Tortul Havzaların Jeodinamiği ve Petrol Sistemleri

Yıl 1989, Cilt: 13 Sayı: 1, 41 - 56, 15.11.1989

Alain Perrodon Çevirmen: Salih Yüksel

Öz

Plaka tektoniği bugün bize, tortul havzaların evrimine geniş açıdan makul bir bakış sağlayan global bir çerçeve getiriyor. Bu havzaların jeolojik verileri de karşılık gelen petrol sistemleri ve sahalarının ayırtman özelliklerine doğrudan yansımaktadır. Dolayısıyla, havzaların iki büyük evrim, sahnelenmesi ayırt edilebilir: Birincisi, kratonik alanda delta sahaları ve çukurlu engebeler göstererek, riftten hareket eder ve gerek platform havzası halinde gerekse pasif kenar havzası halinde son bulabilir. İlk yaklaşımla, nispeten duyarlı ve özellikle uzun süreli havzalara karşılık gelir. Aktif kenarlara bağlı ikinci bir sahnelenme şu havzaları verecektir: Transformasyon zonunda makaslanma ya da "pull-apart: çekilip ayrılma" tipte havzalar, Konverjans zonunda, eğer yitim büyük zorlamalar olmaksızın meydana geliyorsa, ada yayı sisteminde havzalar (yay önü, yay içi ve yay arkası havzalar...); engellenmiş yitim ve kıta çarpışması durumunda, kıvrımlı sıradağların kenarında ön çukur havzaları. Birincilerden farklı olarak, bu ikinci dizi havzalar duraysızdırlar ve kısa sürelidirler. Bu sahnelenmeler, tüm petrol havzası tiplerini mutlaka açıklamayı sağlamıyorsa da pek güçlük olmadan, çok sayıda geçiş terimlerinin yerleştirilebildiği genel bir çerçeve sunarlar. Petrol açısından, kratonik alan havzaları, özellikle dev alanların çoğunun rastlandığı yeterli bir sübsidanstan etkilenmiş platform havzaları, dev sahaların çoğunu barındırırlar. Aktif kenar tipinde sahalar, nispeten küçük fakat çoğu kez zengin petrol sahalarını temsil ederler. Ön çukur havzalarına gelince, bunlardan bazıları çok ilginç petrol sahaları verirler. Bu çeşitli gözlemler arasında, ilk elde hidrokarbürce zenginliğin bir öğesini oluşturan gerilim sübsidans yüksek termik akı özellikle söylemek gerekir.

Anahtar Kelimeler

Tortul, Jeodinamik, Petrol

Kaynakça

• Tortul Havzaların Jeodinamiği ve Petrol Sistemleri başlıklı çeviri yayında kaynakça verilmemiştir (Girilmesi zorunlu alan olduğu için bu açıklama yapılmıştır).