Hemşirelik Öğrencilerinin Merhamet Düzeylerinin Organ Bağışına Yönelik Tutumları ile İlişkisi

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 1, 89 - 100

Yasemin Kıyak , Berna Köktürk Dalcalı , Seçil Erden Melikoğlu

https://doi.org/10.46483/jnef.1386970

Öz

Giriş: Geleceğin hemşireleri olarak, organ bağışı ve nakil sürecinde aktif rol alacak hemşirelik öğrencilerinin organ bağışına yönelik tutumlarını ve organ bağışını etkileyen faktörleri belirlemek toplumun organ bağışı konusunda farkındalık kazanması açısından önem taşımaktadır.
Amaç: Bu çalışma, hemşirelik öğrencilerinin merhamet düzeylerinin organ bağışına yönelik tutumları ile ilişkisini belirlemek amacı ile yapıldı.
Yöntem: Tanımlayıcı ilişki arayıcı araştırma türünde yapılan bu çalışma, bir vakıf üniversitesinde öğrenim gören hemşirelik öğrencileri (n = 194) ile gerçekleştirildi. Veriler, “Tanıtıcı Bilgi Formu”, “Merhamet Ölçeği” ve “Organ Bağışı Tutum Ölçeği” kullanılarak 2021-2022 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde yüz yüze toplandı. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistikler, bağımsız gruplarda t testi, tek yönlü anova analizi ve pearson korelasyon analizi kullanıldı.
Bulgular: Öğrencilerin Merhamet ölçeğinden aldıkları toplam puan ortalaması 100.40±12.64, Organ Bağışı Tutum ölçeğinden aldıkları toplam pozitif puan ortalaması 98.35±16.30 ve toplam negatif puan ortalaması 58.45±18,88 olarak saptandı. Öğrencilerin merhamet düzeyleri ile organ bağışına yönelik pozitif tutumları arasında zayıf düzeyde pozitif yönde anlamlı ilişki (r=.37, p=.000), organ bağışına yönelik negatif tutumları arasında ise zayıf düzeyde negatif yönde anlamlı ilişki (r=-.35, p=.000) saptandı.
Sonuç: Hemşirelik öğrencilerinin merhamet düzeylerinin yüksek, organ bağışına yönelik tutumlarının ise olumlu olduğu belirlendi. Öğrencilerin merhamet düzeyleri arttıkça organ bağışına yönelik tutumları artmaktadır. Toplumsal farkındalığın arttırılmasında önemli rol oynayacak hemşirelik öğrencilerinin, merhamet düzeylerini ve organ bağışı konusunda pozitif tutumunu geliştirmeye yönelik eğitimlerin planlanması, bu gelişimi destekleyecek farklı öğretim yöntemlerinin kullanılması ve uygulama alanlarının oluşturulması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik Öğrencisi, Merhamet, Organ bağışı, tutum

The Relationship between the Compassion Levels of Nursing Students and Their Attitudes towards Organ Donation

Öz

Background: As nurses of the future, determining the attitudes and knowledge of nursing students, who will take an active role in the organ donation and transplantation process, and the factors affecting organ donation is important for society to raise awareness about organ donation.
Objectives: This study was aim to determine the relationship between nursing students’ compassion levels and their attitudes towards organ donation.
Methods: This study, which is a descriptive relationship-seeking research type, was conducted with nursing students (n = 194) studying of a foundation university. The data were collected face-to-face using the “Descriptive Information Form,” the “Compassion Scale,” and the “Organ Donation Attitude Scale” during the spring semester of the 2021-2022 academic year. Descriptive statisticals, independent samples t-test, one-way anova, and pearson correlation analysis were used in the evaluation of the data.
Results: The students’ total average score from the Compassion scale was 100.40±12.64, their total positive score average from the Organ Donation Attitude scale was 98.35±16.30, and their total negative score average was 58.45±18.88. There is a weakly positive significant relationship between students’ compassion levels and their positive attitudes towards organ donation (r=.37, p=.000), and a weakly negative significant relationship between their negative attitudes towards organ donation (r=-.35, p=.000) detected.
Conclusion: It was determined that nursing students’ compassion levels were high and their attitudes towards organ donation were positive. A significant relationship was found between students’ compassion levels and their attitudes towards organ donation. It is recommended to plan training to improve the compassion levels and positive attitudes of nursing students about organ donation, which will play an important role in increasing social awareness, using different teaching methods to support this development, and creating application areas.

