Akademisyenlerde Tükenmişliğin Kopenhag Tükenmişlik Envanteri (CBI) ile Ölçülmesi: Bir Devlet Üniversitesi Örneği

Yıl 2013, Cilt: 1 Sayı: 2, 13 - 30, 04.06.2014

Rana Kutanis , Ahmet Karakiraz

Öz

Bu araştırmada Kopenhag Tükenmişlik Envanteri kullanılarak, bir devlet üniversitesinde görev yapan 119 akademisyenin tükenmişlik düzeylerini belirlemek ve tükenmişlik düzeylerinin belirli demografik değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığı sorusuna yanıt aramak amaçlanmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda, akademisyenlerin tükenmişlik düzeylerinin çalışılan temel bilim alanı ve sahip olunan akademik unvana göre anlamlı bir farklılık göstermediği; idari görev, ders yükü ve ikinci öğretimde görev alma gibi değişkenlere göre ise farklılaştığı saptanmıştır. Çalışmanın bazı kısıtları olduğu belirtilmiş ve akademisyenlere bireysel ve örgütsel düzeyde tükenmişlikle mücadele etmeyi kolaylaştırıcı öneriler sunulmuştur. Ayrıca gelecekteki araştırmacıları yönlendirme bakımından bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Aras, M. ve Karakiraz, A. (2013). Zaman Temelli İş Aile Çatışması, Düşük Başarı Hissi ve İş Tatmini İlişkisi: Doktora Yapan Araştırma Görevlileri Üzerinde Bir Araştırma. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 1-14.
• Ardıç, K. ve Polatçı, S. (2008). Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama-GOÜ Örneği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 69-96.
• Arı, G.S. ve Bal, E. Ç. (2008). Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi. Yönetim ve Ekonomi, 15(1), 131-148.
• Bakoğlu, R., Yiğit, İ., Yıldız, S. ve Taştan Boz, İ. (2008). Tükenmişliği Ölçmede Alternatif Bir Araç: Kopenhag Tükenmişlik Envanterinin Türkçe'de Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. 16. Ulusal Yönetim Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, Antalya, 460-468.
• Bakoğlu, R., Yiğit, İ., Yıldız, S. ve Taştan Boz, İ. (2009). Tükenmişliği Ölçmede Alternatif Bir Araç: Kopenhag Tükenmişlik Envanterinin Marmara Üniversitesi Akademik Personeli Üzerine Uyarlanması. Yönetim, 20(63), 77-98.
• Balcıoğlu, İ., Memetali, S. ve Rozant, R. (2008). Tükenmişlik Sendromu. Dirim Tıp Gazetesi, (83), 99-104.
• Budak, G. ve Sürgevil, O. (2005). Tükenmişlik ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine İlişkin Akademik Personel Üzerine Bir Uygulama. DEÜ İİBF Dergisi, 20(2), 95-108.
• Cordes, C. L. ve Dougherty, T. W. (1993). A Review and an Integration of Research on Job Burnout. The Academy of Management Review, 18(4), 621-656.
• Çakıcı, Z. (2010). Esenlik ve Akademik Tükenmişlik İlişkisi: İstanbul'daki Vakıf Üniversiteleri Üzerine Bir Araştırma. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Çavuş, M. F., Gök, T. ve Kurtay, F. (2007). Tükenmişlik: Meslek Yüksekokulu Akademik Personeli Üzerine Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 97-108.
• Çiçek Sağlam, A. (2011). Akademik Personelin Sosyo-Demografik Özelliklerinin Tükenmişlik Düzeyleri ile İlişkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 407-420.
• Çiper, A. (2006). Tükenmişlik Sendromunun Hizmet Kalitesine Etkisi ve Çağrı Merkezi Uygulaması. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Edelwich, J. ve Brodsky, A. (1980). Burn-Out: Stages of Disillusionment in the Helping Professions. Human Sciences Press, NY
• Eker, M. ve Anbar, A. (2008). Work Related Factors that Affect Burnout Among Accounting and Finance Academicians. İş Güç: Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 10(4), 110-137.
• Freudenberger, J. H. (1974). Staff Burn-Out. Journal of Social Issues, 30(1), 159-165.
• Konakay, G. (2013). Akademisyenlerde Duygusal Zeka Faktörlerinin tükenmişlik Faktörleri ile İlişkisine Yönelik Bir Araştırma: Kocaeli Üniversitesi Örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 121-144.
• Konakay, G. ve Sevinç Altaş, S. (2011). Akademisyenlerde Tükenmişlik ve İş Tatmini Düzeylerinin Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi: Kocaeli Üniversitesi Örneği. SAÜ Fen Edebiyat Dergisi, 13(2), 35-71.
• Kristensen, S.T., Borritz, M., Villadsen, E., ve Christensen, K. B. (2005). The Cophenhagen Burnout Inventory: A new tool for the assessment of burnout. Work&Stress, July-September, 19(3) 192-207.
• Lee, R.T. ve Ashforth, B. E. (1990). On the meaning of Maslach's three dimensions of Burnout. Journal of Applied Psychology, 75(6), 743-747.
• Leiter, M. P. ve Maslach, C. (1999). Six areas of worklife: A model of the organizational context of Burnout. Journal of Health and Human Services Administration, 21, 472-489.
• Maslach, C. (2003). Job Burnout:New Directions in Research and Intervention. Current Directions in Psychological Science, 12(5), 189-192.
• Maslach, C.(2006). Understanding Job Burnout. Stress and Quality of Working Life: Current Perspectives in Occupational Health. Ed. Ana Maria Rossi, Pamela L. Perreve ve Steven L. Sauter, Information Age Publishing, USA
• Maslach, C., Schaufeli, W. B. ve Leiter, M. P. (2001). Job Burnout. Annual Review Psychology, 52, 397-422.
• Peker, R. (2002). Anaokulu, İlköğretim ve Lise Öğretmenlerinde Mesleki Tükenmişliğin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 319-331.
• Sarros, J. C. ve Densten, J. L. (1989). Undergraduate Students Stress and Coping Strategies. Higher Education Research and Development,8(1), 47-57.
• Schaufeli, W. ve Enzmann, D. (1998). The Burnout Companion to Study and Practice: A Critical Analysis. Taylor&Francis, PA
• Sürgevil, O. (2006). Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu: Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara
• Toker, B. (2011). Burnout among University Academicians: An Emprical Study on the Universities of Turkey. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12(1), 114-127.
• Wright, T. A. ve Bonnett, G. D. (1997). The Contribution of Burnout to Work Performance. Journal of Organizational Behavior, 18, 491-499.
• Yıldırım, M. H. ve İçerli, L. (2010). Tükenmişlik Sendromu: Maslach ve Kopenhag Tükenmişlik Ölçeklerinin Karşılaştırmalı Analizi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(1),123-131.
• Yoleri, S. ve Bostancı, M. Ö. (2012). Determining Factors that Affect Burnout and Satisfaction Among Academicians: A Sample Application on the Hitit University. Electronic Turkish Studies. Fall, 7(4), 589-600.
• YÖK (2007), “Türkiye'nin Yüksek Öğrenim Stratejisi”, http://www.yok.gov.tr/content/view/557/238/, 23.06.2011.