İsa’nın Mabede Takdimi Sahnesinin Görsel Anlatım Biçimleri Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2020, Sayı: 13, 149 - 169, 02.11.2020

Fatmanur Key Filiz İnanan

https://doi.org/10.26658/jmr.782352

Öz

Bizans Dönemi tasvirlerinde sıklıkla işlenen on iki yortudan biri olan “İsa’nın Mabede Takdimi” sahnesinin uygulandığı mozaikler ve farklı teknikte işlenen, on iki eserdeki betimlemeler incelendiğinde, Batı üretimi eserlerle Bizans üretimlerinde temel kompozisyonun paylaşıldığı ancak imgelemede belli farklılıkların bulunduğu görülmektedir. Aynı anda gerçekleşen iki önemli olay olan İsa’nın Simeon ile buluşması ve Meryem’in arınmasını içinde barındıran törenlerin, Doğuda ve Batıda, farklı içerik ve tarihlerde kutlandığı izlenmektedir. Doğuda Epifani’den kırk gün sonra “İsa’nın Mabede Takdimi” olarak kutlanan bayram, Batıda “Meryem’in Arınması” onuruna kutlanılmaktadır. Çalışmamız kapsamında, bu sahnenin betimlendiği eserlerden seçilen bazı örnekler incelenerek, ikonografik açıdan ortaklıklarının ve farklılıklarının saptanması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Takdim, İsa, Hristiyan, Bizans, ikonografi

An Assessment of the Visual Expression Forms of the Presentation of Christ in the Temple Scene

Öz

In Byzantine mosaics, frescoes and handicrafts, the scene of the Presentation of Christ in the Temple, which is one of the twelve feasts of Orthodoxy, was often depicted. It is seen that the basic composition of this scene is shared with western works, but some differences are observed in the imagery. Two important events happening at the same time; “The Meeting of Christ With Simeon” and “the Purification of Virgin Mary”, were celebrated in different contents and dates in the Byzantine East and West. Unlike the West, The Presentation of Christ in the Temple was celebrated forty days after Epiphany in the East. The feast is celebrated in honor of the Purification of Mary in the West. In this study, some selected artworks which have the Presentation scene were examined. It is aimed to determine some characteristic and different features of the artworks iconographically.

