Concordantia Veteris et Novi Testamenti in the Mosaic of the Funerary Basilica of Via Dottor Consoli in Catania

Yıl 2021, Sayı: 14, 127 - 137, 30.11.2021

Dominique Maria Dı Caro

https://doi.org/10.26658/jmr.1012083

Öz

In 1930, it was discovered in the area of Via Dottor Consoli, in the northwestern sector of current urban centre of Catania, a cemetery complex used from the Hellenistic to the Byzantine era, by the Superintendence of Antiquities of Syracuse, under the direction of then Inspector G. Libertini. In that occasion, portions of the perimeter strip of a floor mosaic inside the basilica were brought to light, which during later excavation campaigns was completely excavated and detached in 1957 to be exhibited in the “salone di San Giorgio” of the Castello Ursino. Currently, it is kept in the storerooms of the ex-Manifattura Tabacchi (site of the future Regional Interdisciplinary Museum of Catania).
The mosaic of the basilica nave, dated to the middle of the sixth century AD, represents common secular themes on three registers: running felids, animals in combat and the marine scene with two men on a boat in front of a dragon with red coat dotted with white eyelets. In a panel there is a snake twisted around the trunk of a tree, in my opinion, to be identified with the Tree of knowledge mentioned by the sacred texts. In the Apocalypse, “the old serpent, which is called the Devil and Satan, the deceiver of the whole world” (Revelation 12, 9) becomes a great red dragon, who appears in the marine scene. An interpretative reading of the mosaic is proposed in the light of the rhetorical procedure of “significant inclusion” to enhance the unity and narrative continuity between the Old and New Testament.

Anahtar Kelimeler

Sicily, Via Dottor Consoli of Catania, cemetery basilica, Late Antique mosaics

Katanya’daki Via Dottor Consoli Mezar Bazilikasının Mozaiğinde Concordantia Veteris et Novi Testamenti

Öz

1930 yılında Müfettiş G. Libertini yönetiminde Syracuse Eski Eserler Müfettişliği tarafından Via Dottor Consoli Bölgesi’nde, Helenistik Dönem’den Bizans Dönemi’ne kadar kullanımda olan bir mezarlık kompleksi, Katanya’nın mevcut şehir merkezinin kuzeybatı kesiminde keşfedilmiştir. Bu vesileyle, bazilikanın içindeki mozaik zeminin dış şeridinin bazı kısımları gün ışığına çıkartılmıştır. Daha sonraki kazı çalışmaları sırasında ise tamamen kazılmış ve 1957’de Castello Ursino’da yer alan “Salone di San Giorgio”da sergilenmek üzere alınmış olup, eski Manifattura Tabacchi (şimdiki Katanya Bölgesel Disiplinlerarası Müzesi’nin bulunduğu yer) binasında tutulmaktadır.
İS 6. yüzyılın ortasına tarihlenen Bazilika nefindeki mozaik, üç bölmede genel dünyevi temaları temsil etmektedir. Bunlar koşu alanları, mücadele eden hayvanlar ile beyaz delikli gözlü ve kırmızı derili bir ejderhanın önündeki gemide iki adamın olduğu deniz sahnesidir. Bir panelde ise bir ağacın gövdesinde bükülmüş bir yılan bulunmaktadır ve kanımca bu, kutsal metinlerin bahsettiği bilgi ağacıyla tanımlanabilir. İncil’in sonuncu faslında (Apocalypse) (12, 9)”yaşlı yılan ki iblis ve şeytan olarak bilinen, tüm dünyayı aldatan” olarak anılır ve deniz sahnesinde beliren büyük bir kırmızı ejderha haline gelir. Eski ve Yeni Ahit arasındaki birliği ve anlatı sürekliliğini arttırmak için retorik prosedürü ışığında mozaiğin yorumlayıcı bir okuması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sicilya, Katanya Dottor Consoli Sokağı, mezarlık bazilikası, Geç Antik Mozaikleri

