Schreinemakers Yönteminin Bilgisayar Programıyla Çözümlenmesi ve Doğal Mineral Topluluklarına Uygulanması

Yıl 1990, Cilt: 14 Sayı: 2, 23 - 42, 15.11.1990

Osman Candan Yılmaz Gültekin O. Özcan Dora

Öz

Doğada Gibbs faz kuralına dayalı olarak gerçekleşen mineral parajenezlerini eksenlerinde P/T, logf/µ v.b. değişkenlerin bulunduğu diagramlara Schreinemakers yöntemine göre yerleştirmek olanaklıdır. Bu diagramlar bileşen sayısına ve serbestlik derecesinin eksiye gitmesine göre çok karmaşık şekillere bürünmektedir. Küçük el hesap makinalarıyla çözümü haftalarca sürebilecek karmaşık şemalar için BASIC dilinde bir bilgisayar programı geliştirilmiştir. Programın IBM-PC makinaları için hazırlanarak, geniş bir uygulama olanağının bulunması amaçlanmıştır. Dünya'da daha önce Schreinemakers yöntemine göre çalışılmış ve yayınlanmış bir bölgeden alman örnek, önerdiğimiz programla yeniden çözelerek programın işlerliği denenmiştir. Bilgisayar çıktılarında, çözülmesi istenen sisteme ait her türlü bilgiyi, ek bir işlem yapmaksızın, hemen görmek mümkün olabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Schreinemakers Yöntemi, Doğal Mineral, Gibbs Faz Kuralı

Solution Of the Schreinemakers Method by A Computer Programme and Application to The Natural Mineral Assemblages

Öz

Mineral assemblages stable according to Gibbs phase rule can be shown on the diagrams having axes such as P/T, log f/µ by the Schreinemakers method. These diagrams may be too complex on the basis of the number of the components and the degreees of freedom in the system. A computer programme in BASIC language is developed in order to solve such kind of complex systems which can be solved in very long times with small calculators. This programme was adopted for the IBM-PC because of the wide distributions of these computers. One natural sample which was studied by the Scheinemakers method, is resolved by the proposed programme in order to show the application of programme. It is possible to obtain all the parameters of the system to be solved by this computer programme without any additional calculations.

Anahtar Kelimeler

Schreinemakers Method, Natural Mineral, Gibbs phase rule

Kaynakça

• Bemroider, M ve Höck, V., 1983, Metamorphose der Serpentin Randsteine im Obersten Möltal (Kärnten, Österreich).Karinthin, 89, S. 51-71, Salzburg/Österreich.
• Candan, O., 1988, Demirci-Borlu Arasında Kalan Yörenin (Menderes Masifi Kuzey Kanadı) Petrografisi, petrolojisi ve Mineralojisi. D.E.Ü.Müh.Mim.Fak.Jeo.Müh.Böl. (Doktora tezi) 156 s., Yayınlanmamış
• Dora, O.Ö., Candan, O., 1989-a, Schreinemakers Yöntemine Göre Kuramsal Mineral ilişkileri. Eğitim Yayınları (Hazırlanmakta).
• Dora, O. Ö ve Candan, O., (baskıda) Schreinemakers Yönteminin Menderes Masifinin Kuzey Kanadında, Demirci-Borlu Arasında Kalan Bir Alana Uygulanması. Hacettepe Üniversitesi, Yer Bilimleri Dergisi.
• Korzhinskii, D.S, 1959, Physicochemical Basis of the Analysis of the Paragenesis of Minerals. New York, consultants Bureau. Inc., 142 p.
• Morey, G., 1936, The Phase Rule and Heterogeneous Equilibrium, in F.G. Donnan and Arthur Haas, Eds., A commentary on the Scientific Writings of J. Williard Gibbs, v.1, Thermodynamics: New Haven, Yale University Press, p. 233-293.
• Morey, G.W ve Williamson, E.D., 1918, Pressure-Temperature e Curves in Univariant Systems. Am. Chem. Soc. Your., v. 40, p.59-84.
• Niggli, P., 1930, P-T Diagramme für bestimmte Phasenzahl: Chemie der Erde v.5, p.201-224.
• Niggli, P., 1954, Rocks and Mineral Deposits (English Translation). San Francisco. W.H. Freeman und Co., 559 P.
• Schreinemakers, F.A.H., 1915-1925, In-, Mono-, and Divariant Equilibria. Koninkl. Akad. Wetenschappen te Amsterdam Proc., English ed., v.l8-28 (seriden seçilmiş 29 makale)
• Zen, E., 1966, Construction of Pressure-Temparature Diagrams for Multicomponent Systems After the Method of Schreinemakers a Geometric Approach. U.S.Geol. Surv. Bull. 1225, 1-56