Karsantı Bölgesi (K Adana) Miyosen Kumtaşlarının Sedimantolojisi ve Klastik Petrofasiyesleri

Yıl 1987, Cilt: 11 Sayı: 1, 21 - 30, 15.04.1987

Sema Yurtmen Şaziye Abacı Sungu L. Gökçen

Öz

Karsantı Bölgesi'nde (Kuzey Adana) yeralan 75 km. karelik inceleme alanındaki Miyosen yaşlı kumtaşları, yörede yapılmış sedimantolojik kesitler vasıtasıyla ve sedimanter yapısal, dokusal ve petrografik açılardan incelenmiştir. Bu çalışma s ırasında yapılmış mikropaleontolojik etüdler sonucu Karsantı Formasyonu'nun yaşı, önceki araştırıcılardan farklı şekilde. Üst Miyosen olarak saptanmıştır. Bölgede yapılmış jeolojik, mikromineralojik ve petrolojik çalışmaların sonuçlarına dayanarak Karsantı Formasyonu'nun, incelenen bölge için geçerli, tortullaşma modeli ve paleocoğrafik evrimi saptanmıştır. Bu modele göre Karsantı Formasyonu otokton kumlu-çamurlu istifinin Sığ Denizel; alt-orta ve orta-üst kesimlerinde görülen yerel kömür içerikli allokton karbonatlı seviyelerin ise lagüner ve/veya fluvial ortamlarda çökeldiği kabul edilmiştir. İnceleme alanında yapılmış sedimanter petrolojik çalışmaların sonuçlan, Karsantı arenitleri detritik malzemesinin kuzeydeki bazik-ultrabazik kayaçlarca zengin bir provenanstan türediğini (Toros Ofiyolitik Yitilme Karmaşığı); diğer sedimantolojik veriler ise Karsantı stratigrafik istifinin yay-hendek bölgesi yakın çevresinde çökeldiği ihtimalini ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Karsantı, Kumtaşı, Klastik Petrofasiyes

Clastic Petrofacies and Sedimentology of The Karsantı Miocene Sandstones-Northern Adana (Turkey)

Öz

Structural, textural and petrographical properties and paleocurrent directions of the Miocene Karsantı sandstones have been investigated within an area of 75 sq-km in the Karsantı region (N of Adana) by means of detailed sedimentological logging and sedimentary petrological studies. The geological age of the Karsantı Fonnation has also been determined by microfossil dating as Upper Miocene. On the basis of detailed geologic, micromineralogic and petrological studies. The sedimentation model and paleogeographical reconstraction of the Karsantı Formation in area investigated were reconstructed. As a result of these studies it has been postulated that the clastic sequence of the Karsantı Formation deposited in a shallow marine environment with two allocthonous coalbearing carbonate levels in the lower - middle and middle- upper levels which formed under lagunar and/or fluviatile conditions. Results of these sedimantary petrological studies revealed that detritus of the Karsantı arenites were derived from a northemly basic-ultrabasics rich provenance, i.a. Taurus ophiolitique Subduction Complex and Karsantı stratigraphic sequence postulated as an arctrench gap related sedimentary unit.

