Çalışanların Duygusal Zekâ ve Kişi-İş Uyumu Düzeylerinin Tükenmişliğe Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 48 - 63, 24.01.2022

Sema Polatcı Nilüfer Ceren Aydın

Öz

Günümüzde giderek önem kazanmaya başlayan duygusal zekâ kavramı, bireyin kendisini ve çevre ile olan ilişkilerini geliştiren bir unsurdur ayrıca son zamanlarda yöneticiler tarafından da önemsenmiş, çalışanlar bu yönde geliştirilmeye odaklanılmıştır. Yoğun rekabet yaşanan örgütlerde çalışanların performansını etkileyen birçok unsur bulunmaktadır. İşe alımlarda uygun işe uygun kişi seçilmediği takdirde personelin performansının azalacağı düşünülmektedir. Performansı olumsuz etkileyen bir diğer kavram ise tükenmişliktir. Tükenmişlik yaşanan örgütlerde, sorunlar çözülmediği takdirde hem örgüt hem de birey açısından maddi ve manevi kayıplar yaşanması söz konusu olacaktır. Buradan hareketle çalışanların duygusal zekâ düzeylerinin ve işleri ile uyumlarının tükenmişlik düzeylerine etkisinin tespiti çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Amaca ulaşabilmek için Tokat ili Erbaa ilçesi organize sanayi bölgesinde tekstil sektöründe çalışanlar üzerinden gönüllülük esasına göre veri toplanmıştır. Çalışmada, duygusal zekâ ve kişi-iş uyumunun tükenmişliğe pozitif yönde etki ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmanın sonunda ise tükenmişlik ile mücadele edebilmek için yöneticilere ve çalışanlara önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Duygusal Zekâ, Kişi-İş Uyumu, Tükenmişlik

The Effect of Employees’ Emotional Intelligence and Person-Job Fit Levels on Burnout

Öz

Gaining more emphasis every day, emotional intelligence is a skill that advances the person and their relationship with others. Lately it has also been deemed important by managers and the employees have been directed to be improved in this regard. In organizations with fierce competition environments, there are many factors present that influence the employees' performance. It is contemplated that if the eligible person is not employed, the employees' performance will decrease. Another element that affects the job performance negatively is burnout. In organizations where burnouts are prominent, material and non-material losses for both the person and the organization will be experienced if the issues are not resolved. This study is aimed at determining how the degree of burnout is affected by the emotional intelligence levels and person-job fit of the textile sector employees in the industrial estate of Erbaa town in Tokat province. The study determines that emotional intelligence and person-job fit have positive effects on burnout. The research ends with some suggestions offered to managers and employees for the struggle against burnout.

