Ulukışla - Çamardı (Niğde) Volkanitlerinin Bazı Petrolojik ve Jeokimyasal Özellikleri

Yıl 1986, Cilt: 10 Sayı: 1, 27 - 34, 28.01.1986

Halil Baş Abdulkadir Ayhan Eşref Atabey

Öz

Ulukışla ile Çamardı arasında geniş bir alanda yüzlek veren volkanizma Paleosen’den Orta Eosen'e kadar etkili olmuştur. Volkanitler sahada yaygın olarak aglomera, yastık lav, tüf, kubbe, dayk ve akıntı breşi şeklinde görülür ve yer yer volkanosedimanter özellik gösterirler. Sokulum kayaçları özellikle Ulukışla çevresinde yaygındır. Mineralojik ve kimyasal bileşimlerine göre, bazalt, andezit, nadiren riyolitten oluşan kayaçlar çoğunlukla alkali (şoşonitik) ve kısmen de subalkalidir. Ana ve bazı iz element içeriklerine göre kayaçların volkanik yay ürünü oldukları görülür. Jeokimyasal ve jeolojik olgulara göre Üst Kreta je-Orta EOsen aralığında, bölgedeki okyanus içersinde gelişen, kuzeye dalımlı bir yitim zonunun incelenen kayaçların oluşumunu sağladığı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ulukışla - Çamardı, Petroloji, Jeokimya

Sortie petrological and geochemical charecteristics of the Ulukışla- Çamardı (Niğde ) volcanics

Öz

Volcanism, widely exposed in an area between Ulukışla and Çamardı, was effective from Paleosene to Mddle Eocene. Colcanies are extensively seen in the area as aglomerate, pillow lavas, tuffs, cones hykes and flow breccia. In places they show volcanosedimantery aspects. Intrusive rocks are particularly wide-spread in the vicinity of Ulukışla On the basis of their mineralogical composition, the rock consist of andesite, basalt and rarely rhyolite are mainly alkaline (shoshonotie) and partly subalkaline. Their major and some trace element contents indicate a volcanic arc origin. The rocks here studied are considered to be formed in relation with a northword subduction zone developed in the ocean during the Upper Cretaceous- Middle Eocene interval in the region.

