Radioactivity Properties and Trace Element Contents of Mineral Waters in the Gümüşhane Vicinity

Yıl 2005, Cilt: 29 Sayı: 1, 36 - 43, 01.05.2005

Fatma Gültekin

Öz

The mineral waters, Budak, Tekkeköy, Akgedik, Yıldız, Yeşildere, İnkılap, Güvercinlikhave 0.023-1.5 liter/sec yields, 6.12-6.57pH, 9.2-16.7 Ctemperature, clear and sourish taste in Gümüşhane City vicinity. Güvercinlik and Yeşildere mineral springs are used by people living there. These mineral waters are investigated drinking vvater quality. Mn+2, Fe+2, Pb+2, Zn+2, Cu+2, Cd+2, As total and gross alpha and gross beta contents are studied and investigated suitability drinking. According to trace element contents Mn+2 , Fe+2 , Pb+2 in Budak and Akgedik mineral waters, Fe+2 Pb+2 in Yıldız, inkılap and Güvercinlik mineral waters, Pb+2 in Tekkeköy and Yeşildere mineral waters, exceed values in the WHO and TS 9130 standards. in the Yeşildere and Güvercinlik mineral waters Cd+2 content is maximum value in the standarts. in the other mineral waters it is higher than this value. According to radioactivity contents, alpha activities of mineral spring waters are behveen 0.12-0.308 Bq/l, beta activities are between 0.132- 0.401 Bq/l. Alpha activities are higher than the optimal degree in all the investigated samples according to WHO and TS 9130. And these values show that, those spring waters are not suitablefor drinking.

Anahtar Kelimeler

Gümüşhane, trace elements, mineral water, radioactivity

Gümüşhane Yöresi Mineralli Su Kaynaklarının İz Element ve Radyoaktivite İçerikleri

Öz

Gümüşhane ili yakın çevresinde bulunan Budak, Tekkeköy, Akgedik, Yıldız, Yeşildere, İnkılap ve Güvercinlik mineralli su kaynakları debileri 0.023-1.5 İt/sn, pH değerleri 6.12-6.57, sıcaklıkları 9.2-16.7 C arasında değişen, berrak ve ekşimsi tatta olan kaynaklardır. Bunlardan Güvercinlik ve Yeşildere mineralli su kaynakları ise yöre halkı tarafından içilmektedir. Çalışmanın amacı bu kaynakların içerik yönünden insan sağlığına uygunluk durumlarının belirlenmesi ve uygun nitelikte olanlarının ekonomiye kazandırılması için yapılacak yatırımlara bir temel oluşturmasıdır. Mineralli su kaynaklarının içme kalitesi açısından Mn+2 , Fe+2 , Pb+2 , Zn+2 , Cu+2 , Cd+2 , As total gibi iz element ve toplam alfa ve toplam beta içerikleri incelenmiş ve içmeye uygunlukları araştırılmıştır. İz element içeriklerine göre Budak ve Akgedik mineralli suyunda Mn+2 , Fe+2 , Pb+2 , Yıldız, İnkılap ve Güvercinlik mineralli sularında Fe+2 , Pb+ 2 , Tekkeköy ve Yeşildere mineralli sularında ise Pb+2 , değerlerinin W HO Dünya sağlık Örgütü ve TS 9130 Türk Standartlar Enstitüsü maden suyu içilebilir standartlarındaki müsaade edilebilir değerin üzerinde olduğu görülmüştür. Cd+2 değeri ise Yeşildere ve Güvercinlik kaynaklarında standartlardaki sınır değerde, diğer kaynaklarda ise daha yüksektir. Radyoaktivite içeriklerine göre ise mineralli su kaynaklarının alfa aktivitelerinin 0.122-0.78 Bq/1 arasında, beta aktivitelerinin ise 0.067-0.401 Bq/1 arasında olduğu belirlenmiştir. WHO ve TS 9130'a göre incelenen kaynaklann hepsinde alfa aktivitesi müsaade edilebilir değerin üzerindedir. Bu değerler kaynaklann içilerek tüketilmesi durumunda sağlık açısından sorunlar yaratacağını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Gümüşhane, iz elementler, mineralli sular, radyoaktivite

Kaynakça

• Ağar, U., 1977, Demirözü (Bayburt) ve Köse (Kelkit) bölgesinin jeolojisi, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi, KTÜ Matbaası, Trabzon, 58 s.
• Davis, N.S., and DeWiest, R.J.M., 1966, Hydrogeology, John Wiley and Sons., Inc. New York, 463 p.
• Fetter, C.W., 1980, Applied Hydrogeology, Bell and Howel Company, Colombus, Ohio, 488 PGarrels, R.M. and Christ, C.L., 1965, Solutions, Minerals and Equilibria, Harper and Row, New York, 450 p.
• Gültekin, F, 1998, Gümüşhane ve Bayburt yöresi mineralli su kaynaklannın hidrokimyası ve izotopik özellikleri, KTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi (Yayınlanmamış), 188p.
• Güven, İ.H., 1993, Doğu Pontidlerin 1/25 000 ölçekli jeolojisi ve komplikasyonu, MTA, (Ankara) Yayınlanmamış.
• Güven, İ.H., Nalbantoğlu, A.K. ve Takaoğlu, S., 1993, MTA Genel Müdürlüğü 1/100 000 ölçekli açınsama nitelikli Türkiye Jeolojisi haritalan serisi, Trabzon F42 ve G42 Paftalan, Ankara.
• Güven, İ.H., Nalbantoğlu, A.K. ve Takaoğlu, S., 1993, MTA Genel Müdürlüğü 1/100 000 ölçekli açınsama nitelikli Türkiye Jeolojisi haritaları serisi, Trabzon F43 ve G43 Paftalan, Ankara.
• Hem, D.J., 1971, Study and interpretation of the chemical characteristics of natural water, second edition, U.S. Governnent Printing Office, Washington, 363p.
• Matthess, G., 1982, The Properties of Groundwater, J.C. Haryey, John Wiley and Sons., Inc., Canada, 406 p.
• Nair, V.S.K. and Nancollas, G. H., 1959, Thermodynamics of Iin association, Part VI, Transition Metal Sulphates. Chem. Soc. Jour., 3934-3939.
• Pelin, S., 1977, Alucra (Giresun) Güneydoğu yöresinin petrol olanaklan bakımından jeolojik incelemesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayını, Yayın No. 87, Trabzon.
• Şahinci, A., 1991, Doğal suların jeokimyası, Reform Matbaası, İzmir, 548 s.
• TS, 1991, Mineralli su- İçilebilir, TS-9130, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 13 s.
• WHO, 2003, Guidelines for drinking water quality. Third Edition, Chapter 9.