Isparta Yöresi İgnimbiritlerinin Tras Olarak Kullanılabilirliğinin Araştırılması

Yıl 1993, Cilt: 17 Sayı: 2, 15 - 23, 15.11.1993

Mustafa Kuşçu Gülay Selçuk

Öz

Isparta’nın güneyi ve bat ısında geniş bir yayılım gösteren Pliyosen yaşlı piroklastik istif içerisinde ignimbiritler (TRAS) bulunur. Traki-andezitik bir volkanizmaya bağlı olan tras düzeyinin kalınlığı 20-150 m arasında değişim gösterir. Tras feldspatlar (sanidin, albit, oligoklas), piroksen, amfibol, biyotit ve opak mineralleri ile bir cam matriksten oluşmuştur. Bunlarla birlikte farklı kayaç kırıntıları ile yer yer kömürleşmiş bitki kalıntıları da tras düzeyinde bulunan diğer önemli bileşenlerdir. Dereboğazı yöresi trasının çimento katkı maddesi olarak kullanımındaki en önemli özelliklerinden biri olan puzzolanik aktivitesi ortalama 103 kgf/cm2 dir. Bu değer standart değerin iki katıda. Ayrıca standartta 3000 cm2/gr olarak verilen Blaine değeri, araştırılan tras örneklerinden ortalama 7630 cm2 / gr değerine ulaşmaktadır. Özgül ağırlık 2.49 gr/ cm3, camsı faz oranı ise % 40 dır. Trasın kimyasal bileşiminde bulunan SiO2 + Al203 + Fe203 toplamı % 74 ile 84 arasında, MgO %0.27 ile 0.76, S03 % 0.0 ile 0.30 arasında değişim göstermektedir. Bu değerler standart değerlere çok uygundur. Yapılan araştırma ile; Dereboğazı trasının geniş yayılımı, rezervi ve tüm diğer özellikleri ile ekonomikliği onun çimento katkı maddesi olarak kullanıma çok uygun olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

İgnimbirit, Tras, Isparta

The İnvestigation of Isparta Ignimbrites as A Tras

Öz

Ignimbrite (trass) occurs quite spreadly with in the pyroclastic deposite of Pliocene age in the southern and western of Isparta. The level of trass depends on a trachiandesite volcanism and it's thickness which changes between 20-150 m. Trass contains the matrix of glass which composed of feldspar (sanidine, albite), pyroxsene, amfibole, biotite and opac minerals. In addition to various rock pieces, locally carbonized plant remains are other components of the trass level. The most important feature of the Dereboğazı trass which is used as supplement material in cement production has very high puzolanic activity degree. This value is 103 kgf/cm3 which is high twice of standart value. The Blaine value which is given as 3000 cm/gr at standarts for studies specimens is found 7630 cm/gr. Specific gravity of trass is 2.49 gr/ cm3 and glasslike phase is 40 %. The total amount of SİO2 + Al203 + Fe2O3 which are taking place at the content of sample trass is between 74-84 %, however MgO, 0.27-0.76 %, S03, 0.0-0.30 %. The values are very suitable to standart values. In this study we tried to explain; width wide distribution and reserve of the Dereboğazı Trass which is very useful and economic as supplementary material in cement production with it's all specialities.

Anahtar Kelimeler

Ignimbrite, Tras, Isparta

Kaynakça

• Anonim, 1975, Tras: TSE Yayınlan, TS 25.
• Anonim, 1978, Katkılı Çimentolar: TSE Yayınlan, TS 19.
• Anonim, 1983, Traslı Çimento: TSE Yayınlan, TS 26.
• Anonim, 1991, Çimento Haberleşme Bülteni, Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği Yayını, Ocak sayısı
• Bilgin, A., Köseoğlu M., Özcan G., 1990, Isparta Gölcük volkanitlerinin mineralojisi, petrografisi ve jeokimyası, Doğa Türk Mühendislik ve Çevre Bülteni Dergisi, 14.2, 342-361.
• Cox, K.G., Bell, J.D., and Pankhurst, D.V., 1979, The interpretation of igneous rocks: George Allen and Undwin Ltd., 450 p.
• Gutnic, M., Monod, O., Poisson, A., ve Dumont, J.P.,m 1979, Geologie des Taurides occidentales (TURQUIE): Memoires de la Societe Geoloqique de France, 137-1, 1-112 s.
• Karaman, E., 1986, Burdur dolayının genel stratigrafisi: Akdeniz Üniv., Isparta Müh. Dergisi, Sayı 2, 23-36.
• Kumral, M., 1992, Isparta güneyinin jeolojisi ve maden yatakları: Akdeniz Üniv., Fen Bilimleri Enst., Yüksek Lisans Tezi, 81 s.
• Kuşçu, M., 1990, Endüstriyel kayaçlar ve mineraller; Akdeniz Üniv. Fen Bilimleri Enst. Yayını, 177 s.
• Kuşçu, M., Gedikoğlu, A., 1990, Isparta-Gölcük yöresi pomza yataklarının jeolojik konumu: Jeoloji Mühendisliği Dergisi, Sayı 37, 69-78.
• Kuşçu, M., 1993, Gölbaşı (Isparta) volkanojenik arsenik cevherleşmesinin jeolojik ve ekonomik özellikleri: TÜBİTAK Yerbilimleri Dergisi (İncelemede).
• Leckebush, R„ 1984, Türkiye'deki doğal puzzolanların çimentoya katkı maddesi olarak kullanımı: Türkiye Çimeno Müstah., Birliği Yayını.
• Saniz, K„ 1985, Keçiborlu (Isparta) kükürt yataklarının oluşumu ve yörenin jeolojisi: Anadolu Üniv., Müh. Mim. Fak., Yayınlan, No. 22.
• Selçuk, G., 1992, Dereboğazı (Isparta) Yöresi Tras Yataklarının Özellikleri: Akdeniz Üniv., Fen Bilimleri Enst., Y. Lisans Tezi, 69 s.