Yöneticilerin Kullandıkları Örgütsel Güç Kaynakları ile Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 16, 28.02.2021

Abdullah Admış , Muhammet Musab Gümüş , Gülcan Deviren , Hanifi Acar , Mehmet Taruk , Yusuf Demir

Öz

Bu çalışma, okul müdürleri tarafından kullanılan örgütsel güç kaynakları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkiyi konu almaktadır. Çalışma, nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modelinde yapılmış betimsel bir çalışmadır. Araştırma 2019-2020 eğitim öğretim yılında Diyarbakır Merkez Sur ilçesinde görev yapan 1051 öğretmenden, basit random örnekleme yöntemi ile seçilen 263 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplamak için Altınkurt ve Yılmaz (2013) tarafından geliştiren “Okullarda Örgütsel Güç “ ölçeği ve Dağlı, Elçiçek ve Han(2018) tarafından Türkçeye uyarlana “Örgütsel Bağlılık Ölçeği” kullanılmıştır. Elde edilen verileri incelemek amacıyla ANOVA, t-testi ve korelasyon analizi gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizi sonucunda öğretmenlerin algılarına göre okul müdürlerinin sırasıyla karizmatik gücü, yasal gücü, uzmanlık gücü ve ödül gücünü “çoğunlukla” kullandıklarını; örgütsel bağlılık düzeylerinin alt boyutları olan, duygusal bağlılık boyutu, devam bağlılığı boyutu ve normatif bağlılık boyutunda ise “orta” düzeyin az üstünde olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin cinsiyetine göre okul müdürlerinin ödül güç ve karizmatik güç alt boyutları hakkındaki algılarının farklılaştığı; örgütsel bağlılığın alt boyutlarında ise devam ve normatif bağlılık alt boyutlarına ilişkin algılarının farklılaşmadığı, ancak duygusal bağlılık alt boyutunda ise farklılaştığı saptanmıştır. Korelasyon analiz sonucuna göre yasal güç ile duygusal, devam ve normatif bağlılık alt boyutları arasında anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir. Ödül gücü ile duygusal, devam ve normatif boyutları arasında pozitif ve orta düzeyde; karizmatik güç ile duygusal, devam ve normatif boyutları arasında pozitif ve orta düzeyde; zorlayıcı güç ile duygusal bağlılık boyutu arasında negatif orta düzeyde bir ilişki varken devam ve normatif bağlılıkta boyutlarında ise negatif ve düşük düzeyde; uzmanlık gücü ile duygusal, devam ve normatif boyutları arasında pozitif ve orta düzeyde anlamlı ilişki olduğu saptanmıştır. Ülkenin coğrafi, ekonomik, sosyal ve kültürel yapısı göz önüne alınarak, değişik bölgelerde aynı çalışma yapılabilir.

