Veri Zarflama Analizi ile Firma Değerleme Yaklaşımı Borsa İstanbul Gıda Sektörü Örneği

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 1, 1 - 19, 14.01.2022

Nevzat Aypek Yusuf Ozan Üzgün

https://doi.org/10.55026/jobaf.972215

Öz

Klasik değerleme metotlarının yanı sıra, değerleme uzmanlarının kullanabileceği yeni değerleme metotlarının geliştirilmesinin önemli olduğu değerlendirilmektedir. Veri zarflama analizi(VZA) de, firma değerlemesinde kullanılabilecek alternatif bir yaklaşım olarak çıkmaktadır. VZA genellikle verimli ve verimsiz organizasyonel birimleri, bir diğer deyişle karar verme birimlerini (KVB) bulmak için kullanılmakta olup, verimsiz KVB’lerin kendilerini örnek aldıkları akran KVB’lerin bulunması için de kullanılabilecek bir araçtır. Bu çalışmada da öncelikle literatürde yer alan çalışmalardan elde edilen bilgiler yardımıyla VZA’nın akran bulma özelliğinden faydalanarak verimsiz firmaların piyasa değer aralıklarının ve üst sınır değerinin nasıl tahmin edilebileceği açıklanmış, akabinde de daha önce yapılan çalışmalar örnek alınarak BIST Gıda Sektörü firmaları için bir uygulama yapılmıştır. Uygulama neticesinde, VZA için yeter sayıda karar verme birimi analize dâhil edilmiş olmasına rağmen, verimsiz firmalar için yeterli sayıda karşılaştırılabilir firma bulunamamıştır. Bu da, değer aralığı tahmininin tatmin edici sonuçlar vermemesine yol açmıştır. Diğer taraftan, az sayıda karşılaştırılabilir firma olmasına rağmen verimsiz firmaların üst sınır değerlerinin bulunmasında daha tatmin edici bulunmuştur. Uygulamada gördüğümüz bu sonuçlar değerlendirildiğinde, VZA ile değerleme çalışmasından daha iyi sonuç alabilmek için çok daha yüksek sayıda KVB’nin kullanılması gerektiği, böylelikle de daha fazla akran firma bulunabileceği ve daha hassas değer aralıklarının tespit edilebileceği anlaşılmıştır.  

Anahtar Kelimeler

Değerleme, Veri Zarflama, Piyasa Esaslı Değerleme Yaklaşımı, BIST Gıda Sektörü

Firm Valuation Approach with Data Envelopment Analysis Borsa İstanbul Food Industry Example

Öz

In addition to classical valuation methods, it is considered important to develop new valuation methods that can be used by professional appraisers. Data envelopment analysis (DEA) emerges as an alternative approach that can be used in firm valuation. DEA is generally used to find efficient and inefficient organizational units, in other words, decision making units (DMUs), and it is a tool that can be used to find peer DMUs that inefficient DMUs take as examples.
In this study, first of all, with the help of the information obtained from the studies in the literature, it is explained how the market value ranges and upper limit values of inefficient firms can be estimated by use of the peer finding feature of DEA, subsequently, an application was made for BIST Food Sector companies by taking the previousy conducted studies as an example.
As a result of the application, although sufficient number of decision-making units were included in the analysis for DEA, sufficient number of comparable firms could not be found for inefficient firms. This situation caused the value range estimation not to give satisfactory results. On the other hand, although there are few comparable firms, it is more satisfactory to find the upper bound values of inefficient firms.
When these results we have seen in practice are evaluated, it is understood that a much higher number of DMUs should be used in order to get better results from the DEA valuation study. Thus, more peer companies can be found and more sensitive value ranges can be determined.

Anahtar Kelimeler

Valuation, Data Envelopment Analysis, Market Based Valuation Approach, BIST Food Sector.

