AKILCI LABORATUVAR KULLANIMI AÇISINDAN GEREKSİZ TETKİK İSTEMLERİNİN RETROSPEKTİF ANALİZİ: SEROLOJİ LABORATUVARI ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 283 - 305, 27.08.2020

Yunus Fidan , Yunus Emre Öztürk , Mehmet Özdemir , Uğur Ayan

https://doi.org/10.22139/jobs.691173

Cited By: 1

Öz

Amaç: Gereksiz test istemleri hasta güvenliği, çalışan güvenliği ve ortaya çıkardığı maliyet açısından araştırılmaya değer bir konudur. Bu çalışma, mikrobiyoloji laboratuvarına tıbbi bölümlerden gelen tetkik istemlerinin gereksizlik, maliyet ve süre açısından retrospektif yaklaşımla analizini amaçlamaktadır.
Yöntem: 01.02.2015 – 10.02.2015 tarihleri ile 01.05.2015-10.05.2015 tarihleri arasında tarih aralığında gerçekleşen toplam 2820 test istemi retrospektif olarak analiz edilmiştir. Analizde, hastaların öyküleri, geçmiş laboratuvar sonuçları baz alınmıştır. Oluşturulan veri seti SPSS 20.0 ve MS Office Excel programına girilerek bulgular elde edilmiştir. Test istemlerinin "gereksizlik durumu" hastalara ilişkin cinsiyet, yaş, tetkik isteminin yapıldığı klinik veya poliklinik, hastaya ait ön tanı ve ana tanı bilgileri ile hastane bilgi yönetim sisteminde yer alan dijital kayıtlardaki tüm tıbbi bilgiler dikkate alınarak analizler gerçekleştirilmiştir.
Bulgular: Yapılan analizler sonucunda gereksiz istemde bulunulan testlerin toplam sayısı 382 olarak bulunmuş olup, genel toplama oranı %13,5’dir. Araştırma sonucunda yoğun olarak gereksiz test isteminde bulunan bölümler çocuk hastalıkları anabilim dalı (% 4,89), iç hastalıkları anabilim dalı (% 4,22), aile hekimliği anabilim dalı (% 2,06) ve diğer anabilim dalları (% 2,38) olduğu görülmüştür. Söz konusu tarih aralığında analiz edilen sağlık kuruluşunda gerçekleşen gereksiz test istemlerinin, 2015 yılı Sağlık Uygulama Tebliği güncel fiyatlarıyla, maliyeti 3.083,20 TL bulunmuştur. Yıllık olarak değerlendirildiğinde ise gereksiz test istemlerinin maliyeti 55.497,60 TL'ye ulaşmaktadır. Araştırmada gereksiz çalışılan testler üzerinden hesaplanan zaman kaybı 6146 saattir.
Sonuç: Tıbbi laboratuvardan talep edilen gereksiz tetkik istemleri sağlık hizmet sunucuları için mali bir yük oluşturmakta, klinisyenlerin gereksiz tetkik istemleri laboratuvar çalışmalarında zaman ve iş gücü kaybına, diğer taraftan hastaların tedavi süreçleri için zaman kaybı ve olumsuz durumlar oluşturmaktadır. Klinisyenlerin tanısal algoritmaları kullanmaları, hastane bilgi yönetim sistemleri üzerinde sadece klinisyenler tarafından tetkik istemi yapılması gerekmektedir. Sağlık yöneticileri bu zaman ve iş gücü kaybına odaklanarak çözüme yönelik önerileri geliştirmelidirler.

