General Evaluation Of Energy Resources Of Turkey

Yıl 2003, Cilt: 27 Sayı: 1, 17 - 44, 01.05.2003

Gêner Üna. Lan

Öz

Only 31 % of the energy requirement of Turkey has been supplied by the known reserves and production of the primary energy resources in the country, the rest, 69 % is imported as oil, natural gas and hard coal. According to the future projections, the ratio of the domestic supply will decrease to 25 % in .20.20. The most important two energy resources of Turkey are the hydroelectric energy and lignite,. The total economic potantial in hydroelectric energy is 126 billion kWh and- technical potantial is 216 billion kWh. Today, the average production potential is 44 billion kWh which equals to 12250 MW and corresponds to 35 % of the economic potential, 20 % of the techni ^al potential During the last 50 years, if Turkey had been capable of using bigger part of its Hydroelectric potential today it would have met almost all electric energy need 130 billion kWh from this resources and it would not have had to import natural gas, oil and hard, coal for this purpose. Our total lignite reserve is 8,3 billion tons.. 69 % of this reserve has lower than '2000 kCal/kg calorific value. So, bigger portion of this resource is suitable for using in thermic power plants,. Yearly production of lignite in Turkey is between 50 and 60 million tons and 85 % of the production is consumed- in thermic power plants which have a total installed capacity of 6500 MW. These power plants produced about 34 billion kWh in 200L On the other hand,, the total lignite reserve of Turkey suitable for electricity production is calculated as Ï05 billion kWh. This means that only 32 % of total potential could be used so far. The unique hard coal deposit of Turkey is in Zonguldak North of Turkey . The total reserve is 1,1 billion ton.. The coal mining has many difficulties because of the complicated geological structure of the area. Although the reserve seems to be important, the production is being only 2,3 million tons/year for a few years.. Because of low production comparing to the demand, Turkey is importing hard, coal in increasing amount every year., In case of using of ail the hard, coal reserve for electricity, 16 billion kWh could be proueed. Today, the production front the hard coal is only 4 billion kWh 480 A4W „ The total electricity production capacity of three energy resources mentioned above 126+105+16 is 247 billion kWh equivalent This value is almost double of today's electricity consumption of Turkey. But only 32 billion kWh part of this has been produced. Other primary resources, crude oil and natural gas fields are concentrated in SE Anatolia and Thrace, but the production is far from the covering of the consumption. The oil and natural gas import of Turkey has been increased every year with larger amount In 2002, 2,4 million tons crude oil was produced, 29,6 million tons were consumed. Natural gas production was 407 million m3 and consumption was 17,7 billion m3 .. Little production of asphaltite from two areas in SE Anatolia is used locally for heating.. Apart front hydroelectrical energy, other renevable resources such as geothermal wind •and. solar energy are also important resources but all these have only 4 % share in our total primary energy production. Occurences of uranium, thorium and oil shales have been known in Turkey, but there is no production of these resources, Uranium deposits occur in Western Anatolia,, but their grades are low. Only one thorium deposit is in Eskişehir-Beylikahır. There are .some technological problems for process. The oil shales are also situated in western Anatolia, Their calorific values are low and they have some production difficulties, Turkey has not been explored in the real sense for energy resources as well as other ore deposits. The coal explorations made so far are not much more than "outcrop mining" and that's why the potential in the '"covered areas'" has not been known. Because coal is a prod tofa sedimentary basin,, the basin should be examined as a whole.. But the minig laws, including the 3213 law in force, describes the exploration fields within the mining claim areas which is contrary the basin idea, The exploration of cranium and thorium has not been realized for more than 15 years and the expioration team was broken up. 'There has not enough drilling for oil and- natural gas exploration. Similar situation also appears for other energy resources.. The primary things should be done which are as follows: MTA is a resposible organization for exploration of all energy resources except oil and hydroeiectrical energy which sould be supported by young personnel and appropriate equipment, these personnel, should be trained quickly for exploration in basins as mentioned above, the mining law should be rearranged for a new exploration attack independent to the mining claim areas in certain basins:. After doing all of these,, new resources and new reserves are expected to be found

