Bankacılık Sektöründe Kârlılığın Belirleyicileri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 1, 38 - 64, 30.04.2024

Hümeyra Göçer , Selim Cengiz

https://doi.org/10.22139/jobs.1432573

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türk bankacılık sektöründe faaliyet gösteren ticari bankaların banka kârlılığını belirleyen bankaya özgü faktörlerin tespit edilmesi ve karşılaştırılmasıdır. Bankalar, yabancı sermayeli, özel sermayeli ve kamu sermayeli olmak üzere sermaye yönünden gruplara ayrılarak incelenmiştir. Araştırma kapsamında 2018-2022 yılları arasında faaliyet gösteren 12 bankanın finansal tablolarından elde edilen veriler kullanılmıştır. Bu kapsamda bankaların finansal verileri Eviews13 ve Stata17 programları ile panel veri yöntemi ile analiz edilmiştir. Aktif kârlılık ve özkaynak kârlılığının bağımlı değişken olduğu ve bankaya özgü 11 değişkenin bağımsız değişken olduğu çoklu regresyon denklemi kurulmuştur. Bu doğrultuda bağımsız değişkenlerin bağımlı değişkenler üzerindeki etkisi banka grupları arasındaki ilişki incelenmiştir. Analiz sonucuna göre her bir banka grubu için kârlılığa etki eden faktörler farklılık göstermektedir. Elde edilen sonuçlara göre aktif kârlılık ve özkaynak kârlılığının banka grupları arasında farklı ve anlamlı bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Banka Kârlılığı, Aktif Kârlılık, Özkaynak Kârlılığı, Panel Veri Analizi

Comparative Analysis on the Determinants of Profitability in the Banking Sector

Öz

The aim of this research is to identify and compare the bank-specific factors that determine the bank profitability of commercial banks operating in the Turkish banking sector. Banks were examined by dividing them into groups in terms of capital, including foreign-owned, private-owned and public-owned banks. Within the scope of the research, data obtained from the financial statements of 12 banks operating between 2018 and 2022 were used. In this context, the financial data of the banks were analyzed by Eviews13 and Stata17 programs and panel data method. A multiple regression equation has been established in which return on assets and return on equity are dependent variables and 11 bank-specific variables are independent variables. In this direction, the effect of independent variables on dependent variables, the relationship between bank groups was examined. According to the analysis results, the factors affecting profitability differ for each bank group. According to the results obtained, it was determined that return on assets and return on equity had a different and significant effect among bank groups.