Anahtar Kelimeler

Emotional Intelligence, Person-Job Fit, Burnout

Kaynakça

• Acar, F. T. (2001). Duygusal zekâ ve yeteneklerinin göreve yönelik ve insana yönelik liderlik davranışları ile ilişkisi: Banka şube müdürleri üzerine bir alan araştırması, Doktora Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Arı, G. S. & Bal, E. Ç. (2008). Tükenmişlik kavramı: Birey ve örgütler açısından önemi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 131-148.
• Barling, J., Slater, F. & Kelloway, E.K. (2000). Transformational leadership and emotional intelligence: an explotary study. The Leadership and Organizational Development Journal. 21: 157-161.
• Bar-On, R., Tranel, D., Denburg, N. L. & Bechara, A. (2003). Exploring the neurological substrate of emotional and social intelligence. Brain, 126, 1790-1800. Cable, M. D. & Edwards, R. J. (2004). Complementary and supplementary fit: A theoretical and empirical integration. Journal Of Applied Psychology, 89(5), 822-834.
• Cardinell, C. F. (1981). Mid-life professional crises: Two hypotheses, the annual meeting of the national Conferance of professors of educational Administration, Seattle.
• Caruso, R.D. & Salovey, P. (2004). The emotionally intelligent manager how to develop and use the four key emotional skills of leadership. San Francisco: Jossey-Bass.
• Chan, D. W. (2004). Emotional intelligence and components of burnout among chinese secondary school teachers in Hong Kong. Teaching and Teacher Education, 22(8), 1042-1054.
• Ciarrochi, J., Chan A. Y. & Bajgar, J. (2001). Measuring emotional intelligence in adolescents. Personality and Individual Differences. 28: 539-561.
• Cordes, C. L. & Dougherty, T. W. (1993). A review and an integration of research on job burnout. The Academy of Management Review, 18(4), 621-656. Çelebi, N. & Ülker, N. (2013). Yükseköğretim kurumlarında eğitimci bireylerin uyum algı ve davranışlarını etkileyen unsurlar. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 127-139.
• Davis, M. (2004), Duygusal zekânızı ölçün. Birinci Baskı, Solina Silahlı (Çev.), Alfa Yayınları, İstanbul.
• Doğan, S. & Şahin, F. (2007). Duygusal zekâ: Tarihsel gelişimi ve örgütler için önemine kavramsal bir bakış. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 231-252.
• Dulewicz, V. & Higgs, M. (1999). Can emotional intelligence be measured and develeped? Leadership & Organization Development Journal, 20(5), 242-255.
• Duran, A., Extremera, N., Rey, L., Fernandez-Berrocal, P. & Montalban, F., M. (2006). Predicting academic burnout and engagement in educational settings: Assessing the incremental validity of perceived emotional intelligence beyond perceived stress and general self-efficacy. Psicothema. 18: 158-164.
• Dursun, S., Kaya, U. & İştar, E. (2015). Kişilik-iş uyumunun duygusal tükenmişlik ile iş ve yaşam doyumu üzerindeki etkisi: Muhasebe meslek mensupları üzerinde bir uygulama. KTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 9: 55-69.
• Edwards, J. R. (1991). Person-job fit: A conceptual integration, literature review and methodological critique. International Review of Industrial/Organizational Psychology, 6, 283-357.
• Edwards, J. R. (1996). An examination of competing versions of the person- environment fit approach to stress. Academy of Management Journal, 39(2), 292-339.
• Farber, B. (1984). Stress and burnout in suburban teachers. The Journal of Educational Research, 77(6), 325-331.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği’nin uyarlanması, 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Hacettepe Üniversitesi, Editörler: R. Bayraktar ve İ. Dağ, Ankara, 143-154
• Fogarty, T. J., Sing, J., Rhoads, G. K. & Moore, R. K. (2000). Antecedents and consquences of burnout in accounting: Beyond the role stress model. Behavioral Research in Accounting. 12: 32-67.
• George, J. M. (2000). Emotions and leadership: The role of emotional intelligence. Human Relations. 53: 1027-1055.
• Glicken, M. D. & K. Janka (1982). Executives under fire: The burnout syndrome. California Management Review, 24(3), 67-73
• Goleman, D. (1998). İş başında duygusal zekâ. On sekizinci baskı, Handan Balkara (Çev.), Varlık Yayınları, İstanbul.
• Güllüce, A. Ç. & İşcan, Ö. (2010). Mesleki tükenmişlik ve duygusal zekâ arasındaki ilişki. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 7-29.
• Kaur, D., Sambasivan, M. & Kumar, N. (2013). Effect of spiritual intelligence, emotional intelligence, psychological ownership and burnout on caring behaviour of nurses: A crosssectional study. Journal of Clinical Nursing. 22: 3192-3202.
• Kristof-Brown, A. L. (2000). Perceivent applicant fit: Distinguishing between recruiters’ perceptions of person-job and person organization fit. Personnel Psychology, 53(3), 643-671.
• Langley, A. (2000). Emotional intelligence – A new evaluation for management development? Career Development International, 5(3), 177-183.
• Lauver, K. J. & Kristof-Brown, A. (2001). Distinguishing between employees perceptions of person-job and person- organization fit. Journal of Vocational Behavior, 59(3), 454-470.
• Lee, H., R. Song, Y. S. Cho, G. Z. Lee & B. Daly (2003). A comprehensive model for predicting burnout in Korean nurses. Journal of Advanced Nursing, 44(5), 534-545.
• Leiter, M. P. & Maslach, C. (1988). The impact of interpersonal environment on burnout and organizational commitment. Journal of Organizational Behaviour, 9, 297- 308.
• Lewin, E. J. & Sager, K. J. (2007). A process model of burnout among salespeople: Some new thoughts. Journal of Business Research, 60, 1216-1224.
• Maslach, C. & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 2, 99-113.
• Maslach, C. & Jackson, S. E. (1986). Maslach burnout inventory manual (2nd Ed.). Palo Alto, Ca: Consulting Psychologist Press.
• Maslach, C. & Zimbardo, P. G. (1982). Burnout – The cost of caring. New Jersey, Englewood Cliffs: Prentice-Hall, Inc.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B. & Leiter, P. M. (2001). Job burnout. Annual Review Psychology, 52, 397-422.
• Mayer, J. D. & P. Salovey (1997), “What is emotional intelligence”, In P. Salovey, & D. Sluyter, Emotional Development And Emotional Intelligence: Educational Implications. New York: Basicbooks, Inc, 3-31.
• Netemeyer, R. G., Boles, J. S., Mckee, D. O. & Mcmurrian, R. (1997). An invesitgation into the antecedents of organizational citizenhip behaviors in a personal selling context. Journal of Marketing, 61(3), 85-98.
• Pines, A. M. & Aronson, E. (1988). Career burnout: Causes and cures. New York: Free Press.
• Planalp, S. & Fitness, J. (1999). Thinking/feelingabout social relationship, Journal of Social and Personal Relationships, 16(6), 731-750.
• Platsidou, M. (2010). Trait emotional intelligence of greek special education teachers in relation to burnout and job satisfaction. School Psychology International. 31 (1): 60-76.
• Polatcı, S. (2007). Tükenmişlik sendromu ve tükenmişlik sendromuna etki eden faktörler, Gaziosmanpaşa Üniversitesi akademik personeli üzerinde bir analiz, Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Shane, S. (2010). Born entrepreneurs, born leaders how your genes affect your work life. New York: Oxford Universty Press.
• Sweeney, J T. & Summers, S. L. (2002). The effect of the busy season workload on public accountants job burnout. Behavioral Research In Accounting. 14: 223-245.
• Sürgevil, D. O. (2014). Çalışma hayatında tükenmişlik sendromu tükenmişlikle mücadele teknikleri. İkinci Basım, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Uçanok, B. (2008). The effect of work values, work centrality and person- job fit on organizational citizensship behavior. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Vaezi, S. & Fallah, N. (2011). The relationship between self-efficacy amd stress among Iranian efl teachers. Journal of Language Teaching and Research, 2(5), 1168-1174.
• Wong C.S. & Law K.S. (2002). Development of an emotional intelligence instrument and an investigation of its relationship with leader and follower performance and attitudes. The Leadership Quarterly,13, 1-32.