Gerede-Ankara ve Ankara Çevre Otoyoluna Genel ve Jeoteknik Açıdan Bakış

Yıl 1991, Cilt: 15 Sayı: 1, 43 - 50, 15.05.1991

İlyas Yılmazer

Öz

Gerede- Ankara ve Çevre Otoyolu (GAAPM), toplam uzunluğu 3600 km olarak planlanan Türkiye Otoyolunun (TM), yaklaşık 270 km lik bölümünü oluşturur.TM, Transit Avrupa Otoyolunu (TEM), komşu ülkeler olan Iran, Irak ve Suriye'ye bağlayacaktır. GAAPM çok sayıda viyadük, köprü, üstgeçit, altgeçit, yüksek dolgu ve yarma ve büyük ölçekle menfez yapılarım içermektedir. Gerede- Ankara bölümünde her yönde olmak üzere dört adet 3,75 m lik şeritler varken Çevre Otoyolunda beş adet 3,75m lik şeritler projelendirilmiştir. Proje parametrelerinin belirlenebilmesi için ayrıntılı yerüstü ve yeraltı jeoteknik araştırmaları ve eksiksiz bir deneyler programı tamamlanmıştır. Bu anlamda 25000‘lik bölge, 5000'lik çevre ve 1000'lik alansal mühendislik jeolojisi haritaları hazırlanmıştır. Çok sayıda araştırma kuyuları, çukurları ve hendekleri açılmıştır. Çok sayıda arazi ve laboratuvar deneyleri sonuçlandırılmıştır. Tamamlayıcı araştırma olarak jeofiziki çalışmalara da yer verilmiştir. Güzergah boyunca haritalanabilen litolojilerden bazılarını yaşlıdan gence vermek gerekirse: metadetritik, permo-Trias kireçtaşları, metavolkanik, tektonotortul oluşuklar, ofiyolit, çoğunlukla püskürük olmak üzere mağmatik kayaçlar, denizel ve gölsel tortullar, alüvyon, kolüvyon, ve yamaç molozları şeklinde sıralanabilir. Bu litolojilerin mühendislik özellikleri konu içeresinde kısaca verilmiştir. Otoyolda normal faylar ters ve bindirme faylarından daha sık bulunmaktadır. Yolu özellikle dar açılı kesen büyük fayların projeye olumsuz etkisi çok büyük boyutlardadır. Diğer yapısal özelliklerle, örneğin kıvrım, uyumsuzluk, tabaka ve eklemlerle yol boyunca sık sık karşılaşılmaktadır. Bütün bu özelliklerin ayrıntılı olarak ortaya konması doğal uygun proje parametrelerinin seçimini sağlamaktadır. GAAPM azımsanamayacak sayıda nehir, içme suyu baraj göleti ve bataklıkların üzerinden geçmektedir. Uygun proje ortaya çıkarabilmek için, bu tür yerlerin boyutları ve temel kaya yüzey şekillerinin kesin belirlenmesi gerekmektedir. Sığ akiferler, yumuşak ıslak zeminler, sığ basınçlı ve sızıntı akifeleri, kaynak ve sızıntılar bu güzergahta çok sık rastlanan hidrojeolojik özelliklerden bazılarıdır. Bu tür hidrojeolojik özelliklerin yolun duraylılığını doğrudan etkilediği bilindiğine göre hidrojeolojik araştırmanın önemi yadsınamayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Jeoteknik, Gerede-Ankara Otoyolu, Ankara Çevre Otoyolu

General and Geotechnical Aspects of the Gerede- Ankara and Ankara Peripheral Motorway

Öz

The Gerede-Ankara and Ankara Peripheral Motorway (GAAPM) is about 270 Km long portion of the Turkish Motorway (TM). The TM is presently being constructed and having a planned total lenght of 3600 Km. It connects the Trans European Motorway (TEM) to the neighboring countries Iran, Iraq, and Syria. The GAAPM has numereous structures such as major viaducts and bridges, overpasses and underpasses, high cuts and embankments, and large culverts. The Gerede- Ankara section has four 3.75 meter lanes in each direction whereas Peripheral Motorway is designed as five 3.75 meter lanes in each direction. Both have a ten meter wide median between carriageways. In order to define the design parameters a detailed surface and subsurface geotechnical investigations and a complete testing program are performed. In this respect a 25000 scale regional, 5000 scale vicinty, and 1000 scale site engineering geological mapping are carried out. Numerous boreholes, test pits, and trenches are opened. Both in situ and laboratory tests are executed. Geophysical surveys are also used as supplementary investigation work. Some of the main lithologies, encountered along the alignment are metadetritics, Permo-Triassic limestones, metavolcanics, tectonosedimentary deposits, ophiolites, mainly extrusive igneous rocks, marine sedimentary rocks, lake deposits, alluvium, colluvium, and talus. Their engineering characteristics are briefly given in the text. Gravity faults are more common than reverse and thrust faults along the GAAPM. The motorway design is higly dependable on large faults especially the ones oblique to the motorway. The other structural features, such as foldings, unconfomities, beddings, and joints are widespread along the alignment and their detailed identification obviously provides valuable information to select appropriate design parameters. The GAAPM crosses several perennial streams, dam reservoirs, and swamps. Their extents and bedrock configurations are identified to be able to execute a proper design. Shallow groundwater plains, soft marshy grounds, seeps, springs, and shallow artesian and leaky aquifers are some of the common hydrogeological features along the alignment. It is well-known that they do have great influence on ground stability. Hence hydrogeological investigation has formed one of the main part of the geotechnical studies along the route.

Anahtar Kelimeler

Geotechnical, Gerede-Ankara Motorway, Ankara Peripheral Motorway

Kaynakça

• SİAL, 1988 Gerede-Ankara ve Ankara Çevre Otoyolu Jeolojik raporu. Yayınlanmamış, Ankara.
• Hartman, J.J. Richards, D.P. ve Balkır, G., 1990, Engineering geology of the Gerede-Ankara and Ankara Peripheral Motorway: AEG Congress'te sunulmak üzere hazırlanmış makale.