Anahtar Kelimeler

Karsanti, Sandstone, Clastic Petrofacies

Kaynakça

• ABACI, Ş., YURTMEN, S. GÖKÇEN, S.L., KAPUR, S ve ÇAVUŞGİL, V.S., 1985 Karsantı Bölgesi (Kuzey Adanı) Genç Tersiyer istifi kumtaşlarının kil mineralojisi: II. Ulusal Kil Sempozyumu Bildirileri, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, 24-27 Eylül, 1-12.
• ABACI, Ş., 1986, Çukurova Baseni Karsantı Yöresi Genç Tersiyer istifinin kil mineralojisi: Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enst, Master Tezi, No. 94, 60 s., 2 Ek, Balcalı/Adana
• ANDEL, VAN T.J.H., 1958, Origin and classification of Cretaceous Paleocene and Eocene sandstone of Western Venezuela: A.A.P.G. Bull., 42, 734-763.
• ATAMAN, G. ve GÖKÇEN, S.L., 1975, Determination of and paleoclimate from the comparison of grain and clay fractions in sandstones; a case study: Sedimentary Geology, 13, 81-107.
• BİNGÖL, A.F., 1978, Petrologie du Massif Ophiolitique de Pozanu-Karsanu (Taurus Cilicien, Turquie), Etude de la Partie Orientale, These de Specialite, Üniv. Strasbourg, 227 source s.
• BLATT, H., MIDDLETON, G. ve MURRAY, R., 1972. Origin of sedimentary rocks: Prentice-Hall, New Jersey, 634 s.
• BLATT H., 1982, Sedimentary Petrology: W.H. Freeman and Company, England, 400 s.
• BLUMENTHAL, M., 1952. Das, Taurische Hocgebirge des Aladağ nevere Forschungen zu seiner Geographie Stratigraphie und Tektonik: M.T.A. Enst., Seri D, No. 6, 136 s. Ankara.
• COLLINSON, J.D. ve THOMPSON, D.B., 1982. Sedimentary structures: George Allen and Unwin, London, 194 s.
• ÇABUK, L, AKIN, A.K. ve AÇAN, S., 1977. Çanakpınan Kızılyüksek, Kavasak-Dorucalı krom ocakları ve çevresine ait rapor: M.T.A. Enst., Der. No.-M-320, 121 s. (yayınlanmamış), Ankara,
• ÇAKIR, Ü., 1978. Petrologie du Massif de Pozantı-Karsantı (Taurus Cilicien, Turquie) Etude de la Partie Centrale: These Doctorat d'Ingenieur, Univ. Strasbourg, 251 s.
• ÇATAKLI, A.Ş., 1983. Assemblage ophiolitique et roches associees de la partie occidentale du massif de Pozantı Karsanti (Taums Cilicien, Turquie): These d'Etat, Univ. de Nancy I, Lab Petrologie, 760 s.
• DICKINSON, W.R. ve SUCZEK, C.A., 1979. Plate tectonics and sandstone compositions:A.A.P.G. Bull., 66, 2164-2182.
• DlCKlNSON, W.R.,1982, Composition of sandstones in circumpacific subduction complexes and Fore-Arc Bassins: A.A.P.G.Bull., 66-121-137
• FOLK, R.L. ve WARD, W.C., 1957. Brazos river bar, A study in the significance of grain size parameters: Jour, Sedimentary Petrology, 27, 3-26.
• FOLK, R.L., 1968. Petrology of sedimentary rocks: Hemphill's Austin Texas, 170 s.
• FLOYD, P.A., KELLING, G., GÖKÇEN, S.L. and GÖKÇEN, N„ 1986. Trace element geochemistry and tectonics environment of volcanic rocks from the Misis Melanga, Adana, Southern Turkey: Contri. Mineral, Petrol., (In Press).
• GÖKÇEN, S.L., ve GÜNDOĞDU, M.N., 1983, Denizli-Muğla Neojeninin Kil mineralojisi, I. Ulusal Kil Sempozyumu Bildirileri, Ç.Ü. Adana, 21-26 Şubat.
• GÖKÇEN, S.L., 1972. Keşan bölgesi kumtaşlarının yapısal/dokusal özellikleri ve bölgenin sedimanter fasiyesleri: Hacettepe Fen Müh. Bilim. Derg., 2, 50-68.
• GÖKÇEN, S.L., 1981. Zara-Hafik güneyindeki paleojen istifinin sedimantolojisi ve paleocografik evrimi Yerbilimleri, 8. 1-26.