Anahtar Kelimeler

Örgüt, güç kaynakları, bağlılık

Kaynakça

• Akar, C. ve Yıldırım, Y. T. (2008). Yöneticilerin Örgütsel Bağlılık, İş Tatmini ve Rol Stres Kaynakları Arasındaki İlişkiler: Yapısal Denklem Modeliyle Beyaz Et Sektöründe Bir Alan Uygulaması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 97-113.
• Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K., (2013). Okullarda Örgütsel Güç Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. e-International Journal of Educational Research, 4 (4), 1-17.
• Aslanargun, E. (2009). İlköğretim ve Lise Müdürlerinin Okul Yönetiminde Kullandığı Güç Türleri (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi.
• Atmaca, T. (2014). Okul yöneticilerinin Kullandıkları Güç Türleri ile Öğretmenlerin Yaşadıkları Yıldırma, Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Sinizm Arasındaki İlişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
• Balay, R. (2000). Yönetici ve Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Başyiğit, F. (2009). Öğretmenlerin Karar Alma Sürecine Katılım Düzeylerinin Örgütsel Bağlılık Düzeyleri ile İlişkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi.
• Bayrak, C.,Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2014). The relation ship between school ad- ministrators’ power sources ands chool climate. The Anthropologist,17(1), 81-91.
• Bayram, L. (2006). Geleneksel Performans Değerlendirme Yöntemlerine Yeni Bir Alternatif: 360 Derece Performans Değerlendirme. Sayıştay Dergisi,62, 47-65.
• Becker, H. S. (1960). Notes On The Concept Of Commitment. The American Journal Of Sociology,66(1), 32-40. Boylu, Y., Pelit, E., ve Güçer, E. (2007). Akademisyenlerin Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma.Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar,44(511), 55-74.
• Bozoğlu, G. (2011). Örgüt Kültürü ve Örgütsel Bağlılık Açısından Eğitim Sektöründe Yalova İlinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Yalova Üniversitesi.
• Çoban, D., ve Demirtaş, H. (2011). Okulların Akademik İyimserlik Düzeyi ile Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılığı Arasındaki İlişki. İnönü Üniversitesi Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 17(3), 317-348.
• Dağlı, A., Elçiçek, Z. ve Han, B. (2018). Örgütsel Bağlılık Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Güz -2018, 17(68), 1765-1777.
• Demir, K. (2017). Okul Müdürlerinin Kullandıkları Güç Kaynakları ile Öğretmenlerin Sinizm Düzeyleri Arasındaki İlişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi .
• Demir, K. ve Arabikoğlu, S. N., (2014). Okulöncesi Öğretmenlerinin Okula Bağlılık ve Örgütsel Güven Düzeylerinin Okul Yöneticilerinin Liderlik Uygulamalarına Göre İncelenmesi/Examination of Organizational Commitment and Trust Levels of Preschool Teachers Accordingto Leadership Practices. e-International Journal of EducationalResearch, 5(4).
• Deviren, İ. ve Okçu, V. (2020). İlkokul Müdürlerinin Kullandıkları Örgütsel Güç Kaynakları İle Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik ve Motivasyon Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 7(52), 915-932.
• Diş, O. ve Ayık, A. (2016). Okul Yöneticilerinin Kullandıkları Güç Kaynakları ile Örgüt İklimi Arasındaki İlişki. İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi Akademik Bakış Dergisi, 58, 500-518.
• French, J. R., ve Raven, B. H. (1959). The Bases of Social Power In Studies in SocialPower. D. P. Cartwright (Ed.). AnnArbor: Institutefor Social Research, University of Michigan, 150–167.
• Graham, T. W. (2015). The relation ship betweentheigh school principal’suse of power and the teachers' self-perception of professionalism (Unpublisheddoctoraldissertation). University of Missouri, Columbia.
• Helvacı, M. ve Kayalı, M. (2011). Okul Müdürlerinin Kullandıkları Örgütsel Güç Kaynaklarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Uşak ili örneği). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(22), 255-279.
• Karaman, G. (2015). Okul müdürlerinin Kullandıkları Güç Kaynakları ile Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik Davranışları Arasındaki İlişki(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dumlupınar Üniversitesi.
• Karataş, S. ve Güleş, H. (2010). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin İş Tatmini ile Örgütsel Bağlılığı Arasındaki İlişki. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2),74- 89.
• Katz, D. & Andkahn, R.L. (1977).Örgütlerin Toplumsal Psikolojisi, (Çev. Ed. Can, H. ve Bayar, Y.). Ankara: Doğan Basımevi.
• Kayalı, M. (2011). Okul Müdürlerinin Kullandıkları Güç Kaynakları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi.
• Koçel, T. (2014). İşletme yöneticiliği. Ankara: Beta Yayınları.
• Kurşunoğlu, A., Emin, B. ve Tanrıöğen, A. (2010). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Örgütsel Bağlılık Düzeyleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 101-115.
• Meyer, J. P., Allen, N. J. ve Smith, C. A. (1993). Commitmenttoorganizationsandoccupations: Extensionand test of a three-componentconceptualization. Journal of AppliedPsychology. 78, 538-551.
• Okçu, V. (2011). İlköğretim Okulu Yöneticilerin Liderlik Stilleri ile Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılık ve Yıldırma (mobbing) Yaşama Düzeyleri Arasındaki İlişki ( Doktora Tezi ). Gazi Üniversitesi.
• Özdamar, K. (1999). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi 1.Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Özdemir, D. G. (2012). Okul Müdürlerinin Güç Kaynaklarını Kullanma Stilleri ve Müdür Desteğinin Kurumsal Vatandaşlık Davranışıyla İlişkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
• Özhan, T. (2016). Okul Müdürlerinin Kullandıkları Güç Kaynakları ile Öğretmenlerin Örgütsel Güven Düzeylerine Yönelik Görüşleri Arasındaki İlişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Düzce Üniversitesi.
• Özkan, Y. (2005). Örgütsel Sosyalleşme Sürecinin Öğretmenlerin Örgüte Bağlılıklarına Etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi.
• Pamuk, N. (2018). Ortaöğretim Okul Yöneticilerinin Kullandıkları Güç Kaynakları (Afyonkarahisar ili örneği) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi .
• Polat, S. (2010). Okul Öncesi Yöneticilerinin Kullandıkları Yönetsel Güç Kaynaklarına İlişkin Öğretmen Algıları ile Öğretmen Motivasyonu Arasındaki İlişki(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi.
• Sağlam, G. (2003). Yöneticiye Duyulan Güven Örgütsel Bağlılığı Artırır mı?.Gazi Üniversitesi Ticaret Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (2), 17-36.
• Sass, M. A. (2016). Presidentialassistants in highereducationandtheiruse of power, authorityandinfluence(Unpublisheddoctoraldissertation). New York State Üniversitesi, Albany.
• Starnes, B. J. ve Truhon, S. (2006). A Primer on organizational commitment. Human Development an LeadershipDivision. http://asqhdandl.org/index.html.
• Tabachnick, B., ve Fidel, L. (2014). Using multivariate statistics. USA: Pearson Education Limited.
• Titrek, O. ve Zafer, D. (2009). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Kullandıkları Örgütsel Güç Kaynaklarına İlişkin Öğretmen Görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 15(4), 657-674.
• Uçar, L. (2016). Okul Yöneticilerinin Kullandıkları Güç Türleri ve Örgütsel Depresyon düzeyi: Bir İlişkisel Tarama Modeli (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Siirt Üniversitesi.
• Uğraşoğlu, İ.K. ve Çağanağa, Ç.K. (2017). Öğretmenlerin Örgüte Bağlılık Düzeylerinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Internatıonal Journal Of New TrendsInArts, Sports &Scıence Educatıon (Ijtase) Issn: 2146-9466
• Yeşilyurt, R. (2015). Okul Müdürlerinin Etkileşimci Liderlik Stilleri İle Öğretmenlerin Okula Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Yılmaz, K. ve Altınkurt, Y. (2012). Güç Kaynağı ve İş Doyumu Faktörlerine İlişkin Farklılığın Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Kastamonu Eğitim Dergisi. 20,385-402.
• Zafer, D. (2008). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Kullandıkları Örgütsel Güç Kaynaklarına İlişkin Öğretmen Görüşleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi.