AN ANALYSIS OF SYSTEMATIC RISK FACTORS ASSOCIATED WITH RENEWABLE ENERGY SUPPORT MECHANISM APPLIED IN TURKEY

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 57 - 81, 30.06.2021

Nurullah Çakmak , Mustafa Gözen

Öz

Electricity generated from renewable energy resources in Turkey is supported by feed-in tariff in US dollars or Turkish Lira (TL), depending on the power plant concerned and the payment is made to the beneficiary company in TL. The systematic risks associated with the support mechanism in Turkey (RESUM) were analyzed in this study, using cash flows for each stakeholder. In this study, it is noted that increasing renewable electricity generation leads to the less dispatch of conventional power plants, lower market prices, and the missing money problem. Generation intermittency poses risks to the system operator and increases the need for reserve capacity. The full cost of RESUM is somehow reflected to consumers. According to current regulations, the risk to consumers stems primarily from the exchange rate volatility and inflation. The exchange rate, inflation, and changes in renewable energy generation pose price risks to suppliers. In the study, recommendations for these risk factors were made.

Anahtar Kelimeler

Renewable energy support mechanism, electricity market, systematic risk, feed-in tariff, Turkey

TÜRKİYE’DE UYGULANAN YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARINI DESTEKLEME MEKANİZMASINA İLİŞKİN SİSTEMATİK RİSK FAKTÖRLERİNİN ANALİZİ

Öz

Türkiye’de yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik, ilgili tesise bağlı olarak ABD Doları veya Türk Lirası (TL) cinsinden sabit bir tarife ile desteklenmekte ve faydalanıcı şirkete TL cinsinden ödeme yapılmaktadır. Bu makalede, Türkiye'deki destek mekanizması (RESUM)’na ilişkin sistematik riskler, her bir paydaşa yönelik nakit akımı kullanılarak incelenmiştir. Çalışmada yenilenebilir enerjiye dayalı elektrik üretimindeki artışın; klasik enerji santrallerinin daha az yük almasına, piyasa fiyatlarında düşüşe ve eksik para sorununa yol açtığı kaydedilmiştir. Üretim kesintisi sistem işletmecisi için risk oluşturmakta ve yedek kapasite ihtiyacını artırmaktadır. RESUM'un tüm maliyeti bir şekilde tüketicilere yansıtılmaktadır. Yürürlükteki düzenlemelere göre tüketiciler üzerindeki risk, döviz kuru ve enflasyondaki belirsizlikten kaynaklanmaktadır. Döviz kuru, enflasyon ve yenilenebilir enerji üretimindeki değişiklikler tedarikçiler üzerinde fiyat riski oluşturmaktadır. Çalışmada söz konusu risk faktörleri için önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yenilenebilir enerji destekleme mekanizması, elektrik piyasası, sistematik risk, sabit fiyat, Türkiye

