Investigation of Gurbet Havası, a Genre in Turkish Folk Music

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 37 - 59, 30.04.2024

Nazım Aladağ , Sertan Demir

Öz

The Gurbet havası is an important genre of Turkish folk music, particularly performed in a unique way in the Teke region. This music genre reflects the rich musical culture of the Teke region and the historical events, pains, heroism, longing, and homesickness experienced by the people in their purest form. Gurbet havası is a special folk product that deeply touches the listener with its long melody and lyrics. This study focuses on the musical characteristics of gurbet havası, which holds an important place in Turkish folk music. To support the topic and provide a broader perspective, information is provided on the classifications, etymology, history, geography, and cultural aspects of gurbet havası. Additionally, the study focuses on local performers and instruments that accompany gurbet havası to better understand its musical features. The research was designed as a descriptive study. The data collection techniques used were observation, interviews, and document analysis. In addition, works of the genre 'gurbet havası' were examined and their musical analyses were conducted. The introduction section begins with a brief discussion of 'gurbet havası', followed by a description of the methodology used in the study. This study consists of three sections: introduction, findings, and conclusion. The results section presents the data obtained during the study, which is dependent on problematic sentences. The data was analysed in the conclusion section. The aim of this research is to provide an in-depth examination of the folk song genre and to reveal its importance and place within the tradition of Turkish folk music. Researching and recording the Gurbet Havalar specific to the Teke region is important for preserving the cultural heritage and passing down this music, which is an important part of the region's culture, to future generations.

Anahtar Kelimeler

Gurbet Havası, Uzun Hava, Teke Region, Turkish Folk Music

Türk Halk Müziğinde Bir Tür Olan Gurbet Havasının İncelenmesi

Öz

Gurbet havası, Türk halk müziğinin önemli bir türüdür ve özellikle Teke yöresinde kendine özgü bir şekilde icra edilmektedir. Bu müzik türü, Teke yöresinin zengin müzik kültürünü ve insanların tanık olduğu tarihi olayları, acıları, kahramanlıkları, gurbetliği ve özlemleri en saf haliyle yansıtmaktadır. Gurbet havaları, uzun hava formunda olup; sözleriyle birlikte dinleyicisine derin duygular yaşatan özel bir halk ürünüdür. Halk müziğinde önemli bir yere sahip olan gurbet havalarının müzikal özelliklerine odaklanan bu çalışmada, konuyu desteklemek ve daha geniş bir bakış açısı sunabilmek adına; gurbet havası özelinde yapılmış sınıflandırmaları, etimolojisi, tarihi, icra edildiği coğrafya ve kültür sahası hakkında bilgiler sunulmuştur. Ayrıca bu türün müzikal özelliklerini daha iyi anlayabilmek için, mahalli icracılara ve gurbet havalarına eşlik eden çalgılara da odaklanılmıştır. Araştırma betimsel bir araştırma olarak tasarlanmıştır. Veri toplama teknikleri olarak gözlem, görüşme ve doküman analizi yöntemleri kullanılmıştır. Ayrıca gurbet havası türündeki eserler incelenerek müzikal analizleri yapılmıştır. Bu çalışma giriş, bulgular ve sonuç olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde sınıflandırma çalışmalarında Gurbet havalarına tür vasfı yükleyen Türk halk müziği sınıflandırma çalışmalarından bahsedilmiş olup ardından çalışmanın metodolojisi verilmiştir. Bulgular bölümünde problem cümlelerine bağlı olarak, çalışma süresince elde edilen veriler sunulmuştur. Sonuç bölümünde ise bu veriler analiz edilerek sonuçlandırılmıştır. Yapılan araştırma ile gurbet havası türüne dair derinlemesine bir inceleme sunarak Türk halk müziği geleneği içindeki önemini ve yerini açığa çıkarmayı hedeflenmektedir. Teke yöresine özgü Gurbet Havalarının araştırılması ve kaydedilmesi, yöre kültürünün önemli bir parçası olan bu müziğin gelecek nesillere aktarılmasına ve kültürel mirasın korunması önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gurbet havası, Uzun hava, Teke yöresi, Türk halk müziği