Kaynakça

• AĞ, A. (2019), BIST’te İşlem Gören Si̇gorta Şi̇rketleri̇ni̇n Veri̇ Zarflama Anali̇zi̇ Yöntemi̇ İle Fi̇nansal Performanslarinin Anali̇zi̇, Business And Management Studies An International Journal ,7(5), 2656-2668.
• Anadol, B. (2000). Valuing Private Companies: A DEA Approach, Yüksek Lisans Tezi, University of Toronto, Toronto, Canada.
• Anadol, B., Paradi, J., Simak, P., Yang, X. (2014). Valuing Private Companies: A DEA Approach, International Journal of Business and Management.,9(12),16-27.
• Anderson, P. L. (2012), The Economics of Business Valuation : Towards a Value Functional Approach., Stanford Economics and Finance, Stanford, California.
• Chend G., Zervopoulos, P. (2013), A Variant Of Radial Measure Capable Of Dealing With Negative Inputs and Outputs In Data Envelopment Analysis, European Journal of Operational Research, 225(1),100-105.
• Copeland, T.E. (1994), Why value value?, McKinsey Quarterly, No:4, s.97-109.
• ÇAM A., Sulak H. (2019), Veri Zarflama Analizi İle İşgücü Piyasası Bölgesel Etkinlik Analizi, Bursa: Ekin Yayınevi.
• DAMODARAN, A., Valuation Approaches and Metrics: A Survey of the Theory and Evidence, , 23.03.2020 tarihinde Stern School of Business: http://pages.stern.nyu.edu/~adamodar adresinden alındı.
• Demirci, A. (2018), Teori ve Uygulamalarla Veri Zarflama Analizi, Ankara:Gazi Kitabevi.
• Ercan, M.K., Öztürk M.B., Demirgüneş, K. (2003), Değere Dayalı Yönetim ve Entelektüel Sermaye, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Ercan, M.K., Öztürk, M.B., Küçükkaplan, İ., Başçı, S., Demirgüneş, K. (2003), Firma Değerlemesi “Banka Uygulaması, İstanbul: Literatür Yayınları.
• Esenlik Telatar, D., Sarı, K. (2020), Ağız ve Diş Sağlığı Hizmeti Sunan Tesislerin Etkinlik Ölçümü İçin Bir Veri Zarflama Analizi Modeli: İstanbul Örneği, Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 26(4), 768–778.
• International Valuation Standards Council (2019) , International Valuation Standards (IVS) 23.03.2020 tarihinde: https://www.rics.org/globalassets/rics-website/media/upholding-professional-standards/sector-standards/valuation/international-valuation-standards-rics2.pdf adresinden alınmıştır.
• Kutlar, A., Babacan, A. (2008), Türkiye’deki Kamu Üniversitelerinde CCR Etkinliği-Ölçek Etkinliği Analizi: DEA Tekniği Uygulaması, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (15), 148-172.
• Kutlar, A., Bakırcı F. (2018), Veri Zarflama Anlizi (Data Envelopment Analysis DEA) Teori ve Uygulama DEA-Solver Win4DEAP MALMQUIST Endeksi, Ankara: Orion Kitabevi.
• Özçelik, F., Avcı Öztürk, B. (2019), Girdi Olarak Maliyetlere Yönelik Veri Zarflama Analizi Modelleri İle Göreli Etkinlik Analizi , İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(2), 1011–1028.
• Özdemir, L., Göktaş, A. (2019), Borsa İstanbul’da Yer Alan Petrol İşletmeleri̇ni̇n Etki̇nli̇kleri̇ni̇n Ölçülmesi̇: Veri̇ Zarflama Anali̇zi̇, 21(2), 140-147.
• Özden, Ü. (2008), Veri Zarflama Analizi (VZA) ile Türkiye’deki Vakıf Üniversitelerinin Etkinliğinin Ölçülmesi, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2), 167 – 185.
• Öztürk, H. (2009), Şirket Değerlemesinin Esasları-Teorik ve Pratik Yaklaşımlar, İstanbul:Türkmen Kitabevi.
• Simak, P.C. (2000), Inverse and Negative DEA And Their Application To Credit Risk Evaluation, Doktora Tezi, University of Toronto, Toronto, Canada.
• Sipahi B., Yanık, S., Aytürk, Y. (2016), , Şirket Değerleme Yaklaşımları İlkeler – Yöntemler – Uygulamalar, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tarım, A. (2001), Veri Zarflama Analizi Matematiksel Programlama Tabanlı Göreli Etkinlik Ölçüm Yaklaşımı, 26.04.2020 tarihinde T.C. Sayıştay Başkanlığı: https://armagan.github.io/SAT/DeaBook.pdf adresinden alındı.
• Tümer, N. (2008), Measuring Efficiency Of Hotel İndustry In Turkey Using Data Envelopment Analysis / Veri Zarflama Analizi Kullanarak Türkiye'deki Otel Sektöründe Etkinlik Ölçümü , Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Avrupa Birliği Enstitüsü, Ekonomi Bölümü, Avrupa Birliği İktisadı Anabilim Dalı.
• Ulucan, A. (2002), İSO 500 Şirketlerinin Etkinliklerinin Ölçülmesinde Veri Zarflama Analizi: Farklı Girdi Çıktı Bileşenleri ve Ölçeğe Göre Getiri Yaklaşımları ile Değerlendirmeler, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 57(02), 185-202.
• Yakut E., Kuru, Ö. (2019), Türkiye’deki Mevduat Bankalarının Finansal Etkinliklerinin Veri Zarflama (VZA) ile Ölçülmesi C5.0 ve CART Algoritması ile Karar Ağaçlarının Oluşturulması:2009-2017 Dönemi, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Yücel İşbilen, L. (2017), Veri Zarflama Analizi, Frontier Analyts ve WinDeap ile Portföy Etkinlik Ölçümü Örneği ve Çeşitli Uygulamalar, İstanbul:DER Yayınları.