Maden Yataklarının Değerlendirilmesinde Jeoistatistiksel Simülasyon Yöntemlerinin Kullanılması

Yıl 1994, Cilt: 18 Sayı: 1, 21 - 26, 15.11.1994

Cem Saraç

Öz

Jeoistatistiksel simiilasyon yerbilimlerinde karşılaşılan problemlerin çözümünde etkin bir yöntem olarak son yıllarda çok yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Genel jeolojik özelliklerin saptanılmasında, litolojik birimler arasındaki kimyasal kompozisyonunu incelenmesinde, geçirgenlik ve gözeneklilik gibi hidrojeolojik parametrelerin belirletnilmesinde, hidrojeolojik modellemelerde, maden işletme planlarının yapılmasında ve tenör-tonaj dağılımlarının saptanılmasında jeoistatistiksel simulasyon etkin bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada jeoistatistiksel simiilasyon genel olarak verildikten sonra, koşullu-koşulsuz simiilasyon ve değişik simülasyon yöntemlerine sırası ile değinilecektir. Araştırmada uygulama olarak Kızılyüksek-Yataardıç (Karsantı-Adana) krom cevherleşmesi incelenmiştir. Toplam uzunluğu 4772 metre olan 26 sondajdan elde edilen krom analiz değerleri kullanılarak veri analizi yapılmıştır. Veri analizi sonucunda % 4.40 ortalama, % 2.43 standart sapma ve 0.55 değişim katsayısı gösteren verilerde pozitif bir dağılım gözlenmiştir. Cevherleşmenin 3 temel yönünde variogramlar hesaplanarak, tenor dağılımı uzaklığa bağlı olarak modellenmiş ve model parametreleri de ayrıca modelin güvenilebilirliğinin saptanılması için geri kestirim yöntemi ile kontrol edilmiştir. Son aşamada da cevherleşme koşullu simule edilerek, sonuçlar ve tenör blok haritaları hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Jeoistatistik, Maden Yatakları, Simülasyon

Usage Of the Geostatistical Simulation Methods in Mineral Deposit Evaluation

Öz

The simulation approach to geological problems has received considerable attention the last few years. Applications include determination of major geologic patterns, chemical compositions of different lithological units, hydrogeological parameters such as porosity and permeability, hydrogeological modelling, determination of mine planning and grade-tonnage curves. After a preliminary review of geostatistical simulation, conditioned and non-conditional simulation and different Simulation methods will be given. Kızılyüksek-Yataardıç (KarsantdAdana) chromium mineralization has been considered as study. The data is derived from 26 drillholes distributed over the area. The total depth of the 26 drillholes was 4772 m. Using a basic statistics treatment of data, a positive low skew distribution with the mean of 4.40%, the standard deviation of 2.43%, and the coefficient of variation of 0.55 has been observed. Experimental variograms representing three main directions were calculated, and the kriging back estimation technique. Finally, conditional simulation was done and the results and the simulation maps were prepared.

Anahtar Kelimeler

Geostatistics, Mineral Deposits, Simulation

Kaynakça

• Akın, A.K. (1987) Kızılyüksek- Yataardıç (Karsantı/Adana) ÖİR 634 nolu Sahanın Maden Jeolojisi Raporu, MTA Genel Müdürlüğü, Rapor no: 2252.
• Davis, M. (1987) Production of Conditional Simulations via the LU Triangular Decomposition of the covalance Matrix, Journal of Mathematical Geology, Vol. 19, No 2, pp 91-98.
• Dowd, P.A. and Saraç, C. (1993) Geostatistical Simulation Based on Neural Networks, The International Association for Mathematical Geology, 25th Anniversary Meeting, 10-15 October 1993, Prague.
• Harbaugh, J.W. and Bonham - Carter, G. (1970) Computer Simulation in Geology, John Wiley and Sons, Inc., New York.
• Journel, A.G. And Huijbregts, Ch. J. (1978) Mining Geostatistics, Academic Press, New York.
• Mantoglou, A. (1987) Digital Simulation of Two-and Three-Dimensional Stochastic Processes with a Spectral Turning Bands Method, Journal of Mathematical Geology, Vol. 19, No 2, pp. 129-150.
• Saraç, C. and Tercan, E. (1992) A Geostatistical Case Study of Kızılyüksek-Yataardıç Chromium Orebody, Geosound-Yerbilimleri, No 20, pp. 219-230.
• Saraç, C. and Dowd, P.A. (1993) A Modified Approach to Large Scale Geostatistical Simulation via the LU Decomposition Method, Leeds University Mining Association Journal, pp. 95-102.