Anahtar Kelimeler

Lignite, Energy, , Hardcoal, Asphaltite., Oilshale

Türkiye Enerji Kaynaklarının Genel Değerlendirmesi

Öz

Türkiye,, birincil enerji, kaynaklarının bilinen rezervleri ve üretimleri ile ihtiyacının ancak %31'ini karşılayabilmekte, kalan %69*luk açığını petrol» doğal gaz ve taşkömürü ithal ederek kapatmaktadır. Yapılan projeksiyonlara göre tüketimin, kendi kaynaklarımızla, karşılanma oramı 2020 yılında %25 seviyesine inecektir. En. önemli iki enerji kaynağımız hidroelektrik enerji ve linyittir. Hidroelektrik enerjide toplam ekonomik potansiyelimiz 1.26 milyar kWh, teknik potansiyelimiz ise 216 milyar kWh olup, bugüne kadar ekonomik potansiyelin %35'ine, teknik potansiyelin ise %20'sine karşılık gelen ve ortalama üretim, potansiyeli 44 milyar kWh olan 12250 MW'lik bölümü işletmeye alınabilmiştir,, Geçtiğimiz 50 yılda Türkiye, hidroelektrik potansiyelinin önemli bölümünü değerlendırebilseydi bugün ihtiyacı olan elektrik enerjisinin neredeyse tamamını 130 milyar kWh bu kaynaktan sağlayabilir ve bunun için doğalgaz, petrol ve taşkömürü ithal etmek zorunda kalmazdı. Toplam linyit rezervimiz 8,3 milyar tondur. Bu rezervin %69*unun kalorifik gücü 2000 kCal/kg'dan azdır., • Dolay ısıyla bu kaynağın büyük bir bölümü ancak termik santrallarda yakıt olarak kullanmaya elverişlidir. Yıllık üretim 50-60 milyon ton kadar olup,, üretilen linyitin %85'i, toplam, kurulu gücü 6500 MW olan termik santrallarda kullanılmaktadır. Bu santrallardaki 2001 yılı elektrik, üretimi 34 milyar kWh. seviyesindedir. Halbuki, elektrik üretimine uygun toplam linyit potansiyelimizin. 105 milyar kWh'a karşılık geldiği hesaplanmıştır. Dolayısıyla linyitte de bugüne kadar toplanı potansiyelin ancak %32'si işletmeye alınabilmiştir. Türkiye'nin önemli tek taşkömürü, yatağı Zonguldak''1 tadır., Toplam rezerv 1,1 milyar tondur.. Sahanın jeolojik yapısının karmaşık olması üretimi olumsuz etkilemektedir. Rezerv önemli görünse de son yıllardaki üretim 2,3 milyon ton/yıl kadardır.. Üretim yeterli olmadığı için her yıl artan, miktarlarda, taşkömürü ithal edilmektedir. Taşkömürü rezervinin tamamının elektrik üretiminde değerlendirilmesi halinde 1.6 milyar kWh'lik bir üretim sağlanabilecektir, Günümüzde ise taşkömüründen yapılan üretim 4 milyar kWh 480 MW "tir. Buraya, kadar anlatılan üç enerji kaynağının toplam elektrik üretim potansiyeli 126+105+16 , 247 milyar kWh*a eşdeğerdir. Bu rakam bugünkü, elektrik tüketimimizin neredeyse iki katına eşittir Ancak bunun yalnızca 82 milyar kWh lik bölümü işletmededir. Diğer birincil kaynaklardan olan petrol ve doğal gaz yatakları GD Anadolu ve Trakya'da yoğunlaşmış olup,, yapılan üretim,» tüketimi karşılamaktan çok uzaktır. Her yıl daha fazla miktarda petrol ve doğalgaz ithalatı söz konusudur. 