KARADENİZ TAHIL GİRİŞİMİ’NİN HİSSE FİYATLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: BİST GIDA, İÇECEK ENDEKSİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 127 - 140, 30.12.2024

Yasin Şeker , Esra Özkahveci , Fatih Konak

Öz

Rusya’nın 2022 yılının Şubat ayında Ukrayna’yı işgali, küresel ekonomide ve özellikle tarım ürünleri piyasasında büyük bir sarsıntıya yol açmıştır. Ukrayna, dünyanın en büyük tahıl ihracatçılarından biri olduğu için bu işgal, tahıl tedarik zincirini ciddi şekilde aksatmış ve deniz yoluyla yapılan ihracatın neredeyse tamamen durmasına neden olmuştur. Bu sorunun hafifletilebilmesi amacıyla, Türkiye'nin ev sahipliğinde Rusya ve Ukrayna arasında yapılan görüşmeler sonucunda bir anlaşmaya varılmaya çalışılmıştır. Karadeniz Tahıl Girişimi adı verilen bu girişim, Ukrayna'nın tahıl ihracatının yeniden başlamasını sağlamak için taraflar arasında bir uzlaşma zemini oluşturmayı hedeflemiştir. Etkin Piyasalar Hipotezi'ne göre, piyasa fiyatları, mevcut tüm bilgileri yansıtır ve bu yüzden teknik veya temel analizlerle fiyatların öngörülmesi imkânsızdır. Ancak bu teoriye karşı çıkan çalışmalar, bazı olaylar ve anomaliler doğrultusunda öngörülebilir fiyat davranışlarının meydana gelebileceğini ortaya koymaktadır. Karadeniz Tahıl Girişimi gibi küresel ekonomik etkileri olan büyük olaylar, bu bağlamda yatırımcıların ilgisini çeken ve piyasada fiyat hareketlerine neden olan gelişmeler olarak değerlendirilmektedir. Bu perspektifte, Karadeniz Tahıl Girişimi'nin Borsa İstanbul Gıda, İçecek Endeksi'nde yer alan firmaların hisse fiyatları üzerindeki etkisi, olay çalışması yöntemiyle incelenmiştir. Araştırmada olay günü olarak anlaşmanın yapıldığı ve uzatıldığı 4 farklı tarih (22 Temmuz 2022, 17 Kasım 2022, 18 Mart 2023 ve 17 Mayıs 2023) kullanılmıştır. Etkin Piyasalar Hipotezi'ne göre fiyatların öngörülemez olduğunu iddia eden görüşün aksine, bu çalışmada tahıl krizinin çözümüne yönelik girişimlerin hisse fiyatlarında anormal getiriler yarattığı tespit edilmiştir. Bu bulgular, piyasaların yarı-güçlü formda etkin olmadığını ve belirli olaylara karşı duyarlı olduğunu göstermektedir. Çalışmanın bulguları, yatırımcılara normalüstü getiri fırsatları sunan durumları belirleme konusunda önemli bilgiler sunabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Karadeniz Tahıl Girişimi, Etkin Piyasalar Hipotezi, BIST Gıda, İçecek Endeksi

Kaynakça

• Bacık, N., Demir, E., & Ersan, O. (2017). The Impact of Terrorism on Stock Market Volatility and Returns: Evidence from the Turkish Stock Exchange. Emerging Markets Finance and Trade, 53(12), 2747-2761.
• Billett, M. T., Flannery, M. J., & Garfinkel, J. A. (1995). The Effect of Lender Identity on a Borrowing Firm’s Equity Return. Journal of Finance, 50(2), 699-718.
• Brealey, R. A., Myers, S. C., & Allen, F. (2017). Principles of Corporate Finance. 12th ed. McGraw-Hill Education.
• Brown, S.J., & Warner, J.B. (1985). Using Daily Stock Returns: The Case of Event Studies. Journal of Financial Economics, 14(1), 3-31
• Campbell, J.Y., Lo, A.W., & MacKinlay, A.C. (1997). The Econometrics of Financial Markets. Princeton University Press.
• Chen, M. H., & Chen, B. H. (2015). The Reaction of U.S. Hospitality Stocks to Terrorist Attacks and the Gulf War. Tourism Management, 46, 471-483.
• Fama, E. F. (1970). Efficient Capital Markets: A Review of Theory and Empirical Work. Journal of Finance, 25(2), 383–417.
• Fery, K., Izan, H. Y., & Sidhu, B. (2003). The Impact of Loan Agreements on Borrower Stock Returns: Evidence from Australia. Accounting & Finance, 43(1), 83-102.
• Gunay, S., & Kurtulmuş, B. E. (2020). COVID-19 Pandemic and Stock Market Reactions: The Cases of Turkey and the USA. Research in International Business and Finance, 54, 101349.
• Kaplanski, G., & Levy, H. (2012). Sentiment and Stock Prices: The Case of Aviation Disasters. Journal of Financial Economics, 95(2), 174-201.
• Li, Z., & Liu, Y. (2021). The Impact of COVID-19 on Global Financial Markets: An Event Study Based on VIX. International Review of Financial Analysis, 74, 101671.
• MacKinlay, A.C. (1997). Event Studies in Economics and Finance. Journal of Economic Literature, 35(1), 13-39.
• Malkiel, B. G. (2003). A Random Walk Down Wall Street. W.W. Norton & Company.
• Martinez, M. A., & Sandoval, L. (2017). Analyzing the Impact of Terrorist Attacks on Stock Markets: An Event Study Approach. Physica A: Statistical Mechanics and its Applications, 465, 395-410.
• Pandey, D., & Kumar, S. (2022). The Impact of the Russian-Ukrainian War on Global Tourism Stocks: An Event Study Analysis. Journal of International Financial Markets, Institutions & Money, 72, 101-118.
• Parley Policy Initiative (2023). Understanding the Black Sea Grain Initiative. 17 09 2024 tarihinde https://www.parleypolicy.com adresinden alındı.
• Puah, C. H., Liew, S. C., & Yong, O.-K. (2009). Oil Price Volatility and Stock Returns of the Energy Sector in Malaysia. International Journal of Business and Society, 10(1), 35-52.
• Reuters. (2022). Global wheat prices fall as Black Sea Grain Initiative restarts exports. 17 09 2024 tarihinde https://www.reuters.com/business/black-sea-grain-deal-expires/2022. 17.09.2024 adresinden alındı.
• Shleifer, A. (2000). Inefficient Markets: An Introduction to Behavioral Finance. Oxford University Press.
• United Nations Development Business. (2023).The Black Sea Grain Initiative: What it is, and why it’s important for the world. 17 09 2024 tarihinde https://devbusiness.un.org/news/black-sea-grain-initiative-what-it-and-why-its-important-world adresinden alındı.
• UN News. (2022). UN Secretary-General 'deeply concerned' by stalled Black Sea Grain Initiative. 17 09 2024 tarihinde https://news.un.org/en/story/2022/09/1126811 adresinden alındı.
• World Food Programme. (2022). Global Food Crisis and the Black Sea Grain Initiative. 17 09 2024 tarihinde https://www.wfp.org/black-sea-grain-initiative adresinden alındı.