Anahtar Kelimeler

Nursing Students, Compassion, Organ Donation, Attitude

Kaynakça

• Akdeniz, S.S. ve Deniz, M.E. (2016). Merhamet ölçeği’nin türkçeye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness and Well-Being, 4(1),50-61.
• Akpan, P., Lee, Y., Jubouri, M., Cayaban, A. ve John, M. E. (2022). Compassion competence among nursing stu-dents from different cultures: a multinational study. J Nurs Educ,61(6), 289–295. https://doi.org/10.3928/01484834-20220404-13.
• Alarcón, L. Ríos, A. Borredá, E. Suarez, M. C. Fuente, G. A. Pardos, B… ve Parrilla, P. (2019). Nursing students’ knowledge about organ donation and transplantation: a spanish Spanish multicenter study. Transplant Proc, 51(9), 3008–3011. https://doi.org/10.1016/j.transproceed.2019.08.019.
• Baysal, E. E. Sarı, D. Taşkıran, N. Acar, E., ve Akyıl, R. Ç. (2019). Hemşirelik öğrencilerinin yaşlı bireylere yönelik tutumları ve empatik yaklaşım becerileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(2), 80-87.
• Bektaş, M. ve Yıldırım, G. (2021). Hemşirelerin organ bağışı tutumlarının merhamet duygularıyla ilişkisinin değer-lendirilmesi. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 11(2), 284-299. https://doi.org/10.31020/mutftd.777609.
• Bilgiç, Ş. (2022). Does the compassion level of nursing students affect their ethical sensitivity? Nurse Educ To-day, 109, 105228. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2021.105228.
• Bolgeo, T. Ruta, F. Damico, V. Pancani, L. Bertolotti, M. Gambarini, L… ve Maconi, A. (2021). Human organ do-nation and spirituality: A multicentre observational study aimed at healthcare professionals who work in the Italian context. Ann Ig, 33(6), 564–582. https://doi.org/10.7416/ai.2021.2415.
• Cevheroğlu, S. ve Kilic, F.H. (2022). Do the compassion and spirituality levels of turkish nursing students ınfluence their attitudes toward organ donation? J Relig Health, 62(2), 1019–1031. https://doi.org/10.1007/s10943-022-01724-0.
• Cura, U.Ş. ve Atay, S. (2023). Correlation between mindfulness, empathy and compassion levels of nursing students: A cross-sectional study. Arch Psychiatr Nurs, 42, 92–96. https://doi.org/10.1016/j.apnu.2022.12.017.
• Çatalsakal, D. (2021). Akademisyenlerde merhamet düzeyinin organ bağışı tutumuna etkisi. Yayımlanmamış yük-sek lisans tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Çingöl, N. Çelebi, E. Zengin, S. ve Karakaş, M. C. (2018). Bir sağlık yüksekokulu hemşirelik bölümü öğrencilerinin merhamet düzeylerinin incelenmesi. Turkish J Clin Psy. (21),61-67. https://dx.doi.org/10.5505/kpd.2018.65487.
• Doğan, B. Oltuluoğlu, H. ve Özkan, M. (2023). Organ nakli hemşirelerinin merhamet düzeyleri ile hemşirelik mes-leğine yönelik tutumları arasındaki ilişki. Artuklu International Journal of Health Sciences, 3(2), 196-202. https://doi.org/10.58252/artukluder.1241782.
• Durkin, M., Gurbutt, R. ve Carson, J. (2018). Qualities, teaching, and measurement of compassion in nursing: A systematic review. Nurse Educ Today, 63, 50–58. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2018.01.025.
• Essman, C. C. ve Lebovitz, D. J. (2005). Donation education for medical students: enhancing the link between phy-sicians and procurement professionals. Prog Transplant, 15(2), 124-128. https://doi.org/10.1177/152692480501500204.
