Boğsak Karst Kaynağı (Mersin-Taşucu) Dolayının Karst ve Karstlaşma Özellikleri

Yıl 1992, Cilt: 16 Sayı: 2, 118 - 130, 15.11.1992

Turgut Öztaş

Öz

Bu çalışmada, yurdumuzun en önemli ve geniş karst bölgesini oluşturan "Toros Karst Kuşağının "Orta Toroslar Bölümü’nde yer alan ve "Orojenik Karst Tipi’nin etkin olduğu inceleme alanındaki güncel karst ve karstlaşmayı denetleyen etmenler araştırılarak, sayısal veriler çerçevesinde, bölgesel karst hidrojeolojisinin somut bir modele dayandırılması amaçlanmıştır. Birinci aşamada, mevcut karstlaşma olayının başlaması ve gelişimi için zorunlu olan birincil etmenlerden kayaç litolojisi ve petrografisi, kimyasal bileşimi ve eriyebilirlik derecesi, boşlukluluk ve geçirimlilik ile süreksizlik özelliklerini belirten "Köken Araştırması" yapılmış ve bölgesel karstlaşma etkinliği saptanmıştır. İkinci aşamada, karstlaşma olarak adlandırılan bu oluşum mekanizmasının, iklim ve meteoroloji, bitki örtüsü, jeomorfoloji gibi ikincil etmenlere bağlı olarak süregitmesi nedeniyle günümüzde ulaştığı değişik boyutlardaki karst yapılarının, yer, biçim, boyut, dağılım ve karşılıklı ilişkilerini belirten sayısal "Biçim Araştırması" yapılmıştır. 1/10.000 ölçekli ayrıntılı jeoloji çalışmasını temel alarak yer-uydu fotoğraflarıyla desteklenen ve büyük ölçüde laboratuvar deneylerine dayanan bu çalışmayla elde edilen verilerin sentezi sonunda, karst ve karstlaşma arasındaki etkileşim açığa çıkarılmış ve karstın gelişim modeli kurulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Karst, Karstlaşma, Mersin-Taşucu

Karst and Karstification Features of the Surrounding Area of Boğsak Karst Spring (Mersin-Taşucu)

Öz

The study area located in the Taurides Karst Belt and composed of almost all carbonate rocks. Limestones and dolomites identify as soluble rock units, whereas the sandstone-quartzite and claystone-siltstone identify unsoluble rock units. All these rocks contain various closed drainage areas in densely karstificated regions with numerically identified linear and areal properties. The different petrographic properties and chemical compositions of the dolomites, and the microsparitic-micritic-sparitic limestones, as found in the relative solubility experiments, which suggest that gives diagenesis took place in the different steps and relatively soluble scale. The primary porosities and permeabilities of these rocks do not practically exist. Under the light of all collected data, the effect of karstification parameteres on the properties of types and dimensions of the karst landforms in the limestones and dolomites have been investigated in the study area, and also, a karstification model is suggested the explanation of development of the karstification in regional scale.

Anahtar Kelimeler

Karst, Karstification, Mersin-Taşucu

Kaynakça

• Burger, A. 1975, Chimisme des Roches et de l'eau Karstiques, Hydrogeology of Karstic Terraines, Publ. of Int. Assoc, of Hydrogeologists, pp. 79-89, France.
• Ek, C.M. 1973, La Dissolution du Carbonate de Calcium, Bull, de la Soc. Geog. de Liege, No. 9 9e Annee, pp. 55-87, Belgium.
• Genderen, J.L. 1969, Technical Exercises for the Sub-Department of Geography, V. II, 208 pp., ITC Textbook, No. 10, The Netherlands.
• James, A.N. 1981, Solution Parameters of Carbonate Rocks, Bull, of the Int. Assoc, of Eng. Geol., No. 24, 19-25, Germany.
• Liszkowski, J. 1970, Problems and Methods in Regional Engineering Geological Research of Karst, First Int. Cong, of the Assoc, of Eng. Geol. Symp., V. II, pp. 882-891, Czechoslovakia.
• Öztaş, T. 1982, Karstlaşma ve Mühendislik Projelerinde Sayısal Karst Sınıflaması Kavramı, Jeo. Müh. Dergisi, S. 13, s. 11-16, Ankara.
• Öztaş, T. 1989, Mersin-Taşucu-Boğsak Kaynağı ve Dolayının Karst Hidrojeolojisi, İTÜ Doktora Tezi, 140 s., İstanbul.
• Strahler, A.N. 1964, Quantitative Geomorphology of Drainage Basins and Channel Networks, Handbook of Applied Hydrology (Ed: CHOW, V.T.), Section 4-II, pp. 4.39-4.76, McGraw-Hill Book Comp., USA.
• Sweeting, M.M. 1973, Karst Landforms, Columbia Univ. Press, 335 pp., USA.
• Thrailkill, J. 1977, Relative Solubilities of Limestone and Dolomite, Karst Hydrogeology (Ed: TOLSON, J.S. - DOYLE, F.L.), Proceedings of the 12th Int. Cong., Memoirs V. XII, pp. 491-500, USA.
• White, W.B. 1977, Role of Solution Kinetics in the Development of Karst Aquifers, Karst Hydrogeology (Ed: TOLSON, J.S. - DOYLE, F.L.), Proceedings of the 12th Int. Cong., Memoirs V. XII, pp. 503-517, USA.
• Williams, P.W. 1972, The Analysis of Karst Terrains, Spatial Analysis in Geomorphology (Ed: CHORLEY, R.J.), pp. 135-163, Mathue and Co. Ltd., England.
• Zuidam, R.A. 1973, Guide to Geomorphological Photo-Interpretation, pp. 173, ITC Textbook, No. 10, The Netherlands.