Mecitözü-Konaklı (Çorum) Çevresinin Hidrojeolojisi ve Yeraltısuyu Kalitesi

Yıl 1997, Cilt: 21 Sayı: 2, 17 - 24, 15.11.1997

Ayhan Koçbay

Öz

Bu çalışmada Çorum’a bağlı Mecitözü ilçesi ile Konaklı köyü arasında kalan yaklaşık 130 km2’lik bir kesimin jeoloji ve hidrojeolojisi yapılmıştır. Çalışma alanında temeli Karbonifer-Triyas yaşlı Devecidağ karışığı oluşturmaktadır. Geçirimsiz olan bu birimin üzerinde uyumsuz olarak Üst Jura-Alt Kretase yaşlı Avkad ve Elmapınar üyelerinden oluşan Ferhatkaya formasyonu yer almaktadır. Bunun da üzerine Eosen yaşlı Ç ekerek formasyonu gelmektedir. En üstte ise kumtaşı ve çakıltaşından oluşan Kuvaterner yaşlı alüvyon yer alır. İnceleme alanının yeraltı suyu potansiyeli açısından Ferhatkaya formasyonu’nun kireçtaşları ve alüvyon önem taşır. Ferhatkaya formasyonu’nun yüzey ile irtibatlı olduğu kesimlerde serbest akifer, üzerinde marnlı seviyeleri fazla olan Çekerek formasyonu ile örtülü olduğu alanlarda ise basınçlı akifer oluşturmaktadır. Alüvyon birimleride serbest akifer özelliğindedir. Kireçtaşlarının toplam gözeneklilikleri % 1-% 4, hidrolik iletkenlikleri 10-5-10-4 m/s, alüvyonda ise gözeneklilik % 24-% 36, hidrolik iletkenlik 10-3-10-2 m/s arasında değişmektedir. İnceleme alanındaki yeraltı suları genellikle benzer kimyasal bileşim ve özelliklere sahiptir. Sularda Ca ve HCO3 diğer iyonlardan daha fazladır. Hemen hemen bütün sular CaCO3’lı sulardır. Suların elektriksel iletkenlikleri (EC) 377-972 pımho/cm, sertlikleri 21, 5-41 FS° arasında değişir. Kimyasal tahlilleri yapılan sular Su Kirliliği Yönetmeliği’ne göre Yüksek Kaliteli Yeraltısuları’dır. Avkad üyesi kireçtaşlarında yaygın bir karstlaşma mevcuttur. Gelişen bu karstlaşma sonucu uvala, dolin, lapya vb. karst şekillerinin oluştuğu gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hidrojeoloji, Yeraltısuyu, Mecitözü

Kaynakça

• Alp, D., 1972. Amasya Yöresinin Jeolojisi, İÜ Fen Fakültesi Monografileri, 101 s.,1st.
• Castany, G., 1969 (Çev. Karacadağ, K., Şeber, TA.). Yeraltı Suları Hakkında Pratik Uygulamalar, DSİ Gn. Md., Yayın No: 638, Ankara.
• Castany, G., 1982. Principes et Methodes De I’hydrogeologie, 235 s, Paris.
• Çevre Müsteşarlığı, 1988. Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, Başbakanlık Çevre Müsteşarlığı, Resmî Gazete 9.9.1988, Sayı 19919, Ankara.
• Demirci ve Diğ., 1970. Tanrıvermiş Projesi Planlama Rapora, DSİ, Ankara.
• Erguvanlı, K ve Yüzer, E., 1987. Yeraltı Sulan Jeolojisi, İTÜ Yayım, 339 s, İstanbul.
• Koçbay, A., 1994. Mecitözü-Konaklı Dolayının Hidrojeoloji İnceleme, A.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi (Yayınlanmamış), 100 s . Ankara.
• Lahn, E., 1940. Kızılırmak ile Yeşilırmak Arasındaki Mıntıkanın Jeolojisi, MTA Rapor No: 1026, Ankara.
• Öncel, K.,1992. Çorum İlinin İçme suyu İhtiyaç Açığını Karşılamaya Yönelik Jeofizik Etüd Rapora, İller Bankası, Ankara.
• Özbey, R. ve Baltan, O., 1966. Çorum ile Kuzey ve Kuzeydoğusundaki Kalkerlerin Hidrojeolojik Etüdü, DSİ, Ankara.
• Özcan ve Diğ., 1980. Kuzey Anadolu Fayı-Kırşehir Masifi Arasının Temel Jeolojisi, MTA, Rapor No: 6722, Ankara.
• Özkazanç, F., 1977. Çorum-Mecitözü Beyözü Sahasının Manyetik Etüd Rapora, MTA Rapor No: 6505, Ankara.
• Schoeller, H., 1962. Les eaux Souterraines. Masson et cie, Paris.
• Tanrıverdi A.,1971. Çorum İli Hidrojeolojik Etüd Rapora, DSİ, Rapor No: 772, Ank.
• TSE, 1986. Türk İçme Suyu standartları, 97 s., Ankara.
• Yücel, T., 1953. Kızılırmak-Yeşilırmak Arasında Kalan Bölgenin Jeolojisi Hakkında Rapor, MTA, Rapor No: 2001, Ankara.