Hatay Horst ve Graben Yapısının Amanos Dağları Altın Yatak ve Zuhurları

Yıl 1993, Cilt: 17 Sayı: 1, 52 - 59, 15.05.1993

M. Orhan Özkoçak

Öz

Suriye sınırı yakınında Ölü Deniz Rifti boyunca uzanan Amanos dağlan 200 km. uzunluğunda, 25 km. genişliğindedir. Bu bölge esas olarak Üst Kretase ofiyolitleri, üç fazlı volkanikler ve Alt Paleozoyik'ten Kuvaterner'e kadar uzanan sedimanlardan oluşur. Üst Kretase yaşlı Kızıldağ bindirmesi ve Tersiyer yaşlı horst-graben faylanması yerel morfolojiyi şekillendirmiş ve çoğunlukla Antakya-Karasu grabeni ile Amanos horstu arasındaki kenar zonuna ve bir miktar da horstun batı kenar zonuna yerleşen bölgesel altın cevherleşmelerinin oluşumunu etkilemiştir. Bu bölgenin altın potansiyeli Kisecik altın yatağı ve diğer altın zuhurlarıdır. Kisecik altın yatağı, Antakya'nın 14 km. KB"sında Amanos dağlarının GD kenarında yer alır. Altın pirit, kalkopirit ve arsenopirit içindedir; oksidasyon zonunda serbest altın mevcuttur. Elalen %1 Cu, %5 As ve 4 gr/ton Au tenörlü 12 milyon ton işletilebilir rezerv tespit edilmiştir. Amanos dağların ın doğu ve batı kenar zonlarında altın oluşumuna elverişli on beşten fazla ilgin ç potansiyel saha saptanmıştır. Bunlar yer yer realgar, orpiment, kükürt, pirit, markasit, kalkopirit, kükürtlü sular, silis kabukları ve ppb mertebesinde ümit verici jeokimyasal altın değerleri kapsarlar. Amanos dağları cevherleşmelerinin sıklık derecesi ve konumu, Nevada-Pershing County-Humbolt Range-Florida Canyon altın yataklarının özelliklerini hatırlatır. Kızıldağ bindirmesi ve Hatay horst-graben faylanmasından oluşan birleşik yapı, yine aynı şekilde, Nevada-Eureka County-Buckhorn altın ve gümüş yatağı ile birlikte Antler bindirmesi ve Buckhorn horst ve graben faylanmasıyla büyük benzerlik gösterir. Amanos dağlarının elverişli jeolojik özellikleri, ilgili altın cevherleşmeleri ve bunların dünyadaki diğer önemli cevher sahaları ile benzerlikleri Hatay bölgesinde daha ilâve kaynakların bulunabileceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Horst ve Graben, Amanos Dağları, Altın, Zuhur

Gold Deposits and Occurences of the Amanos Mountain Range in The Basin and Range Structure of Hatay

Öz

The Amanos Range situated near the border between Turkey and Syria along Dead Sea Rift is 25 km. wide and 200 km. long. This region consists of essentially Upper Cretaceous ophiolites, three phased volcanics and Lower Paleozoic to Quaternary sediments. Upper Cretaceous Kızıldağ thrusting, Tertiary basin and range faulting have shaped local morphology and have influenced the formation of local gold mineralizations mostly proximal to the Antakya-Karasu graben. Gold deposit of Kisecik is situated on the SE border of the Amanos range between hörst and graben. A joint venture, Nerco and Yurttaşlar, has explored the area and calculated an exploitable reserve of 12 million tonnes of ore with 1%Cu, 5%As and 4 gr/tonne Au, in one sector. Gold is found in pyrite, chalcopyrite, arsenopyrite and accompanied by hematite, sphalerite and quartz; free gold is present in the oxidation zone. More than fifteen hopeful indications have been reported especially in the borders of the range. Favorable geological features of the Amanos range and related gold mineralizations and similarities with other important mineralized areas in the world indicate that large additional potential resources may exist in the Hatay region of Turkey.

Anahtar Kelimeler

Horst and Graben, Amanos Mountains, Gold, Emergence

Kaynakça

• Aslaner, M., 1973, İskenderun -Kırıkhan sahasındaki ofiyolitlerin jeoloji ve petrografisi. MTA No: 150, Ankara 1973.
• Atan, O.R.,1969, Eğribucak-Karacaören (Hassa)-Ceylanlı- Dazevleri (Kırıkhan) arasındaki Amanos dağlarının jeolojisi. Thesis Ph. D., MTA Publ. No:139.
• Delaloye, M., De Souza, H., Wagner,J.-J. and Hedley, I., 1980 b, Isotopic ages on ophiolites from the eastern Mediterranean. In: A. Panayiotou (Ed.), Ophiolites. Proc. Intern. Ophiolite Symp., Cyprus 1979, p. 292-295.
• Delaloye, M., and Wagner, J.-J., 198'. Ophiolites and volcanic activity near the western edge of the Arabian Plate. IN: J. E. Dixon and A. H. F. Robertson (Eds.), The geological evolution of the Eastern Mediterranean. Geol. Soc. London, Spec. Publ., 17: 225-233.
• Janetzko, P., 1972, Untersuchungen an der Ostflanke des südl. Amanos-Gebirges-Geotekt. Forsch., 42:3-33.
• Parrot, J. F., 1974, Les différentes manifestations effusives de la région ophiolitique du Baer-Bassit (Nordouest de la Syrie): Comparaison pétrographique et géochimique. C. R. Acad. Sci., Paris, D., p. 279, 630.
• Parrot, J. F., 1977, Assemblage ophiolitique du Baer Bassit et termes effusifs du volcano-sedimantaire. Pétrologie d'un fragment de la croûte océanique, charriée sur la plateforme syrienne. Trav. et Doc. "OSTROM", Serie Geol., 6:97-126.
• Pişkin, Ö., Delaloye, M., Selçuk, H. and Wagner, J.-J., 1986, Guide to Hatay Geology (SE TURKEY). Ofioliti. Consiglio Nazionale Delle Ricerche. Bollettino Del Gruppo di Lavoro Sülle Ofioliti Mediterranee. V. 11- N. 2 Agosto 1986.
• Selçuk, H., 1981, Etude Géologique de la partie méridionale du Hatay (Turquie). Thesis No. 1997, Ph. D. (publ.). Univ. de Geneve116 p.
• Smewing, J. D., 1975, Metamorphism of the Troodos massif, Cyprus. Unpubl. Ph. D. Thesis, Open University, 267 p.
• Yıldız, B., 1991, Oral Communications. Geophycal Engineer of Yurttaşlar Mining Co., Kayseri (Sözlü beyan. Yurttaşlar Madencilik Şirketinin Jeolojisi-Jeofizik Mühendisi).
• Türkiye'nin Bilinen Maden ve Mineral Kaynakları. MTA Yayınlarından No. 185, Ankara, 1989. Hazırlayan Necdet Erseçen.