Modern Bir Hatay (Antiocheia) Mozaiği “Ortak Varoluş” - I

Yıl 2022, Sayı: 15, 433 - 458, 09.11.2022

H. Onur Tıbıkoğlu Banu Özdilek

https://doi.org/10.26658/jmr.1143773

Öz

Bir dünya organizasyonu olan “Expo”, 2022 yılı Nisan ayında Hatay ile buluşacak. “Medeniyetler Bahçesi” başlıklı konusuyla, kentin derin ve çok kültürlü tarihsel serüvenini, kendi coğrafyasının zengin botanik çeşitliliğiyle birlikte sunacak bu organizasyon, kültür; sanat; ekolojik tarım; gastronomi; turizm alanlarında çok yönlü çıktılarla planlanmıştır. Bu alanlara ilişkin bileşenler, ilgili disiplinlerdeki bilim insanlarının değişen ölçülerde katılımları ile müstakil projeler olarak hayata geçirilmektedir. Bu yaklaşımın önemli ayaklarından biri olarak, Antakya fuar alanına batıdan giriş sağlayan kapının ardında ziyaretçileri karşılayacak 45 m çapında, 1600 m2 alana sahip daire şeklindeki bir meydanın, Antik Çağ’dan günümüze Hataylı’nın ilgi alanlarından biri olan mozaik sanatının bu topraklarla özdeşleşen kalite ve zenginliğine atıf yapacak bir görkemle, Hatay’ı tarihsel derinliği ve kültürel çeşitliliğiyle anlatacak bir mozaik ile süslenmesi planlanmıştır. Boyutları ve üretim tekniğinde kullanılacak –örneğin yalnızca Anadolu’dan temin edilen doğal kayaçlardan opus tesserea tekniğinde uygulanacak olması gibi- ilkeler açısından dünya çapındaki ilklerden biri olacak bu projenin yürütülmesi adına, mozaik görselinin tasarımında ve alan uygulamasında bilim uzmanlığı rehber olarak seçilmiştir. Bu kapsamda hazırladığımız “Ortak Varoluş” isimli görsel tasarımın, kentin zengin kültürel varlığını, bilimsel bilgiye dayanan tarihsel bir derinlikle, özgün bir biçimde anlatması amaçlanmıştır. Tasarım kentin eski ve modern değerlerine ilişkin bir kesiti, Antik Çağ sembolizmiyle; Antiocheia mozaiklerinden ilham alan geometrik motifler ve dokularla desteklenen fakat büyük oranda figür temelli olarak, bilimsel bilgiye dayanan bir hikaye bütünlüğünde sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hatay, Antiokheia, Mozaik, Antik Çağ’da Antakya Mozaikleri, Expo Hatay 2021, Ortak Varoluş Mozaiği

A Modern Hatay (Antiocheia) Mosaic: “Ortak Varoluş” (Co-Existence) - I

Öz

Hatay Expo 2021, with the subject of “The Garden of Civilizations” on the basis of botany, is a project that is planned and carried out with multi-dimensional outputs in the fields of culture; art; tourism-economy and agriculture-ecology. In the fair area, right behind the “Main Entrance” on west, a 45 m diameter circular square that will welcome the visitors was designed and it was decided to decorate this area with mosaics. In order to make reference to the quality and richness of the mosaic art, which is one of the areas of interest of Hatay people from the past to the present, it was decided to realize this design, which reflects the old and modern basic values of the city, in this large area of 1600 m2. This mosaic design, which we call “co-existence”, combines the old and new styles in this area as an original work that includes ancient symbolism and is largely figure-based. For the first time in its field, the design reflects the geographic and cultural values of the region with a historical depth supported by scientific knowledge. By combining the symbolism of art with the figurative iconographic expression style in ancient mosaic art, it reveals a unique figural design with a holistic story based on scientific reality. In addition to the value created by the visual effect of design alone in terms of urban culture, the story of the city it hosts will be conveyed to the visitors by various means, and the people will gain memory at the level of consciousness.

