., Asprion, U., Meyer, T. and Schramm, C., 2007. Facies characteristics of Middle Pleistocene (Saalian) ice-margin subaqueous fan and delta deposits, glacial Lake Leine, NW Germany. Sedimentary Geology, 193, 105–129
• Yetiş, C., 1978. Çamardı (Niğde) yakın ve uzak dolayının jeoloji incelemesi ve Ecemiş Yarılım Kuşağı’nın Maden Boğazı-Kamışlı arasındaki özellikleri: İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi, Doktora Tezi, 164 s, İstanbul.