Yanal Tarayıcı Sonar, Deniz Jeolojisindeki Uygulama ve Önemi

Yıl 1990, Cilt: 14 Sayı: 2, 79 - 85, 15.11.1990

Güven Özhan

Öz

Sonik dalgaların suda iyi yayılmaları nedeniyle akustik yöntemler deniz jeolojisi araştırmalarında oldukça etkin ve geçerlidir. Bu yöntemlerden "yanal tarayıcı sonar” deniz tabanında jeolojik ve mühendislik amaçlı çalışmalarda gerek kıta düzlüğü gerekse daha derin sularda etkili olmaktadır. Yöntemin prensibini yayınlayım ve algılayıcıyı içerisinde bulunduran ve "balık" adı verilen aygıttan 30-100 kHz frekanslarında yanal olarak gönderilen akustik dalgaların, deniz tabanında yansıyarak algılayıcıya gelip, gemi üzerindeki kaydedici tarafından grafik haline dönüştürülmesi oluşturur. Akustik dalgalar, yatay planda 1-2°, düşey planda ise 10-40° arasında açılar altında yayınlanır. Gemi ilerledikçe, yanal olarak belirli zaman aralıkları ile yayınlanan dalgalar, gemi yönüne dik doğrultuda, deniz tabanını belirli bir menzile kadar tarar. Yanal sonar görüntülerinde penetrasyon söz konusu değildir. Sadece deniz tabanındaki ayrıntılar görüntülenir. Yöntem, batimetri, deniz tabanı jeolojisi ve jeoteknik araştırmalarda (liman yapımı, kazıma, platform yerleşim yeri etüdü, kablo ve boru hattı seçimi gibi) oldukça etkilidir.

Anahtar Kelimeler

Deniz Jeolojisi, Sonar, Yanal Tarayıcı

Side Scanning Sonar, Its Application and Importance in Marine Geology

Öz

As sonic waves propagate very well in water, acoustic methods are therefore the most valuable tool for sea bed reconnaissance. Side scanning sonar is a powerful tool for precise and detailed investigation of sea floor, for both geological and geotechnical purposes on continental shelves and in deeper waters. Ultra sonic pulses (frequency range: 30-100 kHz) are laterally transmitted at regular time intervals by one or two groups of transducers fitted in a tow "fish". The beam is a very narrow in the horizontal plane (1 to 2°) and wider in the vertical plane (10 to 40°). As the ship moves forward, the sonic beam sweeps the sea floor. "Lateral sonars have no penetration and give only the visible details of the sea floor. The tool is an effective support in the bathymetry, sea floor geology, sea floor engineering search (harbor and dredging studies, platform site investigation, cable and pipeline route selection).

Anahtar Kelimeler

Marine Geology, Sonar, Side Scanning

Kaynakça

• Amar, R., 1973, Recent french sea-bed reconnaissance, methods and techniques: Rep. from Ind Pet Europe-Gaz Chimie,439, 5s.
• Amar, R., Kuhn, H., 1974, Sidescan sonar is a powerful in sea floor investigation: Ref. from the May, 1974 Offshore, 2s.
• Deffrenne, P., 1970, Un exemple de choix de trace de conduite sous- marine par sonar â balayage latéral: Photo Interprétation, 6, 3, 17.
• Deffrenne, P., Grau, G., 1970, Obtention, traintement et interprétation des images acoustiques de sonar â balayage lateral: Pho Int, 6, 1- 2,12.
• Fontanel, A., Kuhn, H., 1970, Un exemple d’utilisation du sonar a balayage latéral pour l'établissement de cartes bathymétriques détaillées: Pho Int, 6, 1-2, 12.
• Hovland, M., 1981, Characteristics of pockmarks in the enorwegian trench: Mar Geol, 39, 103-117.