Anahtar Kelimeler

Hatay, Antiokheia, Mosaic, Ancient Antioch Mosaic, Expo Hatay 2021, Co-Excistence Mosaic

Kaynakça

• Abbagnano 1967 N. Abbagnano, “Humanism”, Encyclopedia of Philosophy 4, New York, 69-70.
• Akar - Kara 2018 M. Akar - D. Kara, “Into the Hinterland: The Middle Bronze Age Building at Toprakhisar Höyük, Altınözü (Hatay, Turkey)”, ADALYA 21, 85-115.
• Akar - Kara 2020 M. Akar - D. Kara, “The formation of collective, political and cultural memory in the Middle Bronze Age: foundation and termination rituals at Toprakhisar Höyük.”, AnSt 70, 77–103.
• Amm. Ammianus Marcellinus, History, Volume II, J. C. Rolfe (trans.), 20-26.
• Aristot. pol Aristoteles, Politika, M. Tunçay (çev.), İstanbul, 2017.
• Arslan 2001 M. Arslan, “Hellenistik Dönem’e Damga Vuran Yaratıcı Felsefe Sistemleri: Epikurosçuluk ve Stoacılık-I”, ArkSanat 23, 100, 19-28.
• Bahadır 2013 G. Bahadır, “Kuruluşundan Memlükler’e Kadar Hatay Tarihi”, Başlangıçtan Günümüze Hatay Tarihi, Hatay, 18-135.
• Bahadır 2017 G. Bahadır, I. Bohemund’dan Konstance’ye Kadar Antakya Haçlı Prensliği (1098-1149), İstanbul.
• Baş 2009 E. Baş, “SEMA”, TDV İslâm Ansiklopedisi 36, 453-455.
• Belli 1982 O. Belli, “Urartularda Hayat Ağacı İnancı”, AnadoluAraş. VIII, 237-247.
• Boardman 1980 J. Boardman, The Greeks Overseas: Their Early Colonies and Trade, London.
• Boardman 1990 J. Boardman, “Al-Mina and History”, OxfJA 9/2, 169-190.
• Boardman 2016 J. Boardman, Erken Yunan Vazo Ressamlığı, İstanbul.
• Bostancı 1971 Enver Bostancı, “Homo Sapiens Çevlikiyensis in The Canal and Big Caves of Çevlik Near Samandağ of the Province of Antakya on the Mediterranean coast of Anatolia”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi 6, 29-56.
• Bosworth 2005 A. B. Bosworth, Büyük İskender’in Yaşamı ve Fetihleri, H. Çalışkan (çev.), Ankara.
• Bradford 1971 E. Bradford, Akdeniz-Bir Denizin Portresi, Ahmet Fethi (çev.), İstanbul.
• Cimok 2000 F. Cimok, Antioch Mosaics, İstanbul.
• Cohen 2006 G. M. Cohen, The Hellenistic Settlements in Syria, the Red Sea Basin and North Africa, Los Angeles.
• Cook 1946 R. M. Cook, “Ionia and Greece in the Eight and Sevent Centuries B.C.”, JHS 66, 67-98.
• Çevik 1999 N. Çevik, “Hayat Ağacı’nın Urartu Kült Törenlerindeki Yeri ve Kullanım Biçimi”, AnadoluAraş. 15, 335-367.
• Çevik 2007 N. Çevik, “Dağlardaki Tanrılar Ve Tanrı Dağlar”, M. Alparslan - M. Doğan Alparslan - H. Peker (Yay. Haz.), Belkıs Dinçol ve Ali Dinçol’a Armağan VITA, İstanbul, 175-193.
• De Giorgi 2016 A. U. De Giorgi, Ancient Antioch, UK.
• De Giorgi - Eger 2021 A. U. De Giorgi - A. Asa Eger, Antioch: A History, Abington, Oxon: New York.
• Demir 1996 D. Ataman, Çağlar Boyunca Antakya, İstanbul.
• Demir 2016 D. Ataman, Çağlar İçinde Antakya, İstanbul.
• Djobadze 1986 W. Z. Djobadze, “The Monastery of St. Barlaam on Mount Kasios”, Archaeological Investigation in the Region West of Antioch on the Orontes, Stuttgart, 3-13.
• Dodd vd. 2012 L. Dodd - A. Green - N. Highcock - L. Cadwell - A. Yener, “The 2010 Amuq Valley Regional Projects Survey”, 29. AST, 2, 205-223.
• Dolapçıoğlu 2017 A. Dolapçıoğlu, “Türkiye’de Türünün Tek Örneği Kırıkhan Dağ Ceylanı-Gazella Gazella”, Hatay Mozaik 3, 50-56.
• Downey 1959 G. Downey, “Libanius’ Oration in Praise of Antioch (Oration XI)”, Proceedings of the American Philosophical Society 103(5), 652–686.
• Downey 1961 G. Downey, Ancient Antioch in Syria from Seleucus to the Arab Conquest, Princeton-New Jersey.
• Downey 1963 G. Downey, Ancient Antioch, Princeton-New Jersey.
• Droysen 2020 J. G. Droysen, Büyük İskender Tarihi, B. S. Baykal (çev.), Ankara.
• Eliade 2020 M. Eliade, Dinler Tarihine Giriş, L. Arslan Özcan (çev.), İstanbul.
• Eraslan 2019 A. Eraslan, “Hatay’da Dinler Arası Ortak Değer: İlyahu-han Nebi, Mar George (Corcus) ve Hızır (El-Hıdır)”, Folklor/Edebiyat 97, 25, 71-94.
• Gardin - Oleranshaw 2014 N. Gardin - R. Olorenshaw, Larousse Semboller Sözlüğü, Ö. F. Harman-İ. Taşpınar (eds.), B. Akşit (çev.), İstanbul.
• Gönlübol 1992 M. Gönlübol, “Yurtta Barış Cihanda Barış”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 9, 25, 9-26.
• Gündüz 2009 A. Gündüz, XVI. Yüzyılda Antakya Kazası (1550-1584), Antakya.
• Güterbock 1948 H. G. Güterbock, “The Hittite Version of the Hurrian Kumarbi Myths : Oriental Forerunners of Hesiod”, AJA 52, 123-134.
• Güzel vd. 2013 Y. Güzel - S. Kayıkçı - S. Yıldız, “Scorzonera pacis (Asteraceae), a new species from Hatay, Turkey”, Ann. Bot. Fennici 50, 417-422.
• Hat.Kült.Env. I 2011 Hatay Kültür Envanteri, Cilt 1, Antakya, Hatay.
• Hatipoğlu 2013 S. Hatipoğlu, “Cumhuriyet Dönemi Hatay Tarihi (1919-1985)”, Başlangıçtan Günümüze Hatay Tarihi, Hatay, 311-405.
• Hamilton 2003 E. Hamilton, Mitologya, Ü. Tamer (çev.), İstanbul.
• Henry 2015 A. B. Henry, The Pilgrimage Center of St. Symeon the Younger: Designed by Angels, Supervısed by a Saint, Constructed by Pilgrims, Unpublished PhD Thesis, University of Illinois at Urbana-Champaign, Illinois.
• Herakl. Herakleitos, Fragments, T. M. Robinson (trans.), 1987.
• Hes. erg. theog. Hesiodes, İşler ve Günler, Tanrıların Doğuşu, F. Akderin (çev.), İstanbul.
• Hodder 2017 I. Hodder, Çatalhöyük-Leoparın Öyküsü, Dilek Şendil (çev.), İstanbul.
• Hom. h. Homeric Hymns XXX., Hesiod, The Homeric Hymns, and Homerica, H. G. Evelyn– White (trans.), London, New York, 1914.
• İbn Haldun 2015 Mukaddime I-II, Turan Dursun (çev. ), İstanbul.
• King 1902 L. W. King, Enuma Elish: The Epic Creation, Library of Alexandria.
• Kraeling 1932 C. H. Kraeling, ‘The Jewish community at Antioch’, JBL 51, 130–60.
• Kreinath 2017 J. Kreinath, “Aesthetic Dimensions and Transformative Dynamics of Mimetic Acts: The Veneration of Habib-i Neccar Among Muslims and Christians in Antakya, Turkey”, A. K. Grieser - J. Johston (eds.), Aesthetics of Religion-A Connective Concept / Religion and Reason Band 58, Germany, 271-299.
• Kreinath 2020 J. Kreinath, “Water Sanctuaries of Hatay, Turkey”, Celeste Ray (ed.), Holy Wells and Sacred Springs, London and New York, 225-234.
• Lane Fox 2009 R. Lane Fox, Travelling Heroes in the Epic Age of Homer, New York.
• Lassus 1932 J. Lassus, “La Mosaique de Yakto”, G. W. Elderkin (ed.), Antioch On The Orontes I The Excavations of 1932, 114-156.
• Le Camus 1890 A. Le Camus, Notre Voyage Aux Pays Bibliques, Tome III, Paris.
• Libanius Libanius, “Selected Orations: Oration 11 Antikhos”, A. F. Norman (trans.), Antioch as a Center of Hellenic Culture as Observed by Libanius, Liverpool, 2000.
• Najbjerb – Moss 2014 N. Najbjerb – C. Moss, “Antiokheia Orontes’in Greko-Latin Dönem Tarihçesi”, S. Redford (ed.), Antioch on The Orontes – Asi’deki Antakya, İstanbul, 23-35.
• Ocak vd. 2014 A. Ocak - S. Kayıkçı - Y. Güzel, Antakya’nın Doğal Bitkileri, Hatay.
• Özbal 2014 R. Özbal, “Hatay’ın Neolitik ve Kalkolitik Dönemleri”, A. Özfırat - Ç. Uygun (eds.), Uluslararası Çağlar Boyunca Hatay ve Çevresi Arkeolojisi, Antakya, 43-60.
• Özdilek 2014 B. Özdilek, “Antiokheia Tykhe’si” A. Özfırat - B. Özdilek (eds.), Arkeoloji Yolculuğunda Hatay, Mustafa Kemal Üniversitesi, İstanbul, 22-23; 168-169.
• Özkaya 1996 V. Özkaya, “Frig Mimari Kaplama Levhaları Işığında Attis ve Hayat Ağacı”, ArkSanat 74, 3-11.
• Öztürk Ateş 2012 Ş. Öztürk Ateş, Yakındoğu Demirçağ Uygarlıklarında Hayat Ağacı İnancı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• Pamir 2010 H. Pamir, “Antiokheia ve Yakın Çevresinde Zeytinyağı Üretimi ve Zeytinyağı İşlikleri”, Ümit Aydınoğlu - A. Kaan Şenol (eds.), Antik Çağda Anadolu’da Zeytinyağı Ve Şarap Üretimi- Olive Oil And Wine Production In Anatolia During Antiquity Symposium Proceedings, Mersin, 75-96.
• Pamir 2014 H. Pamir, “Sabuniye Höyük Kazısı”, A. Özfırat - Ç.Uygun (eds.), Hatay Arkeolojik Kazı ve Araştırmaları, Antakya, 137-156.
• Pamir - Nishiyama 2002 H. Pamir - S. Nishiyama, “The Orontes Delta survey: Archaeological Investigation of Ancient Trade Stations/Settlements”, AncWestEast 1, 2, 294-314.
• Plat. polit. Platon, Devlet, C. Saraçoğlu - V. Atayman (çev.), İstanbul, 2006.
• Plat. Yasalar Platon, Yasalar, C. Şentuna - S. Babür (çev.), İstanbul, 2012.
• Puhvel 1984 J. Puhvel, Hittite Etymological Dictionary II, Virginia.
• Reyhanoğlu - Özcan 2021 G. Reyhanoğlu - A. Özcan, “İnançtan Anlatıya: Hatay Halk Kültüründe Defne / From Belief to Narration: Laurel (‘Daphne’) in Hatay Folk Culture”, Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi 4, 6, 62-87.
• Rumscheid 1994 F. Rumscheid, Zur Kleinasiatischen Bauornamentik Des Hellenismus, Mainz.
• Salavert 2008 A. Salavert, “Olive cultivation and oil production in Palestine during the Early Bronze Age (3500–2000 BC): the case of Tel Yarmouth, Israel”, Vegetation History and Archaeobotany 17, 53–61.
• Sandars 2003 N. K. Sandars, The Epic of Gilgamesh, London.
• Sayar - Önder 2014 H. Sayar - S. Önder, “Ammianus Marcellianus ve Liibanius’un Anlatımlarında MS 4. yüzyılda Antiocheia Hakkında Bazı Notlar”, A. Özfırat - Ç. Uygun (eds.), Uluslararası Çağlar Boyunca Hatay ve Çevresi Arkeolojisi, Antakya, 121-125.
• Schwemer 2008 D. Schwemer, “The Storm-Gods of the Ancient Near East: Summary, Synthesis, Recent Studies, Part II”, JANER 8, 1-44.
• Smardz 1979 K. E. Smardz, The Sacred Tree in Ancient Greek Religion, Unpublished Master of Art Thesis, McMaster University, Ontario.
• Strab. Strabon, Geographika: XV-XVI, The Geography of Strabo, H. L. Jones (trans.), New York-London, 1920.
• Şahin 2001 N. Şahin, Zeus’un Anadolu Kültleri, İstanbul.
• Şancı 2006 F. Şancı, Hatay İlinde Türk Mimarisi I., Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tekin 2017 H. Tekin, “Domuztepe’de Hayat Ağacı Bezeli Kaplar”, Aktüel Arkeoloji Kasım/Aralık, 48-49.
• Tekin 2020 H. Tekin, “An Overview of Postherds with Building and Tree Depictions Recovered in Domuztepe”, F. Balossi Restelli - A. Cardarelli - G. M. Di Nocera - L. Manzanilla - L. Mori - G. Palumbi - H. Pittman (eds.), Roma, 679-685.
• Topçu 2003 M. Topçu, Şehir Morfolojisi Üzerine Bir Çalışma Konya Ve Antakya’nın Tarihi Dokularının Karşılaştırılması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Türk 2012 M. Türk, Havariler ve Habib-i Neccar, Antakya.
• Winkes 2000 R. Winkes, “Boukephalas”, Miscellanea Mediterranea (Archaeologia Transatlantica XVIII) Providence, 101-107.
• Woolley 1938a L. Woolley, “Excavations at al Mina, Sueidia. I. The Archaeological Report”, JHS 58/1, 1-30.
• Woolley 1938b L. Woolley, “Excavations at al Mina, Sueidia. II.”, JHS 58/2, 133-170.
• Woolley 1948 L. Woolley, “The Date of Al-Mina”, JHS 68, 148.
• Woolley 1955 L. Woolley, Alalakh-An Account of The Excavations at Tel Atchana in the Hatay, 1937-1949, London.
• Yalçınkaya vd. 2000 I. Yalçınkaya - M. B. Kösem - L. Atıcı - K. Özçelik - M. C. Erek - M. Kartal, “1998 Yılı Yüzey Araştırmaları ve Hatay Paleolitiği”, 17. AST, 2, 163-174.
• Yamaç 2010 İ. Yamaç, Antiokheia Ad Orontes Su Yolları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Yener 2005a K. A. Yener, “The Amuq Valley Regional Projects”, K. A. Yener (ed.), The Amuq Valley Regional Projects Volume 1: Surveys in the Plain of Antioch and Orontes Delta Turkey, 1995-2002, Chicago, 1-16.
• Yener 2005b K. A. Yener, “Conclusions – The Amuq Valley and Its Wider Context”, K. A. Yener (ed.), The Amuq Valley Regional Projects Volume 1: Surveys in the Plain of Antioch and Orontes Delta Turkey, 1995-2002, Chiago, 193-202.
• Yıldırım 2017 N. Yıldırım, “Asi Nehri’nin Adı Üzerine Bir İnceleme”, ArAn 11/2, 77-88.
• Zeyrek 2014 İ. N. Zeyrek, Yahudilikte Dini Semboller (Magen David Örneği), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.