Platin Grubu Metal ve Minerallerin Jeolojisi ve Ekonomisi

Yıl 1993, Cilt: 17 Sayı: 2, 89 - 95, 15.11.1993

Afet Tuncay Mustafa Kuşçu

Öz

Dünyada platin grubu metaller (Pt, Pd, Ir, Os, Rh, Ru) genelde birincil olarak: likit, erken mağmatik ve geç mağmatik olarak üç ayrı yataklanma tipinde bulunurlar. İkincil olarak ise, plaser yataklarda gözlenirler. Ultrabazik kayaçlarda Pt, Ir, Os üçlüsü daha egemenken, bazik kayaçlarda Pd ve Pt sülfürler halinde baskındır. Geç mağmatik evrede oluşan stratiform ve podiform kromit yataklarında platin grubu metallerin dağılımı farklılık gösterir. Podiform kromit yataklarında Cr203 fazla, platin grubu metaller azken, stratiform yataklarda tam tersi bir durum izlenir. Dünyada birkaç ülke (Kanada, G. Afrika, Rusya ve Kolombiya) dünya platin grubu metal üretiminin %98'ini ellerinde tutarken, Türkiye'de platin grubu metaller gözlenmiş olup, ekonomik önemi yoktur.

Anahtar Kelimeler

Platin Grubu, Metal, Mineral, Jeoloji, Ekonomi

Geology And Economy of Platinum-Group Metalls and Minerals

Öz

In the world, platinum-group metalls (Pt, Pd, Ir, Os, Ru, Rh) are found as a primary in the magmatic liquation, early magmatic and late magmatic deposits. They are present as secondary in the placer deposits. As Pt, Ir, Os three of them are more dominant in basic rocks, however Pd and Pt sulfure are more abundant in ultrabasic rocks. Distrubition of platinum-group metalls in stratiform and podiform chromite deposits of late magmatic stage show differences. Although Cr203 are present more in podiform deposits, platinum-group metalls less in the same deposits, but stratiform deposits show opposite state. All platinum-group metalls have been produved in a few countries (Canada, S. Africa, Russia, Colombia) as a 98 per cent of the world production. Platinum-group metalls (Pt, Pd, Ir, Os, Ru, Rh) are present less in chromite deposits of Turkey and they are not economic.

Anahtar Kelimeler

Platinum Group, Metal, Mineral, Geology, Economy

Kaynakça

• Anıl, M., Yaşar, E., 1989, Kızıldağ (Hatay) Ofiyolitine Bağlı Kromit yataklarında Görülen Dönüşüm ve Bazı Platin Grubu Mineralleri, Yerbilimcinin Sesi, sayı 17, s. 49-58, Adana.
• Çağatay, A., 1979, Yamaç ve Akarsu Plaserlerine Dünya ve Türkiye'den Bazı Örnekler, Yer Yuvarı ve İnsan, Sayı 4, Cilt 4, S. 16, Ankara.
• Economou M., 1985, Platinum Group Elements in Chromiteand Sulphide Ores Withinthe Ultramafic Zone of Some Greek Ophiolite Complexes: Metallogeny of Basic and Ultrabasic Rocks Proc., 441- 452, Edinburgh.
• Gümüş, A., 1988, Maden Jeolojisi Jeolojik Prospeksiyon ve Rezerv Hesaplan Kitabı, İzmir.
• Legendre, O., Auge, T., 1985, Mineralogy of Platinum Group Mineral inclusions in Chromitites from Different Ophiolitic Complexes: Metallogeny of Basic and Ultrabasic Rocks Pro., 441452, Edinburgh.
• Macdonald, A.J., 1988, The Platinum Group Element Deposits: Classification and Genesis. Ore Deposit Model, P. 117-131.
• Page, NJ., Rowe, J.J., and Haffy, J., 1976, Platinum Metals in the Stillwater Complex, Montana: Econ, Geol., V. 71. P. 1352-1363.
• Page, N.ÖJ., Cassard, D. and Haffy, J., 1982, Palladium, Platinum, Rhodium, Ruthenium and Iridium in Chromitites from the Massif du Sud and Tiebaghi Massif, New Caledonia: Economic Geology 77, P. 1571-1577.
• Öztunalı, Ö., 1973, Maden Yatakları Oluşumları ve Değerlendirilmeleri Kitabı, İstanbul.
• Simirnov, V.I., Ginzburg, A.I., Grigoriev, V.M., Yakovlev, G.F., 1983, Studies of Mineral deposits. Mosvcow.
• Talkington, R.W., Watkison, D.H., 1989, Whole Rock Platinum-Group element Trends in Chromite-Rich Rocks in Ophiolitic and Stratiform Igneous Complexe. Metallogeny of Basic and Ultrabasic Rocks, P. 427-440.
• Von Grounewaldt, G., 1977, The Mineral Resources of the Bushweld Complex: Minerals Sei. Eng., V. 9, P. 83-95.
• Yaman, S., 1991, Mersin Ofiyoliti Ultramafik Zon Krom Yataklarında Platin Grubu Element Dağılımı. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bülteni-6, S. 253-261, Ankara.