Kaynakça

• Akdağ, V., & Gözen, M. (2019). Yenilenebilir Enerji Projelerine Yönelik Güncel Yatırım ve Finansman Modelleri: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerinden Bir Değerlendirme. İzmir Democracy University Social Sciences Journal, 2(2), 138-172.
• Akdağ, V., & Gözen, M. (2020). Yenilenebilir Enerji Projelerine Yönelik Güncel Yatırım ve Finansman Modelleri: Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18, Armağan Sayısı, 139-156.
• Bayraktar, Y., & Kaya, H. İ. (2016). Yenilenebilir Enerji Politikaları ve Rüzgâr Enerjisi Açısından Bir Karşılaştırma: Çin, Almanya ve Türkiye Örneği. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2(4), 1-18.
• Çelikkaya, A. (2017). Yenilenebilir Enerjinin Teşvikine Yönelik Uluslararası Kamu Politikalar Üzerine Bir İnceleme. Maliye Dergisi, 172, 52-84.
• E-Mevzuat, Mevzuat Bilgi Sistemi (2013). 6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, retrieved from https://www.mevzuat.gov.tr/Metin1.Aspx?MevzuatKod=1.5.6446&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=&Tur=1&Tertip=5&No=6446 (July 27, 2019).
• E-Mevzuat, Mevzuat Bilgi Sistemi (2019). 5346 Sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına Ilişkin Kanun, retrieved from https://www.mevzuat. gov.tr/Metin1.Aspx?MevzuatKod=1.5.5346&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=&Tur=1&Tertip=5&No=5346 (May 8, 2019).
• EPDK, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (2003). 4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-0-2256/kanunlar (July 19, 2019).
• EPDK, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (2017). 13/12/2017 tarihli ve 7522-1 sayılı Kurul kararı, retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/DownloadDocument?id=bwZI7aZMFg0= (May 15, 2019).
• EPDK, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (2018a). Serbest tüketici limitine ilişkin 20/12/2018 tarihli ve 8261 sayılı kurul kararı, retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/23-2-3/mevzuat (May 5, 2019).
• EPDK, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (2018b). Electricity Market Development Report 2018, retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/DownloadDocument?id=KsanaxR9ShE (June 23, 2019).
• EPDK, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (2019a). YEKDEM, retrieved from https://www.epdk.org. tr/Detay/Icerik/3-0-72/elektrikyekdem (April 11, 2019).
• EPDK, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (2019b). Elektrik Piyasası Dengeleme Ve Uzlaştırma Yönetmeliği, retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-159-3/yonetmelikler (June 21, 2019).
• EPDK, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (2019c). Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimi, retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-92/elektriklisanssiz-uretim (August 24, 2019).
• EPDK, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (2019d). Elektrik piyasası YEKDEM listesi, retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-72/elektrikyekdem (February 11, 2019).
• EPDK, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (2019e). Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi Ve Desteklenmesine Ilişkin Yönetmelik, retrieved from https://www.epdk.org. tr/Detay/Icerik/3-0-159-3/yonetmelikler (July 7, 2019).
• EPDK, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (2019f). Elektrik Piyasası Sektör Raporu, Mayıs, retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/DownloadDocument?id=euS3izjUTIE (August 11, 2019).
• EPDK, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (2019g). Elektrik Faturalarına Esas Tarife Tabloları, retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-1327/elektrik-faturalarina-esas-tarife-tablolari (August 8, 2019).
• EPDK, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (2021). Elektrik Piyasası Kurul Kararları, retrieved from https://www.epdk.gov.tr/Detay/Icerik/23-2-3/mevzuat (February 7, 2021).
• EPİAŞ, Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. (2019a). Piyasa Takas Fiyatı (PTF), Şeffaflık platformu, retrieved from https://seffaflik.epias.com.tr/transparency/piyasalar/gop/ptf.xhtml (July 22, 2019).
• EPİAŞ, Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. (2019b). Birim Maliyet, Şeffaflık Platformu, retrieved from https://seffaflik.epias.com.tr/transparency/uretim/yekdem/birim-maliyeti.xhtml (August 2, 2019).
• Eser, L.Y., & Polat, S. (2015). Elektrik Üretiminde Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Kullanımına Yönelik Teşvikler: Türkiye Ve İskandinav Ülkeleri Uygulamaları. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 6(12), 201-225.
• ETKB, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (2004). Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu Ve Özelleştirme Strateji Belgesi, retrieved from https://www.enerji.gov.tr/File/?path=ROOT%2F1%2FDocuments %2FBelge%2FElektrik_Enerjisi_Sektoru_Reformu_ve_Ozellestirme_Strateji_Belgesi.pdf (June 2, 2019).