• GÖKÇEN, S.L. KELLING, G., GÖKÇEN, N. ve FLOYD, P.A., 1986a Çukurova Baseni Misis Karmaşığı tektonosedimanter birimlerinin stratigrafisi: Türkiye jeoloji Kurultayı Bildiri özetleri, Ankara, 54-55.
• GÖKÇEN, S.L., KELLING, G., GÖKÇEN, N. ve FLOYD, P.A., 1986b. Çukurova Baseni Misis Karmaşığının stratigrafik ve Tektonik evrimi: Yerbilimleri, 13 (Baskıda).
• GÖRÜR, N., 1979. Karaisalı kireçtaşının (Miyosen) sedimantolojisi: T.J.K. Bülteni, 22, 227-232.
• GÜRBÜZ, K. ve GÖKÇEN, S.L. ve GÖKÇEN, N., 1985. Some stratigraphical Adana Basin-Southern Turkey: VIIIth Congress of the Regional Commitee on Mediterranean Neogene Stratigraphy, Budapest, 15-22 September, 238-240.
• ILHAN, E., 1976, Türkiye Jeolojisi: Nuray Matbaası, 239 s., Ankara.
• JACKSON, M.L., 1969. Soil Chemical Analysis. Advanced Course. Published by the author. Department of soil science, University of Wisconsin, 895 s. Modison U.S.A.
• KAPUR, S., GÖKÇEN, S.L., ve YAMAN, S., 1984, Caliche formations in the Late Tertiary Adana-Turkey: IAS 5th Europ, Mtg., Abst., 1, 230-231, Marseille-France.
• LEEDER, M.R., 1982. Sedimentology; Process and Product: George Allen and Unwin Publ. Ltd., 344 s. London.
• METZ, K., 1939. Beitrage zue geologie des Kilikischen Taurus in gebiete des Aladağ: Sitz. Ber. Ak. Wiss. Wien Abst., 1, 148, 7-10.
• METZ, K., 1956. Ein beitragzar kenntnis des gebirgsbaues von Aladağ une Karanfildağ und ihres Westrandes (Kızılkısher Taurus): M.T.A. Enst. Bull., 48, 68-78.
• MİALL, A.D., 1985. Principles of sedimentary basin analysis: Springer-Verlag, 490 s., New York.
• NORMAN, T.N., 1972. Ankara-Yahşıhan bölgesinin Üst Kretase Alt Tersiyer istifinin stratigrafisi: T.J.K. Bülteni, 15: 2, 180-276.
• OKADA, H., 1971. Classification of sandstone; Analysis and proposal: The Journal of Geology, 79, 509-525.
• OVALIOĞLU, R., 1963. Die chromerzlagerstatten von Pozantı Reviers und ihre ophiolitischen Muttergestine: M.T.A. Enst., No. 114, 35 s., Ankara.
• PETTUOHN, F.J., POTTER, P.E. ve SİEVER, R., 1968. Geology of sand and sandstone: Springer Verlag, 618 s, Heidelberg.
• POTTER, P.E. ve PETlUOHN, F.J., 1963. Paleocurrent and basin analysis: Gottingen and Heidelberg, Springer Verlag, Berlin, 296 s.
• SCHMIDT, G.C., 1961. VH. Adana Petrol bölgesinin stratigrafik nomenklatörü: Petrol Dairesi Bülteni, Ankara, 6, 47-63.
• SINGER, A., 1984. The Plaeoclimatic interpretation of clay minerals in sediment-a review- Earth-Sci. Rew., 21, 251-293.
• TEKELİ, O., AKSAY, A., ÜRGÜN, M.B. ve IŞIK, A., 1983. Geology of the Aladağ Mountains: Geology of the Taurus Belt, International Symposium, 26-29, September, Ankara, 1453-158.
• TERNEK, Z., 1953. Mersin -Tarsus kuzey bölgesinin jeolojisi, M.T.A. Dergisi, 44-45, 18-62.
• TERNEK, Z., 1957. Adana Baseni Alt Miyosen (Burdigaliyen) formasyonları, diğer formasyonlarla ilişkisi ve petrol olanakları: M.T.A. Dergisi, 49, 60-80.
• TRAVIS, R.D., 1970. Nomenclature for sedimentary rocks: A.A.P.G. Bull., 54, 1095-1107.
• YETİŞ, C, DEMİRKOL, C., ve KEREY, E., 1986. Adana Havzası Kuzgun Formasyonunun (Üst Miyosen) fasiyes ve ortamsal nitelikleri: T.J.K. Bülteni, 29, 81-96.
• YURTMEN, S., 1986. Çukurova Baseni Karsantı yöresi kırıntılı kayaçlarının petrografik ve petrolojik özellikleri: Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enst. Master Tezi, No. 95, 82 s., 2 Ek, Balcalı/Adana.