ETİK KURALLAR

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Balıkçılık Dergisi etik ilkeler ve kurallara göre yayınlanan uluslararası hakemli bir dergidir. Yazarların, hakemlerin, dergi editörünün ve yayıncının uyması gereken etik ilkeler ve kurallar, Yayın Etiği Komitesi (Committe on Publication Ethics - COPE (https://publicationethics.org/)) tarafından açık erişim olarak yayınlanan kılavuzlar ve politikalar doğrultusunda hazırlanmıştır.

Dergiye gönderilen makaleler çift taraflı kör hakemlik süreciyle değerlendirilmekte olup, ücretsiz erişimle elektronik olarak yayımlanmaktadır. Yazarlar, hakemler ve editörlerin etik görev ve sorumlulukları aşağıda yer almaktadır.

YAZARLARIN ETİK SORUMLULUKLARI

• Yazar(lar) Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Balıkçılık Dergisi (COMU-JMSF) kapsamında yer alan özgün makaleler göndermelidir.
• Yazar(lar) COMU-JMSF dergisine gönderilen makaleleri aynı anda başka bir dergiye göndermemelidir. Telif Hakkı Devir Formu doldurmalıdır.
• Makalelerde yararlanılan kaynaklara doğru ve uygun biçimde atıf yapmalıdır.
• Makaleye katkı sağlamayan kişiler yazar olarak belirtilmemelidir.
• Yazar(lar) herhangi bir çıkar çatışması durumunu editöre bildirmelidir.
• Yazar(lar) çalışmalarına ilişkin bilgi ya da ham veri istenmesi durumunda Editöre sunmakla yükümlüdür.
• Yazar(lar) çalışmalarında bir hata fark ettiklerinde bilgi vermelidir. Düzeltme ya da geri çekmek için editörle iletişime geçmelidir.
• Yazar(lar) Etik kurul kararı gerektiren hayvan deneyi, anket, görüşme, gözlem gibi yöntemlerle veri toplamayı gerektiren araştırmalar için etik kurul onayı alındığı; etik kurul adı, karar tarihi ve sayısı makalenin yöntem bölümünde belirtmelidir. Etik Kurul Karar belgesi başvuru ile birlikte sisteme yüklenmelidir.
• Yazarlar, basılı ya da elektronik formatta resimler, tablolar ya da diğer her türlü içerik dahil olmak üzere yayımlanmış bir içeriği kullanırken telif hakkı sahibinden izin almalıdır. Bu konudaki yasal, mali ve cezai sorumluluk yazarlara aittir.

HAKEMLERİN ETİK SORUMLULUKLARI

• Hakemler, çift taraflı kör hakemlik sürecini bozmamalıdır. Yazarlar ile doğrudan iletişim kurmamalıdır.
• Hakemler, yalnız uzmanlık alanı ile ilgili makaleleri değerlendirmeyi kabul etmelidir.
• Hakemler, her türlü çıkar çatışması (mali, kurumsal, işbirlikçi ya da yazar ve yazar arasında) durumunda makaleyi değerlendirmemeli ve editöre bilgi vermelidir.
• Hakemler, değerlendirmelerinde akademik görgü kurallarına uygun biçimde kibar, saygılı ve bilimsel dil kullanmalıdır.
• Hakemler, değerlendirmeleri tarafsız, yansız ve gizlilik içinde yapmalıdır.
• Hakemler makaleleri objektif olarak verilen süre içinde değerlendirmelidir.

EDİTÖRLERİN ETİK SORUMLULUKLARI

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Balıkçılık Dergisi’nin baş editörü, yardımcı editör ve alan editörleri, açık erişim olarak Committee on Publication Ethics (COPE) tarafından yayınlanan "COPE Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors" ve "COPE Best Practice Guidelines for Journal Editors" kılavuzlarda aşağıdaki etik görev ve sorumluluklara uyması gerekmektedir.
1. Genel görev ve sorumluluklar
• Dergide basılan tüm makalelerden sorumludurlar. Yayınların fikri mülkiyet hakları, kör hakemlik, değerlendirme süreci, özgünlük-benzerlik denetimi ve etik ilkeler, etik kurul onayı ve deneysel araştırma izinleri gibi dergi politikalarının belirlenmesi ve uygulanmasını sağlar.
• Derginin niteliğinin iyileştirilmesine katkı yapmakla yükümlüdür.
2. Yazarlar ile ilişkiler
• Dergiye gönderilen çalışmaların yazım kuralları, önemi, özgün değeri, araştırma yönteminin geçerli ve güvenirliği bakımından değerlendirerek olumlu ya da olumsuz karar vermelidir. Makaleyi ilk inceleme sonucunda reddetme kararı alırsa, yazarlara bunun nedenini açık bir şekilde bildirmelidir.
• Yazarlar tarafından makalenin durumu hakkında bilgi talep edildiğinde çift taraflı kör hakemlik sürecini bozmadan bilgi vermelidir.
• Yazar(lar)ın bilgi gereksinimlerine yönelik yayım ve yazım kurallarını sürekli güncellemelidir.
3. Hakemler ile ilişkiler
• Makaleleri bilgi ve uzmanlıklarına göre uygun hakemlere göndermelidir.
• Hakemlerden makaleyi değerlendirmeden önce bir çıkar çatışması/işbirliği bulunmadığının onayını almalıdır.
• Makale değerlendirme sürecinin çift taraflı kör hakemlik sürecinin bozulmadan gizli devam ettiğinden emin olmalıdır.
• Hakemleri tarafsız, bilimsel ve etik bir dille çalışmayı değerlendirmeleri için teşvik etmelidirler.
• Hakem listesi oluşturmalı, genişletmeli ve performansa göre sürekli güncellemelidir.
• Hakem listesinde; makaleleri objektif değerlendirmeyen ve etik kurallara uygun davranmayanlara karşı önlem almalıdır. Hakem listesinden çıkarmalıdır. Gerekli durumlarda soruşturma yapmalıdır.
4. Editör kurulu ile ilişkiler
• Editör kurulu üyelerini derginin yayın politikaları konusunda bilgilendirmelidir.
• Editör kurulu üyelerini, değerlendirmeli ve derginin gelişimine aktif olarak katılım gösterecek üyeleri editörler kuruluna seçmelidir
• Makaleleri, uzmanlık alanlarına uygun olan editörler kurulu üyelerine göndermelidir.
• Editör kurulu üyeleri ile sürekli iletişim halinde bulunmalı ve gelişmelerden haberdar etmelidir.