Kaynakça

• Branciforti 2010 M. G. Branciforti, “Da Katane a Catina”, M. G. Branciforti - V. La Rosa (eds.), Tra lava e mare: contribuiti all‘archaiologhia di Catania, Catania, 135-258.
• Buda 2015 G. Buda (ed.), La Nunziatella sopra Mascali, Palermo.
• Buda -Taormina 2014 G. Buda ‐ A. Taormina, “Basilica paleocristiana con mosaici policromi a Nunziata (CT) nell‘area ionico‐etnea”, C. Angelelli (ed.), Colloquio Atti del XIX Colloquio dell’Associazione Italiana per lo Studio e la Conservazione del Mosaico, Tivoli, 209-218.
• Carra Bonacasa 2019 R. M. Carra Bonacasa, “Il mosaico pavimentale della basilica di Via Dottor Consoli a Catania. Appunti per una lettura”, Sicilia Antiqua, International Journal of Archaeology, Studi in memoria di Giovanni Rizza XVI, Pisa-Roma, 23-35.
• Décor I C. Balmelle – M. Blanchard-Lemée – J. Christophe – J.-P. Darmon – A.-M. Guimier Sorbets – H. Lavagne – R. Prudhomme – H. Stern, Le Décor géométrique de la mosaïque romaine I, Paris, 1985.
• Di Stefano - Ventura 2012 G. Di Stefano - G. Ventura, “Gli ambienti collaterali nelle chiese siciliane. Il caso della basilica della Pirrera. Scavi dell’Università della Calabria (2010). Notizie preliminary”, Atti del X Congresso Nazionale di Archeologia Cristiana, Cosenza, 155-165.
• Germanà 2018 G. Germanà, “Riferimenti biblici nelle pitture delle catacombe di Siracusa”, A. Giudice - G. Rinaldi (eds.), Realia Christianorum II, La Bibbia e la sua esegesi, Atti del Convegno, Bologna, 59-89.
• Libertini 1956 G. Libertini, “Catania. Necropoli romana e avanzi bizantini nella via Dottor Consoli”, NSc VIII 10, 170-189.
• Massara 2007 F. P. Massara, “I mosaici paleocristiani e bizantini della Sicilia: osservazioni iconografiche”, Sulle tracce del primo cristianesimo in Sicilia e in Tunisia, Regione siciliana, 165-171.
• Mottu 1983 H. Mottu, La manifestazione dello Spirito secondo Gioacchino da Fiore. Ermeneutica e teologia della storia secondo il «Trattato dei quattro Vangeli», Casale Monteferrato.
• Pautasso 2015 A. Pautasso, “Giovanni Rizza e l’archeologia urbana a Catania nella seconda metà del XX secolo”, F. Nicoletti (ed.), Catania Antica, Nuove prospettive di ricerca, Palermo, 721-739.
• Pelagatti - Di Stefano 1999 P. Pelagatti - G. Di Stefano, Kaukana. Il chorion bizantino, Palermo.
• Pincherle 1965 A. Pincherle, “Sulle origini del cristianesimo in Sicilia”, Kokalos X-XI, (1964-1965), 547-563.
• Privitera 2009 S. Privitera, “Lo sviluppo urbano di Catania dalla fondazione dell‘apoikia alla fine del V secolo d.C.”, L. Scalisi (ed.), Catania, L‘identità urbana dall‘antichità al Settecento, Catania, 37-71.
• Rizza 1953 G. Rizza, “Scoperta di un mosaico a Catania”, FA 8, n. 5104, 378.
• Rizza 1954 G. Rizza, “I mosaici di via Dottor Consoli”, Catania, Rivista del Comune di Catania 3, luglio-settembre, serie II, anno II, 55-63.
• Rizza 1987 G. Rizza, “Storia della ricerca archeologica”, Bibliografia topografica della colonizzazione greca in Italia e nelle Isole tirreniche, vol. V, Pisa-Roma, 157-166.
• Rizzo 2005 F. P. Rizzo, Sicilia cristiana dal I al IV secolo, vol. I, Roma.
• Rizzone 2008 V. Rizzone, “La più antica comunità cristiana di Catania attraverso i documenti epigrafici (secoli IV-V)”, Agata santa. Storia, arte, devozione, Firenze-Milano, 175-189.
• Sgarlata 2017 M. Sgarlata, “Sicilia cristiana. Un quadro di sintesi delle dinamiche di trasformazione delle aree urbane e rurali orientali”, MitChrA 23, 39-62.
• Trapani 1999 F. Trapani, “Il complesso cristiano extramoenia di via Dottor Consoli a Catania”, ArchStorSicOr 95, 77-124.