Gelibolu Yarımadası Orta Bölümünün Sedimanter Fasiyesleri ve Tektonik Evrimi, KB Anadolu, Türkiye

Yıl 1986, Cilt: 10 Sayı: 4, 37 - 46, 15.10.1986

Mehmet Önal

Öz

İnceleme alanında birbirinden aşınma evreleri ile ayrılan beş tortul istifi bulunur. Bunlar sırasıyla: 1. Tabanı görülmeyen doğru regresif olarak son bulan Geç Kretase-Paleosen tortul istifi (Pelajik Lort Kireçtaşı), 2. Transgresyonla başlayıp regresyonla sonuçlanan Erken Eosen tortul istifi (resifal Başoğlu Üyesi, fliş nitelikli Saz Üyesi ve karasal Tayfur Formasyonu), 3. Transgresyonla başlayıp regresyonla sonuçlanan Orta-Geç Eosen ve Oligosen tortul istifi (resifal Kozlutepe Kireçtaşı, fliş nitelikli Karaağaç Üyesi, Kabasal Üyesi ve Karasal Göksu Üyesi). 4. Yer yer denizel ve karasal Orta-Geç Miyosen tortul istifi (Eceabat Formasyonu) ve 5. Karasal Geç Pliyosen tortul istifi. Geç Kretase-Paleosen sonrası ve Miyosen öncesi tortul istif, dikey bölgesel hareketlerin denetiminde gelişmiştir. Erken Miyosen'de Saros Grabeni’nin açılması ile güneyde gelişen kompresyonel kuvvetler tektonik yapılan oluşturmuştur. Erken Miyosen yaşlı faylar, kıvrımlar ve eklem takımlarının birbiri ile olan geometrik ilişkileri, bölgenin KB-GD yönlü bir sıkışma kuvveti etkisinde kaldığını kanıtlar. Orta, Geç Miyosen sedimantasyonu tortullaşmayla yaşıt faylar tarafından kontrol edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gelibolu Yarımadası, Sedimanter Fasiyes, Tektonik Evrim

Sedimentary Facies and Tectonic Evalution of Central Paıf of The Gelibolu Peninsula, NW Anatolia, Turkey

Öz

There are five different sedimentary sequences which are differed from each other by disconformities, in the study area. These are: (1) Late Cretaceous-Paleocene sedimantary sequence without not giving outcrops at the base and ending regressively at the top (pelagic Lört limestone). (2) Early Eocene sedimentary sequence begining with transgression and ending with regression (recifal Başoğlu member, flysch feature Saz member and terrestrial Tayfur formation). (3) Mittle-Late Eocene and Oligocene sedimentary sequence commencing with transgression and ending with regression (recifal Kozlutepe limestone, flysch feature Karaağaç member, Kabasal memmer and terrestrial Göksu member), (4) Locally marine and terrestrial Middle-Late Miocene sedimentary sequence (Eceabat formation) and (5) Terrestrial Late Pliocene sedimentary sequence. Post Late Cretaceous-Paleocene and pre-Miocene sedimentary sequence have been deposited controlling with under the influence of epirogenic events. The tectonic structures in Early Miocene were formed by compressional forces developed in the south with the widening of Saros Graben. Geometrical relations among Early Miocene age faults, folds and joints proves that the region was influence of compressional force in the NW-SE direction. Middle-Late Miocene sedimentation are controlled by the grow up faults.