Anahtar Kelimeler

Ulukışla- Çamardı, petrology, geochemistry

Kaynakça

• Blumenthal, M., 1956, Yüksek Bolkar Dağ’ın kuzey bölgeleri ve batı uzantısının jeolojisi. MTA yayınları, seri D, 7, 179 s.
• Demirtaşlı, E., Bilgin, A.Z., Erenler, D., Işıklar, D.,Sanlı, Y., Selim, M., ve Turan, N., 1973, Bolkar Dağları’nın jeolojisi. Cumhuriyetin 50. yılı yerbilimleri kongresi tebliğler kitabı, 42-57.
• Demirtaşlı, E., Turan, N., Bilgin, A.Z. ve Selim, M.,1983, Geology of the Bolkar Mountains. Geology of the Taurus Belt, Internat. Symposium, Ankara, 125-142.
• Erler, A., 1983, Tectonic setting of the massive sulfide deposits of the Sautheast Anatolian thrust belt. Internat. Symposium, Ankara, 309-316.
• Garcia, M., 1978, Criteria of the ancient volcanic arcs. Earth Sci. Rev., 14, 147-165.
• Güncüoğlu, M., 1977, Geologie des westlichen Niğde Massivs. Doktora tezi 180 s. Bonn yayınlanmamış).
• Görür, N., Oktay, F.Y., Seymen, İ. ve Şengör, A.M.C., 1984, Paleotectonic evolution of the Tuzgölü basin complex, Central Turkey: Sedimentary record of a Neo-Tethyan closure. The geological evolution of the Eastern Mediterranean, special puplication of the Geol, Soe., 17 içinde J.E. Dixon ve A.H.F, Robertson (ed.), Blackwell Scientific Puplic. Oxford, 77-111.
• Hempton, M.H., ve Savcı, G., 1982, Elazığ volkanik karmaşığının petrolojik ve yapısal özellikleri. Türkiye Jeol. Kur. Bült., 25-, 143-150.
• Hempton, M.H., 1983, Results of detailed mapping near lake Hazar (Eastern Taurus Mountains). Geology of the Taurus Belt, Internat. Symposium, Ankara, 223-228.
• Irvine, T.N. ve Baragar, W.R.A., 1971, A quide to the chemical classification of the common volcanic rocks. Canad. J. Earth Sci., 8, 523-548.
• Jakes, P. ve White, A.J.R., 1972, Major and trace element abundance in volcanic rocks of orogenic areas. Bull. Geol. Soc. America, 83, 29-39.
• Ketin, İ. ve Akarsu, I., 1965, Ulukışla Tersiyer havzasının jeolojik etüdü hakkında rapor, TPAO, No 339 (yayınlanmamış).
• Kuno, N., 1966, Lateral variation of basalt magma type across continental margins and island arcs. Bull. Volcanol., 29, 195-222.
• Mac Donald, G.A. ve Katsura J., 1964, Chemical composition of Hawaian lavas. Jour, of Petrology, 5, 82-133.
• Mullen, E.D., 1983, Mno/TiO2/P2O5: a minor element di.crimcuant of basiltic rocks of oceanic environment and its implication for petrogenesis. Earth planet Sci. Left, ez, 53-62.
• Oktay, F.Y., 1982, Ulukışla ve çevresinin stratigrafisi ve jeolojik evrimi. Türkiye Jeol. Kur. Bült., 25, 15-24.
• Özçelik, M., 1985, Malatya güneydoğusundaki Maden magmatik kayaçlarının jeolojisi ve tektonik ortamına jeokimyasal bir yaklaşım. Türkiye Jeol.Kur.Bült., 28, 19-34.
• Özgül, N., 1983, Stratigraphy and tectonic evolution of the central Taurides Gelogy of the Taurus Belt, Internat. Symposium, Ankara, 77-90.
• Pearce, J.A. ve Cann, J.R., 1973, Tectonic setting of basic volcanic rocks determined using trace element analyses. Earth and Planet. Sci. Lett., 19,290-300.
• Pearce, J.A., 1976, Statistical anlysis of major element patterns in basalts. J. Petrol., 17, 15-43.
• Peecerillo, A. ve Taylor, S.R., 1975, Geochmistry of Upper Cretaceous volcanic rocks from Pontic Chein, Northern Turkey. Bull. Volcanol., 39, F,"7-569.
• Perinçek, D. ve Özkaya, İ., 1981, Arabistan levhası kuzey kenarı tektonik evrimi Yerbilimleri, 8, 91-102.
• Strockeisen, A., 1967, Classification and nomenclature of igneous rocks. N. Jb. Mineral. Abh., 107, 144-240.
• Şengör, A.M.C. ve Yılmaz, Y., 1981, Tethyan evolution of Turkey: a Plate tectonic approach. Tectonophysics, 75, 181-241.
• Tekeli, O., Aksay A., Ürün, B.M. ve Işık, A., 1983, Geology of the Aladağ Mountains. Geology of the Taurus Belt, Internat. Symposium, Ankara, 143-158.
• Yazgan, E., 1981, Doğu Toroslarda etkin bir paleokıta kenarı etüdü (Üst Kretase-Orta Eosen), Malatya-Elazığ, Doğu Anadolu. Yerbilimleri, 7, 83-104.
• Yazgan, E., 1983, Geodynamic evolution of the Eastern Taurus region. Geology of the Taurus Belt, Internat. Symposium, Ankara, 199-208.
• Yetiş, C., 1978, Çamardı (Niğde ili) yakın ve uzak dolayının jeoloji incelemesi ve Ecemiş yarılım kuşağının Madenboğazı-Kamışlı arasındaki özellikleri. Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, 164s. (yayınlanmamış).
• Yetiş, C., 1983, New observations on the age of the Ecemiş foult. Geology of the Taurus Belt, Internat. Symposium, Ankara, 159.164.