Kuzey Ürdün Suf sahasında bulunan Hummer ve Nau’r akiferleri kaynaklarının su kalitesi analizleri

Yıl 2000, Cilt: 24 Sayı: 1, 23 - 36, 15.12.2000

Abu-rukah. Y.h., Nabil S. Abderahman

Öz

Son yıllarda Suf bölgesinin nüfusu ile birlikte çeşitli amaçlarla kullanılacak suya olan ihtiyacı da artmıştır. Bu çalışma Suf sahasında bulunan ana su kaynaklarının su kalitesini değerlendirmeyi amaçlar. Bunun için iki ayrı akiferden (Hummer akiferi A4 ve Nau’r kireçtaşı akiferi A1/2) kaynaklanan 11 kaynak suyunun kimyasal analizleri yapılmıştır. Bu analizler, toplam çözünmüş madde (TDS) Ca2+, Mg2*, Na+, K+, Cl-, HCO-3, SO2-4 ve NO3 ye ilave olarak pH, elektriksel iletkenlik (EC) ve sıcaklıkları içermektedir. Sonuçlar bu kaynakların farklı kimyasal içeriklerde ve büyük ölçeklerde hu iki akiferin farklı jeolojik karakterde olduğunu göstermiştir. Bunlara ilaveten tarihsel veriler de, uzun bir zaman içerisinde su kimyalarında değişiklikler göstermiştir. Kaynakların çoğu bikarbonat ve kalsiyum karakterindedir. Suyun içindeki tuzluluğu oluşturan başlıca iyonlar klor ve sodyum iyonlarıdır, sülfat ve magnezyum oranları orta değerlerdedir. Bütün bu kaynaklardan alınan suların kimyasal analizlerini NO3, HCO-3, Cl-, Na+ ve Ca2+ belirlemektedir. Suf, Fawfer, Um-Faraj, Al-garaj ve Naphan kaynakları bir dereceye kadar su kalitelerinde bozulma göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Hummer ve Nau’r akiferleri, Suf bölgesi, Ürdün, Yeraltısuyu kalitesi

Water quality analysis of the Hummer and Nau’r aquifer springs in the Suf area, North Jordan

Öz

In recent years, the Suf area has become highly populated, increasing the demands on water resources for various uses. This study aims to evaluate the water quality of major springs in the Suf area. In this respect 11 main springs emerging from two different aquifers (Hummer aquifer A4, and Nau’r limestone aquifer Al\2) were chemically analyzed. Chemical analyses performed include (TDS) Ca2+, Mg2*, Na+, K+, Cl-, HCO-3, SO2-4 and NO3 as well as pH, EC and temperature. Results show that these springs have different chemical compositions, which reflect, to a large extent, the geological character of the two aquifers. In addition, historical data on spring chemistry were also used to show the variations and long term trends in water quality. Generally, the waters of majör springs in the area are of HCO-3 and Ca2+ type. Chloride and sodium ions make the main contribution to the salinity of spring waters, while SO2-4 and Mg2+ concentrations are moderate. Over all, chemical content of groundwater from various springs is dominated by NO3, HCO-3, Cl-, Na+ and Ca2+. Suf, Fawwer, Um-Faraj, Al-garaj and Nabhan springs show, to some extent, degradation in the water quality.

Anahtar Kelimeler

Hummer and Nau’r aquifers, Groundwater quality, Jordan, Suf region

Kaynakça

• Bender, F (1974) Geology of Jordan. Gebrüder Born Traeger. Berlin Stuttgart, V: 23-27 pp.
• Hem, J.D (1971) Study and interpretation of the chemical characteristics of natural groundwater U.S geological Survey water supply where 1473 p.
• Kolenbander, G.J (1977) Nitrogen in organic matter and fertilizer as a source of pollution nitrogen as a water pollutant. Journal of the inter. associ. In water pollution Vol.8, No.4/5: 67-84 pp.
• Langguth, HR (1966): Groundwater nerhaltisse in Bereich des velbertersattles Der Minister for Ernährung land Wistschaft and Forstern. NRW, Dusseldorf, 127p.
• McDonald (1965) East Bank water resources. Vol., 5, London, Amman, 1-45 pp.
• Olexon International Ltd (1967): Micropaleontological, palynology, stratigraphy and oil source rock identification, various wells and sections, unpublished report, NRA, Amman.
• Piper, A.M. (1944): A graphical procedure in geochemical interpretation of water analysis, Trans-Amer. Geophy. Union, vol. 25, 914-928 pp.
• Quennell, AM (1958) The structure evolution of the bead sea rift. Q J Geol. Soc. 64: 1-24 pp.
• Salameh, E (1996) water quality degradation in Jordan, impact on environmental economy and future generating resources base: Amman, Jordan. 179p.
• Water Authority of Jordan technical reports (1989): Yarmouk Basin internal technical report, Water Authority- Amman, 160 p.