Hemşirelik Öğrencilerinde Klinik Stresör Algısı Ölçeği’nin Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi

Yıl 2023, , 473 - 486, 15.10.2023

Merve Çamlıbel , Elif Uludağ

https://doi.org/10.46483/jnef.1375523

Öz

Giriş: Klinik uygulama hemşirelik eğitiminin temel bir bileşeni olmasına rağmen öğrenciler tarafından önemli bir kaygı ve stres kaynağı olarak da algılanmakta ve tanımlanmaktadır.

Amaç: Bu araştırmanın amacı “Hemşirelik Öğrencilerinde Klinik Stresör Algısı Ölçeği” nin psikometrik özelliklerinin incelenmesidir.

Yöntem: Bu metodolojik, kesitsel tipteki araştırma Nisan – Aralık 2021 tarihleri arasında bir üniversitenin Sağlık Bilimleri Fakültesi ve Sağlık Yüksekokulu hemşirelik bölümü öğrencileri (N=611) ile yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemini 3. ve 4. sınıf da öğrenim görmekte olan toplam 411 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmada “Tanıtıcı Bilgi Formu” ve Rafati ve arkadaşları (2021) tarafından geliştirilen “Hemşirelik Öğrencilerinde Klinik Stresör Algısı Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçeğin geçerlik analizinde yapı geçerliliği için doğrulayıcı ve açımlayıcı faktör analizi, içerik geçerliği için kapsam geçerlilik indeksi kullanılmıştır. Ölçeğin güvenirlik analizi için Cronbach alfa katsayısı, madde analizi, Hotelling T2 testi ve taban ve tavan etki yöntemlerinden yararlanılmıştır.

Bulgular: Ölçek altı alt boyut ve 30 maddeden oluşmaktadır. Ölçek toplam varyansın %76.04’ünü açıklamıştır. Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizinde faktör yükleri .30’dan büyük, doğrulayıcı faktör analizinde, tüm uyum indeksleri .90’dan büyük olduğu saptanmıştır. Ölçeğin Cronbach alfa katsayısı .940 olup, alt ölçekler için Cronbach alfa değerleri .829 ile .885 arasında değişmektedir.

Sonuç: Hemşirelik Öğrencilerinde Klinik Stresör Algısı Ölçeği Türkçe versiyonunun hemşirelik lisans öğrencilerinin klinik stresör algısını değerlendirmek için geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Klinik Stresör, Hemşirelik Öğrencisi, Geçerlik, Güvenirlik, Ölçek

Investigating The Psychometric Characteristics of The Nursing Students’ Perceptions of Clinical Stressors Scale

Öz

Background: Although clinical practice is a basic component of nursing education, it is also perceived and defined as an important source of anxiety and stress by students.

Objectives: The aim of this study is to examine the psychometric properties of the Turkish validity and reliability of the “Nursing Students’ Perceptions of Clinical Stressors Scale”.

Methods: This methodological, cross-sectional study was conducted between April and December 2021 with the nuring students (N=611) of a university’s Faculty of Health Sciences and School of Health. The sample of the study consisted of a total of 411 students studying in the 3rd and 4th grades. “Descriptive Information Form” and “Clinical Stressor Perception Scale in Nursing Students” developed by Rafati et al. (2021) were used in the study. In the validity analysis of the scale, confirmatory and exploratory factor analysis was used for construct validity and content validity index was used for content validity. For the reliability analysis of the scale, Cronbach’s alpha coefficient, item analysis, Hotelling T2 test and floor and ceiling effect methods were used.

Results: The scale consists of six sub-dimensions and 30 items. The scale explained 76.04% of the total variance. Factor loads were found to be greater than .30 in explanatory and confirmatory factor analysis, and all fit indices were greater than .90 in confirmatory factor analysis. The Cronbach’s alpha coefficient of the scale is .940, and the Cronbach’s alpha values for the subscales range from .829 to .885.

Conclusion: It was determined that the Turkish version of the Nursing Students’ Perceptions of Clinical Stressors Scale is a valid and reliable measurement tool to evaluate the clinical stressor perception of nursing undergraduate students.