Anahtar Kelimeler

Gelibolu Penisula, Sedimantary Facies, Tectonic Evalution

Kaynakça

• ASHLAND OİL OF TURKEY., 1972, Marine Geophysical survey of offshore Turkey, Gulf of Saros, by Ray Geophysical Rivision: Petrol işleri Genel Md., Rapor no. 2, 18 s.
• BOUMA, A.H., 1962, Sedimentology of some flysch deposits. A graphic approach to facies interpretation: Elsevier, Amsterdam, 168 p.
• DEWEY, J.F. ve ŞENGÖR, A.M., 1979, Aegean and surrounding regions: Complex multiplate and continuum tectonics in a convergent zone: Geol. Soc. Am. Bull. p. 84-92.
• DUST, H. ve ARIKAN, Y., 1974, The geology, of the Trace Basin: Türkiye ikinci Petrol Kongresi bildirisi, s. 119-136.
• HOLMES, A. W., 1961, A stratigraphic reviw of Traces: TPAO Rapor arşiv no. 368.
• ILHAN, E., 1965, Korudağ, Gelibolu Yarımadası ve Çanakkale yakasında yapılmış olan jeolojik etüdleri hakkında rkapor0 TPAO Rapor no. 331
• IRWIN, M.L., 1965, Karbonat kayaların üç temel fasiyes kuşağı in: O. İrtem karbonat kaylarındaki fasiyes örnekleri ve petrol aramalarındaki önemi: TJK ve TPAO konferans dizisi 14. s. 5-7.
• KELLOG, B.H., 1973, Geology and petroleum prospets Gulf of Saros and vicinity southweshem Trace: Ashland Oil of Turkey, TPAO, Rapor no. 302.
• KAMPER, E., 1961, The Kirklareli Limestone of the northern Basin Rim: Bel. Berg. GMBH, geological report, T. 37
• KESKİN, C., 1974, Ergene Havzası ve Kuzeyinin Stratigrafisi: Türkiye İkinci Petrol Kongresi, s. 131-163.
• LE PİCHON, X., FRANCKETEAUS, J. and BONNIN, J., 1973, Plate Tectonics: Elsevier scientific Publishing Campang, Amsterdam-London-New York, 300 s.
• MUTTU, E. ve RİCCİ-LUCCHİ, F., 1972, Le torbiditidell Appennion settentrionale: Introduzione all?analisi di facies: Mem. Soc. Geol., İtalya.
• NELSON, C.H. ve NİLSON, T.H., 1974, Depossitional Trends of Modem and Ancient Deep-sea Fan in: R-H.Dost, Jr. Robert. H.S. (editors), Modem and Anciend Geosgnclinal Sedimentations, Soc. Eco, Fale-and Mineralogist, Tulsa, Ohlahoma, No. 19, p. 56-69.
• N.V. TURKSE SHELL, 1969, I.No'lu Marmara petro bölgesinde 39 hak. sıra nolu arama sahalarına ait terk raporu: TPAO Rapor no. 1408 5 s.
• ÖNAL, M., 1982, Türkiditler ve fasiyes örnekleri: E.Ü. Yer. Bil. Fak., Çeviri ve Derleme Yayınlan, No. 18, 39 s., İzmir.
• ÖNAL, M. ve YILMAZ, HL., 1983, Gelibolu Yarımadası'nda iki farklı fliş fasiyesindeki kil mineralleri ve gömülme derinliğine ait bazı ipuçları: Jeo. Müh. Der.,= 18-26 s.
• ÖNAL, M.., 1985, Gelibolu Yarımadası'ndaki iki ana kayarım organik jeokimyası ve kil mineralleri ile incelenmesi: T.J.K. Bülteni- C-29, 97-104.
• ÖNEM, Y., 1974, Gelibolu Yanmadası ve Çanakkale dolayının jeolojisi TPAO., Rapor no. 877.
• SALTIK, O., 1972, 1. Bölge Trakya sahalarında ölçülen kesitlere ait Rapor TPAO arşiv No. 803.
• SANER, S., 1980, Saros Körfezi ve dolayının petrol olanakları: TPAO Arama Grubu Başkanlığı, Rapor no. 1500.
• SFONDRİNİ, C.., 1961, Surface geological report on AR6TGO 16537, 538 Eceabat and Çanakkale areas, Turkish Gulf Oil Camp: TPAO Rapor no. 1429, 9 s.
• ŞENGÖR, A.M.C., 1980, Türkiye'nin neotektoniğinin esaslan: T.J.K. özel yayını, Ankara.
• ŞENGÖR, A.M.C., 1982, Ege'nin neotektonik evrimini yöneten etkenler: Batı Anadolu'nun Genç Tektoniği ve Volkanizması Paneli., T.J.K. Kurultayı, s. 39-59.
• ÜNAL, O.T., 1967, Trakya jeolojisi ve petrol imkanları: TPAO Rapor no. 391.
• WALKER, R.G., 1976, Facies Models-2 Türbidites and associated corarse clastic deposit: Geoscience Canada, 3, p. 25-36.
• WILSON, J.L., 1975, Carbonate facies in geological history: Springer Verla, Berlin-Heidelberg-New York, p. 319-344.
• YILMAZ, Y. ve ŞENGÖR, A.M.C., 1982; Ege’de kabuk evrimi ve neomanatizmanın kökeni: Türkiye Jeoloji Kurultayı, Bildiri Özetleri, 64 s,= Ankara