2002 yılında 2,4 milyon ton ham petrol üretihniş, 29,6 milyon ton tüketilmiştir. 407 milyon m 3 doğalgaz üretimine karşılık 17,7 milyar m 3 tüketilmiştir., GD Anadolu'daki 2 asfaltit sahasında yapılan az miktardaki üretim yerel, olarak ısınmada kullanılmaktadır. > ..Hidrolik enerji dışında, diğer yenilenebilir kaynaklardan olan jeotermal, rüzgar ve güneş enerjisi Türkiye için önem taşıyan kaynaklar olmasına rağmen, günümüzde bunların tamamının toplam birincil enerji üretimimiz içindeki payı sadece %4 seviyesindedir, Varlığı bilinen, fakat, üretimi olmayan enerji kaynaklarımız uranyum, toryum ve bütürnlü şistlerdir. Uranyum yatakları Batı Anadolu'da yer almakta, olup, tenörleri düşüktür. Tek toryum: yatağı Eskişehir-Beylikahır'dadır. 'Kaynağın teknolojik sorunları vardır. • Yine- Batı Anadolu'da, 'yer alan bitümlü şist kaynaklarının, da. kalorilik güçleri düşük olup, ayrıca üretim, güçlükleri bulunmaktadır. Türkiye, diğer madenler için olduğu gibi, enerji kaynakları bakımından da henüz, tam anlamıyla aranmış değildir. Bu güne kadar yapılan kömür aramalarında "mostra madenciliği"' nin ötesine fazla geçilememiş olmasından dolayı "Örtülü alanlar" daki potansiyelin ne olduğu, bilinmemektedir. Kömür sedimanter havza ürünü bir1 kaynak olması nedeniyle, aranmasında söz konusu havzanın tamamının, bir bütün olarak ele alınması ve havza olarak incelenmesi zorunludur.. Ancak maden kan.un.lao,, yürürlükteki 3213 sayılı kanun dahil, arama alanlarını, havza kavramı ile taban tabana zıt olan ruhsat alanları ile sınırlamaktadır,. Uranyum, ve toryum aramaları 15 yılı aşkın bir süredir durmuş, ilgili ekip dağılmıştır. 'Petrol ve doğalgaz aramalarına yönelik yeterli miktarda sondaj yapılamamıştır1 , Diğer enerji kaynaklan için de beozer bir durum sözkonusudur. Yapılması .gereken, başta., petrol ve hidroelektrik, enerji dışında kalan tüm enerji kaynaklarının aranmasından sorumlu kuruluş olan MTA'nın genç elemanlarla ve uygun ekipmanla desteklenmesi, bu elemanların en kısa sürede, yukarıda belirtilen havza, bazındaki arama, çalışmalarını yapabilecek şekilde eğitilmesi ve Maden Kanunu*nda gerekli düzenleme yapılarak, ruhsat sınırlamalarından bağımsız yeni bir arama hamlesinin başlatılmasıdır. Bu. yapıldığı takdirde^ yeni kaynakların, yeni rezervlerin bulunması beklenebilir