• ETKB, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (2009). Elektrik Enerjisi Piyasası Ve Arz Güvenliği Strateji Belgesi, retrieved from https://www.enerji.gov.tr/File/?path=ROOT%2F1%2FDocuments%2F Sayfalar%2FElektrik+Enerjisi+Piyasas%C4%B1+ve+Arz+G%C3%BCvenli%C4%9Fi+Strateji+Belgesi.pdf (August 1, 2019).
• Hogan, M. (2017). Follow The Missing Money: Ensuring Reliability at Least Cost to Consumers in the Transition to A Low-Carbon Power System. The Electricity Journal, 30(2017): 55-61.
• IEA, International Energy Agency (2018). World Energy Investment 2018, Executive summary, retrieved from https://webstore.iea.org/download/summary/1242?fileName=English-WEI-2018-ES.pdf (August 3, 2019).
• Joskow, P.L. (2016). Competitive Electricity Markets and Investment in New Generating Capacity, Working Paper 06-14, AEI-Brookings Joint Center for Regulatory Studies, retrieved from https:// papers.ssrn. com/sol3/papers.cfm?abstract_id=902005 (August 26, 2019).
• Kitzing, L. (2014). Risk Implications of Renewable Support Instruments: Comparative Analysis of Feed-In Tariffs and Premiums Using a Mean–Variance Approach. Energy, 64, 495-505.
• Kitzing, L., & Weber, C. (2015). Support Mechanisms for Renewables: How Risk Exposure Influences Investment Incentives. International Journal of Sustainable Energy Planning and Management, 7, 113–130, retrieved from https://doi.org/10.5278/ijsepm.2015.7.9 (February 8, 2021).
• Kul, C., Zhang, L., & Solangi, Y.A. (2020). Assessing the Renewable Energy Investment Risk Factors for Sustainable Development in Turkey. Journal of Cleaner Production, 276, retrieved from https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.124164 (February 8, 2021).
• NTV (2019). Dev Güneş Santrali Ihalesini Kazanan Belli Oldu. retrieved from https://www.ntv.com. tr/ekonomi/dev-gunes-santrali-ihalesini-kazanan-belli-oldu,nr0quwslBkeEOFGpBSdDSg (July 18, 2019).
• Ramesh, K.S.R. (1987). Financial Management, Concepts And Applications. New York: MacMillan Publishing Company, London: Collier MacMillan Publishers. Resmi Gazete (2021). 29/01/2021 tarihli 3453 nolu Cumhurbaşkanı Kararı, retrieved from https://www. resmigazete.gov.tr/eskiler/ 2021/01/2021 0130-9.pdf (January 31, 2021).
• Stephen, A.R., & Randolph, W.W. (1988). Corporate Finance. St. Louis: Times Mirror/Mosby College Publishing, 1988.
• TCMB; Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2019). Döviz Kurları: Gösterge Niteliğindeki Merkez Bankası Kurları, retrieved from https://www.tcmb.gov.tr/kurlar/kurlar_tr.html (August 4, 2019).
• TEİAŞ, Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (2018a), TEİAŞ Elektrik Istatistikleri. Türkiye Elektrik Kurulu Gücünün Yıllar Itibariyle Birincil Kaynaklara Göre Gelişimi (1984-2005), retrieved from http://www. teias.gov.tr/sites/default/files/2018-10/8.xls (August 5, 2019).
• TEİAŞ, Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (2018b). TEİAŞ Elektrik Istatistikleri. Türkiye Elektrik Kurulu Gücünün Yıllar Itibariyle Birincil Kaynaklara Göre Gelişimi (2006-2017), retrieved from http://www. teias.gov.tr/sites/default/files/2018-10/9.xls (August 6, 2019).
• TEİAŞ, Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (2018c). 2014-2017 yılları için: TEİAŞ Elektrik Istatistikleri. Yıllar Itibariyle Kurulu Gücün Üretici Kuruluşlara Dağılımı, retrieved from http://www. teias.gov.tr/sites/ default/files/2018-10/13.xls (August 21, 2019).
• TEİAŞ, Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (2019a). TEİAŞ Elektrik Istatistikleri. Yenilenebilir Enerjiye Dayalı Kurulu Gücün Türkiye Toplam Kurulu Gücü Içindeki Payının Yıllar Itibariyle Gelişimi, retrieved from http://www.teias.gov.tr/sites/default/files/2018-11/15.xlsx (August 10, 2019).
• TEİAŞ, Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (2019b). Yük Tevzi Dairesi Başkanlığı, Kurulu Güç Raporu, retrieved from https://www.teias.gov.tr/sites/default/files/2019-08/KURULU%20G%C3%9C %C3%87%20%C4%B0NTERNET%20TEMMUZ%20AY.pdf (August 10, 2019).
• TEİAŞ, Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (2021). Yük Tevzi Dairesi Başkanlığı, retrieved from https://ytbs. teias.gov.tr/ytbs/frm_login.jsf (February 10, 2021).
• TÜREB, Turkish Wind Energy Association (2019). RES Yarışma Sonuçları, retrieved from https://www.tureb. com.tr/turebsayfa/duyurular/25-29-aralik-2017-res-yarismalari-sonuclari (July 17, 2019).
• Uyanık, S. (2018). The Future Role Of Renewables In Turkey’s Electricity Supply Security. International Journal of Energy Economics and Policy, 8(5), 89-96.
• Uyanık, S., & Uçkun, A. (2016). The Effects Of Feed-In Tariff Structure On Renewable Energy Development in Turkey. 2nd International Annual Meeting of Sosyoekonomi Society, October 28-29, Amsterdam, The Netherlands, 153-154.