Fay Zonu İçinde Açılan Büyük Çaplı Bir Tünelin Kısa ve Uzun Dönem Zemin Parametrelerine Göre Davranışının ve Destek Sistemlerinin Değerlendirilmesi (T36 Tüneli, Ankara-İstanbul Yüksek Hızlı Tren Projesi)

Yıl 2021, Cilt: 45 Sayı: 1, 1 - 28, 18.06.2021

Candan Gökçeoğlu Ebubekir Aygar

https://doi.org/10.24232/jmd.935374

Öz

Fay zonu içinde açılan büyük çaplı tüneller için destek sistemi tasarımı her zaman kritik bir mühendislik
problemi olmuştur. Fay zonlarında kısa dönemde tünel kazısı sırasında ayna ve tavan stabilite problemleriyle, uzun
dönemde ise sıkışmaya bağlı olarak destek sistemlerinde yenilmelerle karşılaşılması muhtemeldir. Bu nedenle
destek sistemlerinin tasarımı yapılırken kısa ve uzun dönem zemin parametrelerine göre tasarım detayları dikkate
alınmalıdır. Yapılacak olan destek sistemi seçimlerinde en önemli faktörler ortamın jeolojik şartlarını iyi tanımlamak
ve jeoteknik tasarım parametrelerinim doğru seçimidir. Bu nedenle, çalışmadaki temel amaç fay zonu içinde açılan
Ankara-İstanbul T36 tüneli için kısa ve uzun dönem zemin parametrelerini dikkate alan tahkimat tasarımının
incelenmesidir. T36 tünelinin toplam uzunluğu 4100 m olup, 180 m’ye varan örtü yüksekliği altında kazı ve destek
çalışmaları tamamlanmıştır. Fay zonu geçişinde ise 115 m örtü yüksekliği altında tünel desteklemeleri yapılmıştır
ve kısa dönemde ayna stabilite problemleriyle uzun dönemde ise tünelde sıkışma problemleriyle ile karşılaşılmıştır.
Bu çalışma kapsamında, kısa ve uzun dönemde tüneli etkileyen deformasyonların oluş nedenleri tartışılmakta ve
nümerik analizlerle destek sistemleri incelenmektedir. Bununla birlikte, tünelcilik açısından önemli konulardan biri
olan fay zonu geçişlerine ilişkin ölçütler tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

: Fay zonu, hızlı tren projesi, tünel destek sistemi, : Fay zonu, hızlı tren projesi, tünel destek sistemi

Kaynakça

• Akgün, H., Muratlı, S.W., Koçkar, M.K., 2014. Geotechnical investigations and preliminary support design for the Geçilmez tunnel: A case study along the Black Sea coastal highway, Giresun, Northern Turkey. Tunnelling and Underground Space Technology, 40, 277 – 299.
• Aygar, E., 2000. A Critical approach to the New Austrian Tunneling Method in Bolu Tunnels. Hacettepe University, Department of Mining Engineering, Ankara, Master Thesis, pp 276.
• Aygar, E., 2007. Investigation of the Bolu Tunnel Stability by Means of Static and Dynamic Analyses. Hacettepe University, Department of Mining Engineering, Ankara, PhD Thesis, pp 273.
• Aygar, E., 2020. Evaluation of New Austrain Tunneling Method applied to Bolu tunnel’s weak rocks. Journal of Rock Mechanics and Geotechnial Engineering, Volume 12, Issue 3, 541-556.
• Aygar, E.B., Gokceoglu, C., 2019. Ankara-İstanbul High Speed Railway Projects, the problems encountered at T13 Tunnel Fault Zone and solution suggestions, Proceedings of the 26th International Mining Congress and Exhibition of Turkey, 197–205.
• Aygar, E.B., Gokceoglu, C., 2020a. Problems encountered during a railway tunnel excavation in squeezing and swelling materials and possible engineering measures: A Case Study from Turkey. Sustainability, 12, 1166, https://doi. org/10.3390/su12031166.
• Aygar, E., Gökçeoğlu, C., 2020b. Bir tünelde portal ve tünel stabilitesi ilişkisi (Ankara – Sivas Yüksek Hızlı Demiryolu Projesi, T3 Tüneli). Bilimsel Madencilik Dergisi, 59 (3), 157-168, doi: 10.30797/madencilik.792389.
• Aygar, E., Gökçeoğlu, C., 2020c. Zayıf zeminlerde açılan büyük çaplı bir tünelin destek sistemi tasarımı (Çukurçayır-2 Tüneli, Trabzon). Yer Altı Kaynakları Dergisi, 18, 97-118.