Anahtar Kelimeler

Linyit, Enerji Taşkömürü, Asfaltit, , Bitümlü Şist

Kaynakça

• Aybers,N., 1994, Türkiye 6.Enerji Kongresi,. Nükleer Enerji Paneli konuşması, İzmir.
• Bilici,, U,, 2002, Toryum varlığımız: TMMOB, Maden Müh. Odası Madencilik Bülteni,, 64, s.43.
• DEK, 1999, Enerji Raporu: Dünya Enerji Konseyi, Türk Milli Komitesi yayını
• DEK,2002, 2002 Türkiye Enerji Raporu: Dünya Enerji Konseyi,Türk Milli Komitesi yayını
• DPT, 2001; 8.. Beş Yıllık Kalkınna Planı, Madencilik, özel ihtisas Komisyonu Raporu, Kömür Çalışma Grubu Ankara.
• DSİ, 2002, DSİ ve Hidroelektrik -Enerji, DSİ'nin Tanıtımı (Kerem broşürleri).
• Ercömert, T.,, 2002, Türkiye'de hidroelektrik enerji: Enerji Dünyası, DEK, Türk Milli Komitesi Bülteni, 44,s.. 29-32
• Eroğlu, V.., 2003, Ülkemizin hidroelektrik üretim potansiyeli ve yakın gelecekteki önemi: Türkiye 9; Enerji Kongresi Bildirileri, Cilt II, s. 95-115.
• ETKB, 2003, 2001 ve 2002 yılları Genel Enerji Dengesi tablosu...
• Işıganer, T., 1985, Silopi (Harbul-Üçkardeşler) asfaltit fılonlannın jeolojisi: MTA Rapor No.,7762.
• Lebkuchner, R.R, Orhun, F., Wolf, M., 1972
• Asphaltic substances in Southeastern Turkey: AAPG Bull,., 56, 1939-1964.
• Mertoğlu, ö., 2002, Türkiye'de jeotermal enerji:-Enerji Dünyası, DEK, Türk Milli. Komitesi Bülteni, 45, s.26-38.
• Önal, G.., 2003, 21. Yüzyılın güvenilir enerji kaynağı kömür: Türkiye 9.. Enerji Kongresi Bildirileri,,, Cilt II, S. 9-1.4..
• Önal, G. ve Çallı, L., 2002, Kömür: Yurt.Madenciliğini Geliştirme Vakfı yayını
• Öz, D., 1994,,, Turba ve turbiyerlerin genel tanıtımı, etüdü ve Türkiye turbiyerlerinin coğrafik lokaliteleri: MTA raporu..
• Özer, Z,, 1996, Biyotitle enerjisi: Tübitak, Bilim, ve Teknik Dergisi, 342, s.56-61..
• Özerdem, B.,,t 2003, Türkiye'de rüzgar enerjisi uygulamalarının gelişimi ve geleceği : Türkiye 9. Enerji Kongresi Bildirileri,,, cilt II, s. 167-175.
• Pasin, S, ve Altınbilek, D., 1997, Türkiye'de hidroelektrik enerji ve gelişme durumu: Türkiye 7. Enerji Kongresi tebliğleri, cilt 3,8.1-26.
• Pasin, S..,2002, Dünyada ve Türkiye'de hidroelektrik potansiyelin gelişimi: Enerji Dünyası, DEK, Türk Milli Komitesi bülteni, 41,,s.46~55.
• PİGM, 2001, Petrol Faaliyetleri; Petrol İşleri Genel Müdürlüğü Dergisi, No.. 46.
• Sağdık» IL, 2003, Türkiye'de toryum üretimi için yapılması gereken ön çalışmalar: Enerji Dünyası, DEK, Türk Milli Komitesi bülteni, 46-47, s.. 40-41.
• Satman, A., 2002, 4.. Petrol Şurası, PUIS Eğitim yayınları 6, s. 166.
• Tuncah, E,., Çiftçi,,, B., Yavuz, N.,, Toprak, S., Köker, A., Gencer, 2., Aycık, H. ve Şahin, N., 2002, Türkiye Tersiyer kömürlerinin kimyasal ve teknolojik özellikleri: MTA yayını Ankara
• Ültanır, M.Ö., 1993,,, 21,. yüzyıla girerken Türkiye'nin enerji stratejisinin değerlendirilmesi: Yayıo No; TUSİAD/98-12/239.
• Ünalan, G., 1939, Türkiye'de madenciliğin ekonomideki yeri ve önemli maden yataklarımız: MTA raporu.
• Ünalan, G., 1990, Aperçu général sur les gisements de houille, de lignite, d'asphaltite et des schistes bitumineux.:: MTA raporu.
• Ünalan, G..,, 1994, Türkiye'nin enerji kaynakları: TMMOB, Jeoloji Müh. Odası yayın No. 40.
• Zararsız, S., Turner, A,, ve Tanrıkut, A., 2003, Türkiye'nio nükleer enerji hammaddeleri ve geleceğe yönelik öneriler: Türkiye 9. Eoerji Kongresi Bildirileri, cilt II,- s.. 35- 44.