YAYINCININ ETİK SORUMLULUKLARI

• Yayıncı/dergi sahibi ve Editör arasındaki ilişki bağımsızlık ilkesine dayanmalıdır. Editörlerin alacağı tüm kararlar yayıncıdan ve diğer kişi ve kuruluşlardan bağımsız olmalıdır.
• Yayıncı derginin web sayfasında derginin açık ve ücretsiz erişimini sağlamalıdır. Önceki sayılara erişim için herhangi bir abonelik bedeli, yayın ücreti ya da benzer bir ödeme talep etmemelidir.

Hayvan/İnsan Hakları ve Etiği
Yazarlar, hayvan haklarına ilişkin uluslararası mevzuat çerçevesinde (Avrupa Parlamentosu ve Konseyi 2010/63/EU yönergesi) hayvan deneyleri üzerinde deneysel çalışmalar yapmaktan sorumludur. Yazarlar ayrıca hayvanlarla deney yapmak için Hayvan Deneyleri Etik Kurullarından (HADMEK/HADYEK) izin almalıdır.
Anket, mülakat, gözlem, deney, görüşme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren her türlü araştırmalar için etik kurul izin belgesi gereklidir. Yazarlar, yetkili kurumsal kurul(lar)dan onayını aldıklarını kanıtlamalıdır.
Yazarlar, Materyal ve Metot bölümünde Hayvan/İnsan Etik Kurul izin bilgilerini sağlamalıdır.
Editör/alan editörleri gerekirse sorumlu yazardan etik kurul onay formunun bir kopyasını dergiye göndermesini isteyebilir. Etik kuralların ihlal edildiği durumlarda makale dikkate alınmaz veya değerlendirme aşamasında ise işleme son verilir ve makale reddedilir.

MAKALE DEĞERLENDİRME VE YAYIN SÜRECİ
COMU-JMSF Dergisi'ne gönderilen makaleler öncelikle teknik editör tarafından değerlendirilir. Makaleler, başvuru ve yazım kurallarına uygunluğu yönünden teknik editör tarafından ön kontrolden geçirilir. Eğer bir eksiklik veya hata tespit edilirse yazara geri gönderilir.
Bu süreçten sonra, baş editör makalenin ilk değerlendirmesini yapar. Bu aşamada, uygun kapsam ve amaçlara sahip olmayan, özgün araştırma değeri düşük, bilimsel ve etik açıdan önemli hatalar içeren, bilime ve dergiye katkı sağlama potansiyeli düşük, dili ve anlatımı kötü olan makaleler hakemsiz editör tarafından reddedilir.
Editoryal değerlendirmeye uygun görülen makaleler, bilimsel yeterlilik açısından incelenmek üzere makalenin kategorisine ilişkili alan editörüne gönderilir. Alan editörleri makaleyi tüm yönleriyle inceler. Ön değerlendirme sürecini tamamlayan makalelere hakem süreci uygulanır. Alanında uzman en az 2 bağımsız hakem atanır. Her makale çift taraflı (yazar ve hakem kimlikleri açık değildir) kör hakemlik süreciyle değerlendirilir. Bu aşamada hakemler makale ile ilgili kararlarını (red, revize veya kabul) alan editörlerine iletirler. Alan editörleri makalenin son kararını (Kabul, Ret) hakem görüşleri doğrultusunda alır ve baş editöre rapor eder.
Hakem değerlendirme aşamalarını tamamlayan ve baş editör tarafından kabul edilen makaleler, son kontroller ve gerekli son eklemeler için sorumlu yazara gönderilir. Kabul edildikten sonra derginin yayın formatında hazırlanan makaleye DOI numarası verilir ve dergi sayfasında hemen yayınlanır.
Yayımlanan makaledeki bilimsel içerik ve ifadelerin tüm sorumluluğu yazarlara aittir. 