Anahtar Kelimeler

Presentation, Christ, Christian, Byzantium, iconography

Kaynakça

• Avner 2011 R. Avner, “The Initial Tradition of the Theotokos at the Kathisma: Earliest Celebrations and the Calendar”, L. Brubaker -M. B. Cunningham (eds.), The Cult of the Mother of God in Byzantium: Texts and Images, London, 9-30.
• Berger 2015 A. Berger, “Konstantinopolis’te İmparatorluk ve Kilise Alayları”, A. Aydoğan – T. Kaçar (çev.), Antik Çağ’dan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi: Siyaset ve Yönetim-2, Demografi, C. III, İstanbul, 374-383.
• Carr 2008 A. W. Carr, “Dumbarton Oaks and the Legacy of Byzantine Cyprus”, Near Eastern Archaeology 71, 1-2 (March - June 2008), 95-103.
• Connell 2003 M. F. Connell, “Just as on Easter Sunday: On the Feast of the Presentation of the Lord”, Studia Liturgica 33, 2, 159-174.
• Cotsonis 2009 J. Cotsonis, “Narrative Scenes on Byzantine Lead Seals (Sixth-Twelfth Centuries): Frequency, Iconography, and Clientel”, Gesta 48, 1, 55-86.
• Demus 1976 O. Demus, Byzantine Mosaic Decoration: Aspects of Monumental Art in Byzantium, London.
• Duygu 2018 Z. Duygu, İsa ve Musa Yasası (Νόμος Μωυσῆ) Meselesi, Bilimname 35, 281-302.
• Egeria 2012 Egeria’nın Hac Yolculuğu, Aytuğ Arslan (çev.), Ankara.
• Erffa 1954 H. M. von Erffa, “Darbringung im Tempel”, RDK, vol. III, 1954, 1057-1076. http://www.rdklabor.de/w/?oldid=89142 (25.06.2019).
• Erhat 2010 A. Erhat, Mitoloji Sözlüğü, İstanbul.
• Eşmeli 2019 İ. Eşmeli, “Dinlerde Mabet-İbadet İlişkisi (Yahudilik Örneği)”, PAUİFD 6, 11, 24-43.
• Frank 2010 G. Frank, “Romanos and the Night Vigil in the Sixth Century”, Derek Krueger (ed.), A People’s History of Byzantine Christianity, Vol. 3, Part. I, Congregations and Preachers, Chapter Three, Minneapolis, 59-79.
• Güç 1992 A. Güç, İlahi Dinlerde Ma’bed, Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Güç 2003 A. Güç, “Mabet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara.
• Gül 2014 T. Gül, “İsa Peygamberin Doğumu”, A. Özdal Değirmencioğlu - A. Başçı (eds.), İsa Peygamber ve Anadolu İkonografisi, Ankara, 19-37.
• Hodne 2009 L. Hodne, “The Turtledove: a Symbol of Chastity and Sacrifice”, IKON, Vol. 2, Rijeka, 159-166.
• Jääskinen 1971 A. Jääskinen, The Icon of The Virgin of Konevitsa: A Study of the “Dove Icon” and its Iconographical Background, Helsinki.
• Jeffery 2018 P. Jeffery, “Aural Architecture in Jerusalem, Rome, Constantinople, and Alexandria”, Bissera V. Pentcheva (ed.), Aural Architecture of Byzantium, Music, Acoustic, and Ritual, London - New York, 14-31.
• Key 2020 F. Key, Hristiyan Tasvir Sanatında İsa’nın Mabede Takdim Sahnesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Korat 2004 G. Korat, Taş Kapıdan Taçkapıya Kapadokya, İstanbul.
• Kutsal Kitap Eski ve Yeni Ahit: Tevrat, Zebur (Mezmurlar) ve İncil, İstanbul, 1997.
• Maguire 1980/81 H. Maguire, “The Iconography of Symeon with the Christ Child in Byzantine Art”, DOP 34/35, 261-269.
• Mango 2006 C. Mango, Bizans Mimarisi, Mine Kadiroğlu (çev.), Ankara.
• Miles 1993 M. L. Miles, “Santa Maria Maggiore’s Fifth-Century Mosaics: Triumphal Christianity and The Jews”, The Horward Theological Review 86, 2, 155-175.
• Naso 1951 Publius Ovidius Naso, Fasti II, J. G. Frazer (trans.), Londra.
• Özön 1973 M. N. Özön, Osmanlıca/Türkçe Sözlük, İstanbul.
• Rieder 2011 P. M. Rieder, On The Purification of Women: Churching in Northern France/ 1100-1500, New York.
• Seyfeli - Tanrıkulu 2018 C. Seyfeli - M. Tanrıkulu, , “Hıristiyanlıkta Hayat Ağacı: İsa Mesih”, Dicle İlahiyat Dergisi (DİD) XX, 2, 16-41.
• Shorr 1946 D. C. Shorr, “Iconographic Development of the Presentation in the Temple”, ArtB 28, 1, 17-32.
• Sözen - Tanyeli 1994 M. Sözen - U. Tanyeli, Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul.
• Striker - Kuban 1971 C. L. Striker - Y. D. Kuban, “Work at Kalenderhane Camii in Istanbul: Third and Fourth Preliminary Reports”, DOP 25, 251-258.
• Tradigo 2006 A. Tradigo, Icons and Saints of the Eastern Orthodox Church, S. Sartarelli (trans.), Los Angeles.
• Tükel - Yüzgüller 2018 U. Tükel - S. Yüzgüller, Sözden İmgeye Batı Sanatında İkonografi, İstanbul.