Reburial of Mosaics: Field Experiment Comparing Six Different Systems Based on The Results of Monitoring Station in Perge

Yıl 2021, Sayı: 14, 355 - 379, 30.11.2021

Şehrigül Yeşil

https://doi.org/10.26658/jmr.1014580

Öz

The effectiveness of six different reburial systems was investigated by means of a monitoring station installed on a part of approximately 110 square meters of mosaic, defined as basilica thermarum in the Southern Baths of the ancient city of Perge. The scope of the study covers the monitoring of six different reburial systems consisting of only soil filling on the tessellatum layer; only sand filling on the tessellatum layer; sand filling on geotextile laid on the tessellatum surface; sand and gravel, respectively on geotextile laid on the tessellatum surface; geotextile and pozzolana on the tessellatum surface, and finally, approximately 5 cm sand, geotextile, and 15 cm sand on the tessellatum surface. Key parameters, which lead to deterioration such as moisture content in these systems, system response to the precipitation, temperature change, acidity, salt content, and plant formation were evaluated comparatively.
In these systems, Decagon 10HS soil moisture sensor for moisture measurements and Apogee ST100 soil temperature sensor for temperature measurements were employed. Atmospheric humidity, atmospheric temperature and precipitation data were collected with a Davis® Vantage Vue™ Wireless Weather Station set. Data of salt content, acidity and elemental composition were obtained through conductivity analysis, pH tests, X-ray fluorescence (PED-XRF) analysis. Having reached under the reburial system, species analysis of plants that cause mosaic deterioration was realized, and the coverage degree of those plants was determined according to the Braun-Blanquet cover-abundance scale. This research, in which data for the years 2017-2018 were evaluated, showed that each monitored reburial system had certain advantages and disadvantages according to the above-mentioned parameters.

Anahtar Kelimeler

Perge, reburial, mosaics, conservation, archaeometry, in situ conservation

Mozaiklerin Tekrar Gömülmesi: Perge’de Kurulan İzleme İstasyonu Sonuçlarına Göre Altı Farklı Gömme Sisteminin Karşılaştırılması

Öz

Perge antik kenti, Güney Hamam’daki basilica thermarum olarak tanımlanan mekân mozaiğinin yaklaşık 110 metrekarelik bir bölümü üzerinde kurulan bir izleme istasyonuyla altı farklı tekrar gömme sisteminin etkinliği araştırılmıştır. Araştırma kapsamında, 1. tessellatum tabakası üzerine sadece toprak dolgu malzemesi; 2. tessellatum tabakası üzerine sadece kum dolgu malzemesi; 3. tessellatum yüzeyine serilen jeotekstil üzerine kum dolgu malzemesi; 4. tessellatum yüzeyine serilen jeotekstil üzerine sırasıyla kum ve çakıl; 5. tessellatum yüzeyine jeotekstil ve pozzolana ve son olarak; 6. tessellatum yüzeyine sırasıyla, yaklaşık 5 cm kum, jeotekstil ve tekrar 15 cm kum ile oluşturulan tekrar gömme sistemleri incelenmiştir. Bu sistemlerdeki nem kapasitesi, sistemlerin yağışlara verdiği tepki, sıcaklık değişimi, asidite, tuzluluk ve bitki oluşumu gibi bozulmaya yol açan anahtar parametreler karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir.
Sistemlerdeki nem ölçümleri için Decagon 10HS toprak nem sensörü, sıcaklık ölçümleri için Apogee ST100 toprak sıcaklık sensörü kullanılmıştır. Atmosferik nem, atmosferik sıcaklık ve yağış verileri Davis® Vantage Vue™ Wireless Weather Station meteoroloji istasyonu seti ile toplanmıştır. İletkenlik analizi, pH testleri, X- ışını floresan (PED-XRF) analizleri ile tuzlanma, asidite ve elemental kompozisyon verileri elde edilmiştir. Tekrar gömme sistemi altına ulaşarak mozaiklerin tahribine yolaçan bitkilerin cins ve tür analizleri yapılmış; bitkilerin örtme dereceleri Braun-Blanquet skalasına göre saptanmıştır. 2017-2018 yıllarına ait verilerin değerlendirildiği araştırma, izlenen her gömme sisteminin yukarıda belirtilen parametrelere göre belli avantaj ve dezavantajlar taşıdığını göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Perge, tekrar gömme, mozaik, konservasyon, arkeometri, in situ koruma