Anahtar Kelimeler

Clinical Stressor, Nursing Student, Validity, Reliability, Scale

Kaynakça

• Admia, H., Moshe-Eilonb, Y., Sharonc, D. ve Mannd, M. (2018). Nursing students’ stress and satisfaction in clinical practice along different stages: A cross-sectional study. Nurse Education Today, 68, 86–92. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2018.05.027
• Ahmed, I. ve Ishtiaq, S. (2021). Reliability and validity: Importance in medical research. The Journal of the Pakistan Medical Association, 71, 2401–2406. https://doi.org/10.47391/JPMA.06-861.
• Akkaya, G., Gümüş, A.B. ve Akkuş, Y. (2018). Determining the factors affecting the education stress of nursing students. Journal of Education and Research in Nursing, 15, 202-8. https://doi.org/10.5222/HEAD.2018.202
• Alkan, S.A., Özdelikara, A. ve Boğa, N.M. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin sağlık algılarının belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6, 11-21.
• Ayaz, A.S. ve Simones, J. (2022). Nursing education stress and coping behaviors in Turkish and the United States nursing students: A descriptive study. Nurse Education in Practice, 59, 1-5. https://doi.org/10.1016/j.nepr.2022.103292.
• Cochran, K.L., Moss, M. ve Mealer, M. (2020). Prevalence of coping strategy training in nursing school curricula. American Journal of Critical Care, 29, 104–110.https://doi.org/10.4037/ajcc2020287.
• Çetisli, N.E., Güneri, S.E., Mert, H., Avdal, E.Ü., Tokem, Y. ve Sarı, H.Y. (2019). Nursing students’ education stress and academic achievement: the ımpact of three different education methods. Journal of Higher Education and Science, 9, 250–255. https://doi.org/10.5961/jhes.2019.327
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, S. (2018). Sosyal Bilimler için çok değişkenli istatistik. SPSS ve LISREL Uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Demiray, A., Kızıltepe, S.K., Açıl, A. ve İlaslan, N. (2021). Hemşirelik öğrencilerinin stres kaynaklarının belirlenmesi. Journal of Education and Research in Nursing, 18, 10-17. https://doi.org/10.5152/jern.2021.68878
• DeVellis, R.F. (2017). Scale Development: Theory and Applications. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Gurkov´a, E. ve Zeleníkov´a, R. (2018). Nursing students’ perceived stress, coping strategies, health and supervisory approaches in clinical practice: a Slovak and Czech perspective. Nurse Education Today, 65, 4–10. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2018.02.023.
• Hoek, G.V., Portzky, M. ve Franck, E. (2019). The influence of socio-demographic factors, resilience and stress reducing activities on academic outcomes of undergraduate nursing students: A cross-sectional research study. Nurse Education Today, 72, 90-6. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2018.10.013.
• Jamshidi, N., Molazem, Z., Sharif, F. ve Torabizadeh, C. (2016). The challenges of nursing students in the clinical learning environment: a qualitative study. Scientific World Journal, 2016, 1-7. https://doi.org/10.1155/2016/1846178.
• Jayasekara, R., Smith, C., Hall, C., Rankin, E., Smith, M., Visvanathan, V. ve Friebe, T.R. (2018). The effectiveness of clinical education models for undergraduate nursing programs: a systematic review. Nurse Education in Practice, 29, 116–126. https://doi.org/10.1016/j.nepr.2017.12.006.
• Kalaycı, S. (2010). SPSS Uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayıncılık.
• Karaca, A., Yıldırım, N., Ankaralı, H., Açıkgöz, F. ve Akkuş, D. (2014). Hemşirelik eğitimi stres ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 16, 29-40.
• Karaca, A., Yıldırım, N., Ankaralı, H., Açıkgöz, F. ve Akkuş, D. (2015). Hemşirelik öğrencileri için algılanan stres, biyo-psiko-sosyal cevap ve stresle başetme davranışları ölçeklerinin Türkçe’ye uyarlanması. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 6, 15-25. https://doi.org/10.5505/phd.2015.40316
• Karaca, A., Yıldırım, N., Ankaralı, H., Açıkgöz, F. ve Akkuş, D. (2017). Nursing students’perceived levels of clinical stress, stress responses and coping behaviors. Journal of Psychiatric Nursing, 8, 32–39. https://doi.org/10.14744/phd.2017.22590
• Karagöz, Y. (2016). SPSS 23 ve AMOS 23 uygulamalı istatistiksel analizler. Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Kartal, M. ve Bardakçı, S. (2018). SPSS ve AMOS uygulamalı örneklerle güvenirlik ve geçerlik analizleri. Türkiye: Akademisyen Yayıncılık.
• Lazarus, R. (2000). Toward better research on stress and coping. American Psychologist, 55, 665–673. https://doi.org/10.1037//0003-066x.55.6.665.
• Martin, S.D., Urban, R.W., Johnson, A.H., Magner, D., Wilson, J.E. ve Zhang, Y. (2022). Health-related behaviors, self-rated health, and predictors of stress and well-being in nursing students. Journal of Professional Nursing, 38, 45–53. https://doi.org/10.1016/j.profnurs.2021.11.008.
• Özdamar, K. (2016). Ölçek ve test geliştirme yapısal eşitlik Modellemesi. Ankara: Nisan Kitabevi Yayıncılık.
• Polit, D.F. ve Beck, C.T. (2006). The content validity ındex: Are you sure you know what’s being reported? critique and recommendations. Research in Nursing & Health, 29, 489–497. https://doi.org/10.1002/nur.20147.
• Pryjmachuk, S. ve Richards, D.A. (2007). Predicting stress in pre-registration nursing students. British Journal of Health Psychology, 12(1), 125–144. https://doi.org/10.1348/135910706X98524.
• Pulido-Martos, M., Augusto-Landa, J.M. ve Lopez-Zafra, E. (2012). Sources of stress in nursing students: a systematic review of quantitative studies. International Nursing Review, 59, 15–25. https://doi.org/10.1111/j.1466-7657.2011.00939.x
• Rafati, F., Nia, H.S., Khoshnood, Z. ve Allen, K.A. (2021). Development and psychometric testing of nursing students’ perceptions of clinical stressors scale: an instrument design study. BMC Psychiatry, 21, 1-10. https://doi.org/10.1186/s12888-020-02964-8
• Rafati, F., Nouhi, E., Sabzehvari, S. ve Dehghan-Nayyeri, N. (2017). Iranian nursing students’ experience of stressors in their first clinical experience. Journal of Professional Nursing, 33, 250–257. https://doi.org/10.1016/j.profnurs.2016.09.003.
• Seçer, I. (2018). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci; Spss ve Lisrel Uygulamaları. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Souza, A.C., Alexandre, N.M.C. ve Guirardello, E.B. (2017). Psychometric properties in instruments evaluation of reliability and validity. Epidemiol Serv Saude, 26, 649–659. https://doi.org/10.5123/S1679-49742017000300022.
• Sürücü, L. ve Maslakçı, A. (2020). Validity and reliability in quantitative research. BMIJ, 8, 2694-2726. http://dx.doi.org/10.15295/bmij.v8i3.1540
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Şimşek, Ö.F. (2010). Yapısal eşitlik modellemesine giriş temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. İstanbul: Ekinoks.