Öğretmenlerin Duygusal Emek Gösterimleri ile Tükenmişlik Düzeyi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 79 - 91, 03.07.2025

Tuba Köskün

Öz

Bu çalışmayla öğretmenlerin duygusal emek davranışları ve tükenmişlik alt boyutları arasındaki ilişkiyi araştırmak, demografik değişkenler ile duygusal emek ve tükenmişlik boyutları arasında farklılaşma ya da benzerlikleri incelemek amaçlanmaktadır. Araştırma nicel bir araştırma olup betimsel araştırma özelliğindedir. Ayrıca ilişkisel ve kesitsel tarama yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Kocaeli il merkezinde farklı okullarda görev yapan 261 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri “Duygusal Emek Ölçeği” ve “Mesleki Tükenmişlik Ölçeği” ile toplanmıştır. Araştırmada öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin duygusal emek boyutları ile ilişkisi incelendiğinde; doğal duygusal edimlere sahip kişilerin tükenmişlik düzeylerinin daha az olduğu saptanmıştır. Duygusal emek alt boyutlarındaki cinsiyet farklılıkları incelendiğinde yüzeysel ve derinden davranma puanlarında cinsiyetler arası bir fark olmadığı görülmüştür. Buna karşın samimi davranış alt boyutunda kadın öğretmenlerin erkek öğretmenlere kıyasla anlamlı olarak daha yüksek puan aldıkları bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

duygusal emek , tükenmişlik , öğretmen

Investigation of the Relationship Between Teachers' Emotional Labour Demonstrations and Burnout Level

Öz

This study aims to examine the relationship between teachers’ emotional labor behaviors and the sub-dimensions of burnout, as well as to investigate the differences or similarities between demographic variables and the dimensions of emotional labor and burnout. The research is a quantitative study and has a descriptive design. Additionally, relational and cross-sectional survey methods were employed. The sample of the study consists of 261 teachers working in various schools in the city center of Kocaeli during the 2023–2024 academic year. The data of the study were collected using the “Emotional Labor Scale” and the “Professional Burnout Scale.” When the relationship between teachers’ levels of burnout and the dimensions of emotional labor was examined, it was found that individuals who display genuine emotional expressions experience lower levels of burnout. Regarding gender differences in the sub-dimensions of emotional labor, no significant differences were found in surface acting and deep acting scores. However, in the genuine acting sub-dimension, it was found that female teachers scored significantly higher than male teachers.