Kaynakça

• Agnew et al. 2004 N. Agnew - J. Barrow - M. Demas - D. Ford - H. Roby - N. Stanley-Price - M. R. Taylor - J. M. Teutonico, “Reburial of archaeological sites: A colloquium organized by the Getty Conservation Institute, the National Park Service (Intermountain Region) and ICCROM Santa Fe, New Mexico, 17–21 March 2003”, CMAS 6, 3-4, 133-135.
• Aksoy 1978 H. Aksoy, Karabük, Büyükdüz Araştırma Ormanındaki Orman Toplumları ve Bunların Silvikültürel Özellikleri Üzerine Araştırmalar, No 2332, İstanbul.
• Bakış et al. 2011 Y. Bakış - M. T. Baba - E. Uslu, “Updates and Improvements of Turkish Plants Data Service (TÜBİVES)”, J. Allmer (ed.), 6th International Symposium on Health Informatics and Bioinformatics (HIBIT), İzmir, 136-140.
• Boydak - Çalışkan 2014 M. Boydak - S. Çalışkan, Ağaçlandırma, CTA, Ankara.
• Braun-Blanquet 1928 J. Braun-Blanquet, Pflanzensoziologie: Grundzüge der Vegetationskunde, Biologische Studienbücher 7, Berlin.
• Braun-Blanket 1932 J. Braun-Blanquet, Plant Sociology. The study of plant communities, New York and London.
• Braun-Blanquet 1964 J. Braun-Blanquet, Pflanzensoziologie: Grundzüge der Vegetationskunde 3b, Wien-New York.
• Burch - Agnew 2004 R. Burch - N. Agnew, “Reburial research: A conceptual design for field testing for the reburial of wall plasters and mosaic pavements”, CMAS 6, 3-4, 347–361.
• Caneva et al. 1991 G. Caneva - M. P. Nugari - O. Salvadori, Biology in the Conservation of Works of Art, ICCROM, Rome.
• Caple 2004 C. Caple, “Towards a benign reburial context: the chemistry of the burial environment”, CMAS 6, 155-165.
• Cronyn 1990 J. M. Cronyn, The Elements of Archaeological Conservation, London.
• Davis 1965-1985 P. H. Davis, Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. I-IX, Edinburgh.
• Davis et al. 1988 P. H. Davis - R.R. Mill - K. Tan, Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. X, Edinburgh.
• Demas 2004 M. Demas, “Site unseen': the case for reburial of archaeological sites”, CMAS 6, 137-154.
• Demas 2012 M. Demas, “Reburial and Protective Covering of Mosaics”, T. Roby - M. Demas (eds.), Mosaics In Situ: An Overview of Literature on Conservation of Mosaics In Situ, Los Angeles, 1-17 (Online). https://www.getty.edu/conservation/publications_resources/pdf_publications/pdf/lit_review.pdf (27 June 2021).
• Erdek 2012 Ş. Erdek, Perge Mozaiklerinin Korunması, Sergilenmesi ve Bakımı: Yöntem Önerileri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Erdek 2019 Ş. Erdek, In situ Mozaik Taban Döşemelerinin Korunmasında Tekrar Gömme Sistemlerinin Değerlendirilmesi ve Öneriler, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Güner et al. 2000 A. Güner - N. Özhatay - T. Ekim - K. H. C. Başer, Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. XI, Edinburgh.
• Işıklıkaya 2010 I. R. Işıklıkaya, Perge Mozaikleri: Macellum, Güney Hamam ve Geç Antik Dönem Meydanı Doğu Portiği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Işıklıkaya-Laubscher 2016 I. R. Işıklıkaya-Laubscher, “Perge Mozaik Atölyeleri ve Akdeniz Havzası Mozaik Ekolleri İçerisindeki Yeri”, Adalya XIX, 169-227.
• Kavgacı 2007 A. Kavgacı, Demirköy-İğneada Longoz Ormanları ve Çevresinin Bitki Toplumları ve Kuruluş Özellikleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özdizbay 2012 A. Özdizbay, Perge’nin M.S. 1.-2. Yüzyıllardaki Gelişimi, Adalya Ekyayın Dizisi 10, Antalya.
• Roby 2004 T. Roby, “The reburial of mosaics: an overview of materials and practice”, CMAS 6, 3-4, 229-236.
• Stewart 2004 J. Stewart, “Conservation of Archaeological Mosaic Pavements by Means of Reburial”, CMAS 6, 3-4, 237-246.
• Uğur 2011 T. Uğur, Perge Antik Kentine Ait Mozaik Harçlarının Karakterizasyonu, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yeşil-Erdek 2014 Ş. Yeşil-Erdek, “Perinthos-Herakleia Bazilikası Taban Döşemelerinin Konservasyonu”, JMR 7, 61-76.