Anahtar Kelimeler

Gereksiz Test İstemi, Gereksiz Test İstem Maliyeti, Retrospektif Analiz

RETROSPECTIVE ANALYSIS OF UNNECESSARY TEST PROMPTS IN TERMS OF RATIONAL USE OF LABORATORY: SEROLOGY LABORATORY CASE

Öz

Anahtar Kelimeler

Unnecessary Test Prompts, Cost Of Unnecessary Testing, Retrospective Analysis

Kaynakça

• Akıncı, S.B., Sarıcaoğlu, F., Erden, A., Köseoğlu, A., ve Aypar, Ü. (2013). Anestezyologlarda defansif tıp uygulamalarının araştırılması. Anestezi dergisi, 21(1), 151-6.
• Aksoy Gökmen, A., ve Zeytinoğlu, A. (2012). Klinik viroloji-seroloji laboratuvarından istenilen gereksiz testlerin değerlendirilmesi. Ege Tıp Dergisi, 51 (3), 157-161.
• Aslan, D.i ve Köseoğlu, M. (2009). Klinik laboratuvarlarda otomasyon. http://daslan.pau.edu.tr/otokitap.pdf. (Erişim Tarihi: 05.10.2015)
• Aydaş, S. (2014). Hekimlerde malpraktis kaynaklı defansif tıp davranışları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aygün, G. (2008). Akut ateşle gelen hastada laboratuvarların akılcı kullanımı. İstanbul üniversitesi Sürekli Tıp Eğitim Etkinlikleri Sempozyum Dizisi.
• Bayram, A., Gürsel, D., Zeytinoğlu, A., ve Özacar, T. (2009). Klinik viroloji seroloji laboratuvarında maliyeti yüksek test isteklerinin değerlendirilmesi. Ege Tıp Dergisi, 48(3). 145-51.
• Beermanna, S., Allerbergerb, F., Wirtzc, A., Burgerd, R., ve Hamoudaa, O., (2015). Public health microbiology in Germany: 20 years of national reference centers and consultant laboratories. International Journal of Medical Microbiology. 305(7), 595–600.
• Bissonnette, L., Bergeron, M.G. (2010). Diagnosis of infectious diseases, home testing, point of care, rapid diagnostics, review, Technologies, Clin Microbiol Infect, 16, 1044–1053.
• Bonini, P. Plebani, M., ve Ceriotti, F. (2002). Errors in laboratory medicine. Clin Chem, 48, 691-698.
• Bozdemir, A.E. (2006). Laboratuvar analizlerinde doğru örnek alımı. Sted, 15(1), 1-6.
• Çelik, G. ve Midilli, K. (2013). Enfeksiyon hastalarının tanısında hızlı/hasta başı testler. 2. Ulusal Mikrobiyoloji Kongresi, Antalya.
• Çuhadar, S. ve Köseoğlu, M. (2015). Sağlıkta ekonomi dönemi: Laboratuvarların yeni politikaları neler olmalı? Türk Klinik Biyokimya Dergisi, 13(1), 35-42.
• Demireli, E., Tükenmez, N.M., Yıldırım, K. ve Çelik, A. (2013). Türkiye’de ikinci basamak sağlık hizmetlerinde hekim performansı ve bir uygulama. Yönetim ve Ekonomi, 20(2), 177-90.
• Ege Üniversitesi, (2015). Klinik viroloji Laboratuvar testleri. http://egeweb.ege.edu.tr/med/Image/Klinik_Viroloji_Laboratuvari.pdf. (Erişim Tarihi: 05.10.2015).
• Emekli, D.İ. (2012). Tıbbi laboratuvar akreditasyonunda toplam test süreci performansının değerlendirilmesi: Altı sigma metadolojisi. Uzmanlık Tezi, Pamukkale Üniversitesi Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalı, Denizli.
• Erdoğan, D.D. (2013). Raporların yorumlanması ve faturalandırmadaki sorunlar. 2. Ulusal Mikrobiyoloji Kongresi, Antalya.
• Genç, Ö. ve Aksu, E. (2013). Hepatit B infeksiyonu serolojisinde laboratuvar testlerinin uygunsuz kullanımı. Dumlupınar Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Kütahya.
• Genç, Ö. ve Aksu, E. (2014). Dumlupınar Üniversitesi Evliya Çelebi Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde hepatit B serolojik testlerinin uygunsuz kullanımı, Kütahya. Mikrobiyol Bul, 48(4), 618-627.
• Güngör, S., Gökmen, A.A., Uzun, B., Er, H.H., Pektaş. B. ve, Kilimcioğlu, A.A. (2014). Bir üçüncü basamak hastanede toxoplasma gondii IgG adivite test istem ve sonuçlarının değerlendirilmesi. JCEI, 5(2), 246-249.
• Gürsoy, B. (2008). Hastane enfeksiyonlarında maliyet analizi: Olgu kontrol çalışması. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 5(1), 15-21.
• Hancı, S.Y., Derici, Y.K., Şirin, M.C., Yılmaz, N., Agus, N. ve Bayram, A. (2013). Üçüncü basamak bir sağlık kuruluşunda HBsAg negatif hastalarda anti HDV antikor test istemlerinin değerlendirilmesi ve maliyeti. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Laboratuvarı, İzmir
• Korpman, R.A. (1994). The role of suppliers and laboratories in the new information environment. Clinica Chimica Acta, 224, 23-37.
• Linné, J.J. ve Ringsrud, K.M. (1999). Clinical laboratory science the basics and routine techniques. Mosby Inc.
• Otkun, M.T. (2005). Sürveyans çalışmalarında mikrobiyoloji laboratuvarlarına düşen görevler nelerdir? Akış şeması ve kriterleri nelerdir? Salgın halinde görevleri nelerdir? 4. Ulusal Sterilizasyon Dezenfeksiyon Kongresi.
• Özbek, Ö.A. ve Öktem, M.A., (2010). Hepatit B aşılı kişilerden gereksiz test istekleri. Mikrobiyol Bulteni, 44(2), 285-90.
• Özbek, Ö.A., Öktem, M.A. ve Akyüz, A. (2007). Viral hepatit serolojisinde gereksiz test tekrarı. Mikrobiyol Bült, 41, 179-283.
• Özdemir, M., Erayman, İ., Gündem, N.S., Baykan, M. ve Baysal, B. (2009). Hastane infeksiyonu etkeni acineto bacter suşlarının çeşitli antibiyotiklere duyarlılıklarının araştırılması. ANKEM Dergisi, 23(3), 127-132
• Plebani, M. (2009). Interpretative commenting: A tool for improving the laboratory clinical interface. Clin Chim Acta, 404(1), 46-51.
• Sağlık Bakanlığı, 2014. Sağlık İstatistikleri Yıllığı-2013. http://www.saglik.gov.tr/TR/dosya/1-97020/h/saglik-istatistik-yilligi-2013.pdf (Erişim Tarihi: 05.10.2015).
• Sayıner, A. (2013). Kronik viral enfeksiyonların tanı ve tedavi izleminde mikrobiyoloji uzmanının rolü. 2. Ulusal Mikrobiyoloji Kongresi, Antalya.
• Silverstein, M.D. (2003). An approach to medical errors and patient safety in laboratory sciences, A White Paper. Quality Institute Conference, Atlanta, p 1-23.
• Witze, A., Morello, L. ve Turner, M. (2014). Scientific advice: crisis counsellors. Nature, 512, 360–363.
• Yeh, D.D. (2014). A clinician's perspective on laboratory utilization management. Clin Chim Acta, 427, 145–150.