Anahtar Kelimeler

Emotional Labour , burnout , teacher

Kaynakça

• Akbaş, U., & Koğar, H. (2020). Nicel araştırmalarda kayıp veriler ve uç değerler. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Altan, S., & Özpehlivan, M. (2019). Duygusal emek ve tükenmişlik ilişkisi. International Journal of Management and Administration, 3(5), 80-100.
• Aydoğan, S. S., & Bostancı, A. B. (2021). Öğretmenlerin duygusal emek gösterimleri ile psikolojik sözleşmeye uyma düzeyleri arasındaki ilişki. OPUS International Journal of Society Researches, 17(36), 2637-2674.
• Bağcı, Z., & Bursalı, Y. M. (2015). Duygusal emeğin iş performansı üzerindeki etkisi: Denizli ilinde hizmet sektöründe görgül bir araştırma. Kafkas University. Faculty of Economics and Administrative Sciences Journal, 6(10), 69.
• Beğenirbaş, M., & Yalçın, R. C. (2012). Hizmetkâr liderlik algısının duygusal emek üzerine etkileri: hizmet çalışanları üzerinde bir araştırma. Savunma Bilimleri Dergisi, 19(37), 159-194.
• Brotheridge, C. M., & Grandey, A. A. (2002). Emotional labor and burnout: Comparing two perspectives of “people work”. Journal of Vocational Behavior, 60(1), 17–39.
• Ekşi, H., Güneş, F., & Yaman, N. (2018). Öğretmenlerin evlilik uyumlarının psikolojik iyi oluşları ve toplumsal cinsiyet rolleri açısından incelenmesi. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 8(50), 203-233.
• Cingöz, E. (2018). Öğretmenlerin duygusal emek davranışları ile tükenmişlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi], Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Çaparlar, C. Ö., & Dönmez, A. (2016). Bilimsel araştırma nedir, nasıl yapılır. Turk J Anaesthesiol Reanim, 44(4), 212-218.
• Gündüz, B., Çapri, B., & Gökçakan, Z. (2012). Üniversite öğrencilerinin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (19), 38-55.
• Çarıkçı, E. (2020). Lise öğretmenlerinin duygusal emek davranışları ile işle bütünleşmeleri arasındaki ilişki. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 37-50.
• Diri, M. S., & Kıral, E. (2016). Ortaokul öğretmenlerinin iş doyumlarının mesleki tükenmişlik düzeylerine etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (39).
• Doğan, S., & Demiral, Ö. (2009). Örgütsel bağlılığın sağlanmasında personel güçlendirme ve psikolojik sözleşmenin etkisine ilişkin bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (32), 47-80.
• Duman, N. (2017). Duygusal emek: bir literatür değerlendirmesi. International Journal of Entrepreneurship and Management Inquiries, 1(1), 29-39.
• Durmuşoğlu, M. V. (2023). Beden eğitimi öğretmenleri ile diğer branş öğretmenlerinin duygusal emek ve tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Journal of Rol Sport Sciences, 4(2), 683-697.
• Erken, S. A. (2018). Lise öğretmenlerinin duygusal emek davranışları ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
• Fineman, S. (2003). Understanding emotion at work. SAGE Publications.
• Garip, S. (2023). Sosyal bilimlerde nicel araştırma geleneği üzerine kuramsal bir inceleme. International Journal of Social Science Research, 12(1), 1-19.
• Güngör Delen, M. (2017). Duygusal emek & Tinsel emek. Türkmen Kitabevi.
• Grandey, A. A. (2000). Emotion regulation in the workplace: A new way to conceptualize emotional labor. Journal of Occupational Health Psychology, 5(1), 95–110.
• Grandey, A. A. (2003). When “the show must go on”: Surface acting and deep acting as determinants of emotional exhaustion and peer-rated service delivery. Academy of Management Journal, 46(1), 86–96.
• Gross, J. J. (Ed.). (2013). Handbook of emotion regulation. Guilford
• Hochschild, A. R. (1983). The managed heart: Commercialization of human feeling. University of California Press.
• Kaya, U., & Özhan, Ç. K. (2012). Duygusal emek ve tükenmişlik ilişkisi: Turist rehberleri üzerine bir araştırma. Çalışma İlişkileri Dergisi, 3(2), 109-130.
• Köksel, L. (2009). İş yaşamında duygusal emek ve ampirik bir çalışma [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi] Manisa Celal Bayar Üniversitesi.
• Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 2(2), 99–113.
• Mazlum, M. M., & Atalay Mazlum, A. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yönteminin belirlenmesi. Route Educational and Social Science Journal, 4(4), 1-21.
• Morris, J. A., & Feldman, D. C. (1996). The dimensions, antecedents, and consequences of emotional labor. Academy of Management Review, 21(4), 986–1010.
• Oral, L., & Köse, S. (2011). Hekimlerin duygusal emek kullanımı ile iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 463-492.
• Sandıkçı, T., & Düşükcan, M. (2023). Özel okullarda eğitim veren öğretmenlerin duygusal emek gösterimlerinin tükenmişlik düzeyleri üzerine etkisi. Turkish Journal of Educational Studies, 10(1), 38-60.
• Yaman, E., & SARIÇAM, H. (2015). Psikolojik Şiddetin İş Anlamına Etkisi. Anatolian Journal of Educational Leadership and Instruction, 3(2), 16.
• Taxer, J. L., & Frenzel, A. C. (2015). Facets of teachers’ emotional lives: A quantitative investigation of teachers’ genuine, faked, and hidden emotions. Teaching and Teacher Education, 49, 78–88.
• Türnüklü, A. (2001). Eğitim bilim alanında aynı araştırma sorusunu yanıtlamak için farklı araştırma tekniklerinin birlikte kullanılması. Eğitim ve Bilim, 26(120).
• Yıldız, S. (2017). Sosyal Bilimlerde Örnekleme Sorunu: Nicel ve Nitel Paradigmalardan Örnekleme Kuramına Bütüncül Bir Bakış. Kesit Akademi Dergisi, 11, 421-442.
• Yılmaz Daban, B. (2018). Ortaokul öğretmenlerinin duygusal emek ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi], Rize Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
• Yin, H., & Lee, J. C.-K. (2012). Be passionate, but be rational as well: Emotional rules for Chinese teachers’ work. Teaching and Teacher Education, 28(1), 56–65.