Kaynakça

• Acar, Y. & Bektaş, C. (2015, 4-6, Mart). TRT repertuarında bulunan teke yöresine ait zeybekler üzerine bir inceleme. Geleneksel müzik ve halk oyunları, 1. Teke yöresi sempozyumu (ss. 903-909), Burdur, Türkiye.
• Ak, M. (2018). Teke adı ve yöresi üzerine. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(30), 1019-1040. https://doi.org/10.14520/adyusbd.494027
• Akdoğu, O. (2003). Türk müziğinde türler ve biçimler. Meta Basım.
• Akyıldız, S. G. (2016). Burdur yöresi Türk halk müziği ve özellikleri [Yayımlanmamış doktora tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi
• Ay, G. (1999). Folklor. Pan Yayıncılık.
• Ayyıldız, S. (2013) Teke yöresi Yörük Türkmen müzik kültüründe yerel çok seslilik özellikleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi
• Büyükyıldız, H. Z. (2015). Türk Halk Müziği. Arı Sanat Yayınları.
• Coşkun, E. A. (1984). Gurbet havaları üzerine. Türk Halk Müziği ve Oyunları, 2(12), 454.
• Çine, H. (1989). Burdur’dan damlalar: Folklor. Uyan Matbaası.
• Demir, Z. (1999). TRT repertuvarında bulunan Denizli türkülerinin makam-ayak, tür ve usül yönünden incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Ege Üniversitesi.
• Demir, S. (2011). Türk Halk Müziğinde Tür Meselesi [Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Demir, S. (2013). Türk halk müziğinde türler. Usar Yayıncılık
• Duygulu, M. (2014). Türk halk müziği sözlüğü. Pan Yayıncılık.
• Ekinci, A. (2014). Tekeli'nin dilinden telinden. Burdur İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
• Ekinci, Y. (1995). Burdur. Burdur
• Emnalar, A. (1998). Tüm yönleriyle Türk halk müziği ve nazariyatı. Ege Üniversitesi Basımevi.
• Erkan, Y. (2014). Cumhuriyet dönemi Teke yöresi Burdur halk sanatçıları: Genç kuşak. Narçiçeği Yayıncılık.
• Ezgü, T. (1997). Burdur folkloru. T.C. Başbakanlık Gençlik ve Spor Müdürlüğü.
• İmren, Z. (2020). Türk halk müziğinde bir tür: Gurbet havası. (Tez No. 658817). [Yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Koruk, Ç. (2009). Teke yöresinde kullanılan telli çalgıların müzikal ve teknik analizi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Kubbealtı Lügati. (2023, 12. 11). www.lugatim.com: http://lugatim.com/s/gurbet adresinden alındı
• Küçükçelebi, A. E. (2002). Uzun havalar. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2007). Müzik aletleri yapımı usul ve tavırlar. MEB Yayınları.
• Nacakçı, Z. (2013). Teke Yöresi Halk Oyunları Ezgilerinin Sınıflandırılmasına Yönelik Müzikal Analiz. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 1603-1617.
• Özay, A., & Akyol, A. (2015, 4-6 Mart). TRT repertuvarında yer alan Burdur türkülerinin müzikal ve edebi unsurlarının incelenmesi. Geleneksel müzik ve halk oyunları, 1. Teke yöresi sempozyumu (ss. 881-902), Burdur, Türkiye.
• Özbek, M. (2014). Türk halk müziği el kitabı 1 terim sözlüğü. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Özer, H. (2020). Türk halk müziği terminolojisinde kullanılan bazı birleşik fiiller üzerinde bir kök sıklığı incelemesi. International Journal of Language Academy. 8(5), 84-103. http://dx.doi.org/10.29228/ijla.46438
• Özgül, M., Turhan, S. & Dökmetaş, K. (1996). Uzun havalarımız. Cem Veb Ofset Ltd. Şti.
• Say, A. (1992). Müzik ansiklopedisi. Başkent Yayınevi
• Sözer, V. (1986). Müzik ve müzisyenler ansiklopedisi. Remzi Kitabevi.
• Şenel, S. (1992). Türk halk müziğinde “uzun hava” tanımları ve bu tanımlar etrafında ortaya çıkan problemler. IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri, 3, 287-309. Ofset Repromat Matbaası.
• Tanış, H. (1974). Burdur 1973 il yıllığı. Güven Matbaası.
• Türk Dil Kurumu. (11.12.2023). www.tdk.gov.tr: https://sozluk.gov.tr adresinden alındı.
• Urhan, S. (2004). Öyküleri ve notalarıyla gurbet havaları. İzmir. www.etimolojiturkce.com. Erişim Tarihi: 05.11.2023
• Yengin, A. (2015, 4-6 Mart). Burdur geleneksel müzik kültürüne katkıda bulunan yaşayan müzik elçileri. Geleneksel müzik ve halk oyunları, 1. Teke yöresi sempozyumu (ss. 771-779), Burdur, Türkiye.
• Yıldırım, B. (2008). Teke yöresinde icra edilen gurbet havalarında müzikal açıdan tavır farklılıkları. [Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi