Markov Zinciri Analiz Yönteminin Linyit İçeren Zırnak Formasyonuna (Pliyosen, Hınıs) Uygulanması

Yıl 1992, Cilt: 16 Sayı: 2, 84 - 90, 15.11.1992

Ali İhsan Gevrek İlker Şengüler

Öz

Bu çalışmada, linyit içeren Zırnak Formasyonunun litofasiyeslerine Markov zinciri analiz yöntemi uygulanmıştır. Doğu Anadolu'da yeralan Pliyosen yaşlı Zırnak Formasyonu çakıltaşı, silttaşı, kiltaşı ve yer yer de tüf, aglomera ve linyit içermektedir. Markov zinciri analizini uygulamak amacı ile Zırnak Formasyonunda yapılan kömür sondajlarından 5 tanesinin kömürlü seviyelerinde yeralan linyit, tüf, kiltaşı, silttaşı litofasiyesleri sayılmış ve birbirlerini ne kadar ardaladığı saptanmıştır. Bu verilerden bağımsız olasılı, geçişli olasılı ve fark matriksleri hesaplanmıştır. Elde edilen değerlerden, incelenen sondajlarda kesilen litofasiyeslerin birbiri ile olan ilişkileri ve geçişleri istatistiksel olarak saptanmıştır. Sonuç olarak; sondajlarda linyit -kiltaşı ve kiltaşı-linyit geçişlerinin, linyit -tüf ve tüf-linyit geçişlerine sayısal olarak yakın olduğu bulunmuştur. Linyit oluşumu ile çökelme ortamına tüf gelişi arasındaki ilişki istatistiksel olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Markov Zinciri Analiz Yöntemi, Linyit, Zırnak Formasyonu

Markov Chain Analysis Applied to Lignite Bearing Zırnak Formation (Pliocene, Hınıs)

Öz

In this study Markov chain analysis is applied to lignite bearing Zırnak Formation which is of Pliocene age and is located at Eastern Anatolia. It is composed of mainly conglomerate, sandstone, siltstone, claystone, limestone and locally tuff, agglomerate and lignite beds. In order to apply Markov chain analysis lignite, tuff, claystone, and siltstone litofacies and their successions are counted from 5 drilling cores of Zırnak Formation. Independent trials probability, transition, probability, and difference matrixes are derived from this raw data. Litofacies relationships and transitions have statistically been described and intrepreted. As a result; lignite-claystone and claystone-lignite transitions are similar to lignite-tuff and tuff-lignite transitions. The relationships between the formation of lignite and occurrence tuff have been found statistically.

Anahtar Kelimeler

Markov Chain Analysis Method, Lignite, Zırnak Formation

Kaynakça

• Akay, E., Erkan, E., Ünay, E., 1989, Muş Tersiyer havzasının stratigrafisi. MTA Dergisi Sayı: 109, S. 59-76.
• Carr, T.R., 1982, Log-linear models, Markov chains and cyclic sedimentation. Jour. Sed. Pet. Vol. 52, S. 905-912.
• Davis, J.C., 1986, Statistics and Data Analysis in Geology. John Wiley and Sons, Inc., U.S.A., S. 150-162.Erkan, Y., 1990, Yerbilimciler için istatistik (çeviri) Ankara.
• Evans, J.E., 1991, Facies relationships, alluvial architecture and paleohydrology of a Paleo- gene, humic-tropical alluvial fan system: Chumstick Formation Washington State USA. Jour. Sed. Pct. Vol. 61, S. 732-755.
• Gingerich, D.D., 1969, Markov Analysis of cyclic alluvial sediments. Jour. Sed. Pct. Vol. 39, S. 330-332.
• İlker, S., 1966, Erzurum-Muş bölgesinde Karaköse J 48 a4, d1 paftalarının 1/25.000 ölçekli detay petrol etüdü MTA Raporu, No: 4177 (yayınlanmamış).
• Krumbein, W.C., 1968, Statistical models in sedimentology. Sedimentology. Vol. 10, S. 7-23.
• Miall, A.D., 1973, Markov chain analysis applied to an ancient alluvial plain succession. Sedimentology. Vol. 20, S. 347-364.
• Selvi, B., 1977, Erzurum-Hınıs-Zırnak kömür havzasının raporu, MTA raporu, No: 6379 (yayınlanmamış).
• Şengüler, İ., Özdemir, İ., Sulu, K., Gönenç, O., 1991, Muş-Hınıs (Erzurum)-Tutak (Ağrı) Havzasının Jeolojisi ve Linyit Olanakları MTA Raporu; No: 9195 (yayınlanmamış).
• Şengüler, İ., Toprak, S, 1991, Varto, Hınıs, Bulanık, Malazgirt yöresi linyitlerinin petrografik özellikleri, Türkiye Jeoloji Bülteni. Cilt. 34 S. 15-22.