• Fontana, F. Massari, M. Giovannini, L. Alfano, G. ve Cappelli, G. (2017). Knowledge and attitudes toward organ donation in health care undergraduate students in Italy. Transplant Proc, 49(9), 1982–1987. https://doi.org/10.1016/j.transproceed.2017.09.029.
• Gezginci, E. Göktaş, S. ve Şendir, M. (2020). Hemşirelik öğrencilerinin öz-duyarlıkları ile organ bağışına yönelik tutumları arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 8(2), 196-207. https://doi.org/10.33715/inonusaglik.718127.
• Güdük, Ö. Özaydın, Ö. ve Vural, A. (2022). Hemşireler ve hemşirelik öğrencilerinde merhamet düzeyinin incelen-mesi. Gevher Nesibe Tıp ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(20), 158–168. https://doi.org/10.5281/zenodo.7133620.
• Gündüzoğlu, N. Ç. Korhan, E.A. Yıldırım, Y. Aykar, F. ve Üstün, Ç. (2019). Hemşirelik öğrencilerinde merhamet düzeyi. Journal of Human Rhythm, 5 (2) , 103-116.
• Hu, D. ve Huang, H. (2015). Knowledge, attitudes, and willingness toward organ donation among health professio-nals in China. Transplantation, 99(7), 1379–1385. https://doi.org/10.1097/TP.0000000000000798.
• Leon, M. Einav, S. ve Varon, J. (2015). Organ donation among health care providers: is giving and receiving simi-lar? Transplant Proc, 47(6), 1567–1571. https://doi.org/10.1016/j.transproceed.2015.06.015.
• Mikla, M., Rios, A., Navas, A., Gotlib, J., Kilanska, D., Alarcón, L… ve Lopez Montesinos, M. J. (2016). Organ Donation: What Are the Opinions of Nursing Students at the University of Bialystok in Poland?. Transplant Proc,47(9), 2590–2592. https://doi.org/10.1016/j.transproceed.2016.08.024 .
• Ordin, Y. S. ve Söylemez, B. A. (2018). Effects of peer education on attitudes toward organ donation in nursing students. Transplant Proc, 50(10), 2482–2484. https://doi.org/10.1016/j.transproceed.2018.02.094.
• Özdelikara, A. ve Babur, S. (2020). Hemşirelik öğrencilerinin merhamet düzeyi ve empatik eğilim ilişkisi. ACU Sağ-lık Bil Derg, (2), 342-349. https://doi.org/10.31067/0.2020.271.
• Pommier, E. A. (2011). The compassion scale. Assessment,27(1), 21-39. https://doi.org/10.1177/1073191119874108.
• Raustøl, A. ve Tveit, B. (2023). Compassion, emotions and cognition: Implications for nursing education. Nurs Et-hics, 30(1), 145–154. https://doi.org/10.1177/09697330221128903.
• Richardson, C. Percy, M. ve Hughes, J. (2015). Nursing therapeutics: Teaching student nurses care, compassion and empathy. Nurse Educ Today, 5(5), e1–e5. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2015.01.016.
• Ríos, A. Navas, A. López, A. Gómez, F. J. Iriarte, J. Herruzo, R… ve Parrilla, P. (2015). The level of acceptance of Spanish medical students of the transplantation of solid organs from animals: a stratified and multicentre study. Xenotransplantation, 22(6), 476-486. https://doi.org/10.1111/xen.12208.
• Sayın, Y.Y. (2016). Turkish validity and reliability of organ donation attitude scale. Journal of Clinical Nursing, 25(5-6):642-55. https://doi.org/10.1111/jocn.12943.
• Tam, W. W. Suen, L. K. ve Chan, H. Y. (2012). Knowledge, attitudes and commitment toward organ donation among nursing students in Hong Kong. Transplant Proc. 44(5), 1196–1200. https://doi.org/10.1016/j.transproceed.2012.01.108.
• Vlaisavljevic, Z. Jankovic, S. Maksimovic, N., Culafic, M., Stulic, M., Milovanovic, T. ve Oluic, B. (2020). Attitudes of nurses toward organ donation in Serbia. Transplant Proc, 52(3), 673–679. https://doi.org/10.1016/j.transproceed.2020.01.031.