Yazar olarak editörler ve dergi personeli
Editörler ve editör kurulu üyeleri, yazar olduklarında veya bir makaleye katkıda bulunduklarında yayın kararlarının dışında tutulur.
Editörler/editör kurulu üyeleri kendisi tarafından yazılmış veya ortak yazar oldukları eserler hakkında karar vermez. Bu türden yazılar için olağan işleyiş uygulanır. İlgili yazar dergideki değerlendirme sürecine (ön değerlendirme ve hakem değerlendirme süreci) dahil edilmeden işleme devam edilir.

İNTİHAL VE ETİK DIŞI DAVRANIŞLAR

Dergimize gönderilen makaleler intihal ve etik dışı davranışlar bakımından incelenirler. Bu kapsamda aşağıdaki tanımları yapılan konular dikkate alınır.
İntihal
Bir yazarın başka bir çalışmayı izin almaksızın kullanması durumunda ortaya çıkar. Farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Başka bir çalışmayı birebir kopyalamak ya da bazı bölümlerini kopyalamak İntihal olduğu gibi başkasına ait bir çalışmayı farklı şekilde ifade ederek yazmak da intihaldir. Bu konu ile ilgili sorunları engellemek amacıyla, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Balıkçılık Dergisi (COMU-JMSF)’ne gönderilen tüm makaleler basılmadan önce IThenticate (http://www.ithenticate.com/) yazılım programı ile taranmaktadır. Benzerlik oranı %30 ve altında olan makaleler yayına kabul edilir. Bu oranı aşan makaleler ayrıntılı olarak incelenir ve gerekli görülürse gözden geçirilmesi ya da düzeltilmesi için yazarlara geri gönderilir, intihal yapıldığı tespit edilirse yayımlanması reddedilir.
Orijinal olmayan çalışma:
Bilimsel araştırmalarda gerçekte var olmayan veya tahrif edilmiş verilerin kullanması durumunda ortaya çıkan durumlardır. Editör, dergimize gönderilen çalışmaların içeriğine ek olarak, kim tarafından, ne zaman, nerde ve nasıl yapıldığını da içeren bilgilere sahiptir. Bu bilgiler, gerektiğinde çalışmanın orijinal olup olmadığının incelenmesi için önemlidir.
Çalışmaya yapılan katkılar:
Bilimsel çalışmalarda yazar listesi kesin sınırlarla belirlenmiş bir konu olmamakla beraber, çalışmaya başkaları tarafından yapılan katkıların hak ettiği şekilde değerlendirilmesi gereklidir. Bu nedenle, herhangi bir katkısı olmayan veya önemli olmayan düzeyde katkıda bulunmuş kişiler çalışmaya yazar olarak dahil edilmemelidir. Çalışma yazarlarından biri olabilmek için yapılan çalışmaya belirgin bir katkıda bulunmak gerekir. Bu bakımdan söz konusu katkının çalışmanın planlama, gerçekleştirme ve/veya yorumlama aşamalarında yapılmış önemli bir katkı olması gerekir. Ayrıca katkıda bulunanların tamamının çalışmanın son halini kontrol ederek onaylamış olması gerekir. Temelde, çalışmaya katkıda bulunmuş bir yazar, çalışmayı herkesin önünde savunabilecek ölçüde bir sorumluluğa sahip olmalıdır. Dergimize bir makaleyi sunan yazar diğer yazarların ve katkıda bulunanların onaylarını almak zorundadır. Gerekli görüldüğü takdirde, editör, bir çalışmada yazarlardan ve katkıda bulunanlardan çalışmaya ne tür katkı sağladıklarını ortaya koymalarını isteyebilir.
Çalışmanın aynı anda farklı dergilere sunulması
Yayımlanmak üzere dergimize gönderilen makalelerin orijinal olması ve başka bir dergiye gönderilmemiş olması gereklidir. Ayrıca, dilimleme yapılmaması yani, tek bir çalışmadan birden fazla makale yayımlanmaması gereklidir.
Dergimize gönderilen makalelerle ilgi etik dışı davranışları içeren diğer konular aşağıda belirtilmiştir.
• Makale, yazarın yüksek lisans/doktora tezinden ya da bir projeden üretilmişse bunun belirtilmemesi,
• Henüz sunulmamış veya savunularak kabul edilmemiş tez veya çalışmaları, sahibinin izni olmadan kaynak olarak kullanmak,
• İnsan ve hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda etik kurallara uymamak, yayınlarında hasta haklarına saygı göstermemek, hayvan sağlığına ve ekolojik dengeye zarar vermek, gerekli izinleri almamak,
• Bilimsel araştırma için sağlanan veya ayrılan kaynakları, mekanları, imkanları ve cihazları amaç dışı kullanmak,
Yukarıdakilere ek olarak makalenin tarafsız bir şekilde değerlendirilebilmesi için olası çıkar çatışmalarının bildirilmesi gereklidir.