Anahtar Kelimeler

Bank Profitability, Return on Assets, Return on Equity, Panel Data Analysis

Kaynakça

• Abdurrohman, A., Fitrianingsih, D., Salam, A. F., & Putri, Y. (2020). Pengaruh Capıtal Adequacy Ratio (CAR), Loan to Deposıt Ratıo (LDR) Dan Non Performıng Loan (NPL) Terhadap Return on Asset (ROA) Pada Sector Perbankan Dı Bursa Efek Indonesıa. Jurnal Revenue : Jurnal Ilmiah Akuntansi, 1(1), 125-132.
• Adalessossı, K. (2017). Bankaların karlılık ve sermaye yeterliliğini etkileyen faktörlerin analizi: batı afrika ekonomik ve parasal birliği bankacılık sektörü uygulaması [Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi].
• Akgüç, Ö. (2017). Mali Tablo Analizi. Arayış.
• Alp, A., Ban, Ü., Demirgüneş, K., & Kılıç, S. (2010). Türk bankacılık sektöründe kârlılığın içsel belirleyicileri. İMKB Dergisi, 12 (46), 1-14.
• Aydın, Y. (2019). Türk bankacılık sektöründe karlılığı faktörlerin panel veri analizi ile incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(1), 181-189.
• Büyükoğlu, B. (2023). Yerli ve yabancı mevduat bankalarında içsel ve dışsal faktörlerin karlılığa etkileri. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 15(28), 104-121.
• Cao, Q., Zhu, T., Yu, W., & Tan, H. (2023). Off-balance sheet business development and bank efficiency: A financial innovation matching perspective. Heliyon, 9(6), e16093. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e16093.
• Ceco, M. (2017). Bankacılık sektöründe net faiz gelirlerinin belirleyicileri: Türkiye örneği [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi].
• Cicioğlu, Ş., & Çil, C. G. (2019). Türkiye'de uygulanan basel kriterleri ve basel III kriterlerinin türk finans sistemine etkileri. Politik Ekonomik Kuram, 3(1), 83-104.
• Curak, M., Poposki, K., & Pepur, S. (2012). Profitability determinants of the macedonian banking sector in changing environment . Procedia Social and Behavioral Sciennes, 44, 406- 416.
• Çerçi, G. (2011). Bankalarda karlılık analizi: türk bankacılık sektörü üzerine bir uygulama [Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi].
• Çetenak, E. H. (2012). İşletme grubu ilişkisinin firma performansına ilişkisi İMKB'de bir uygulama [Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi].
• Dietrich, A., & Wanzenried, G. (2011). Determinants of bank profitability before and during the crisis: Evidence from Switzerland. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 307-327.
• Finansal Ansiklopedi. (2023, Ağustos 12). Kredi Mevduat Oranı (LDR). NESrakonk.ru: https://tr.nesrakonk.ru/loan-to-deposit-ratio/.
• Geçer, T. (2015). Sermaye Yeterliliği Standart Oranına Yeniden Bir Bakış. Adam Akademi, 5(1), 77-92.
• Gulde, A. M. (1997). Liquid Asset Ratios and Financial Sector Reform. International Monetary Fund. IMF eLIBRARY: https://www.elibrary.imf.org/view/journals/001/1997/144/article-A001-en.xml.
• Gülhan, Ü. (2009). Bankacılık sektöründe karlılığı etkileyen faktörler: Türk bankacılık sektörü üzerine bir uygulama [Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi].
• Gülhan, Ü., & Uzunlar, E. (2011). Bankacılık Sektöründe karlılığı etkileyen faktörler: Türk bankacılık sektörüne yönelik bir uygulama. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 341-368.
• Güneş, N. (2015). Banka kârlılığının belirleyicileri:2002-2012 dönemi türk mevduat bankaları üzerine bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(3), 265-282.
• Hadri, K. (2000). Testing for stationarity in heterogeneous panel data. The Econometrics Journal, 3, 148-161. IMF. (2019). International Monatary Fund: https://www.imf.org/en/Home.
• Karabulut, G. (2003). Bankacılık sektöründe sermaye karlılık ilişkisi: Türk bankacılık sektörü üzerine bir inceleme. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (28).
• Karakaş, A., & Acar, M. (2022). Ticari bankalarda likidite ve karlılık ilişkisi: Türk bankacılık sektörü üzerie bir uygulama. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 16(2), 139-171.
• Karakuş, R., & Yılmaz Küçük, Ş. (2016). Katılım bankalarında karlılığın belirleyicileri: Türkiye örneği için bir panel veri analizi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 9(2), 119-133.
• Karakuş, R., Zor, İ., & Yılmaz Küçük, Ş. (2017). Ticari bankalarda karlılığın içsel belirleyicileri: Yerli ve yabancı sermayeli bankalarda karşılaştırmalı analizi. The Journal of Academic Social Science Studies, http://dx.doi.org/10.9761/JASSS7253, 379-398.
• Kazak, H. (2023). İslami bankaların toplam varlık değeri büyümesine etki eden faktörler: Türkiye örneği. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 99-117.
• Kevser, M. (2021). Banka Türlerinin karşılaştırmalı finansal performans analizi: Türkiye için ampirik bir araştırma. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 23(1), DOI: 10.31460/mbdd.775080, 61-80.
• Kırcı Çevik, N., & Boran, A. (2020). Türkiye’de faaliyet gösteren ticaret bankalarının karlılığını etkileyen içsel faktörler: 2005-2016 yılları arası panel veri analizi. Gaziantep University Journal of Social Sciences , 19(4), DOI: 10.21547/jss.788442, 1735-1750.
• Koçak, M. (2018). Türkiye'de ticari bankaların finansal performansının oran analizi yöntemiyle karşılaştırmalı olarak incelenmesi: Seçilmiş kamu özel ve yabancı sermayeli bankaların 2011-2016 dönemi performans analizine yönelik bir uygulama [Yüksek Lisans Tezi, Türk Hava Kurumu Üniversitesi].
• Koyuncu, C., & Saka, B. (2011). Takipteki kredilerin özel sektöre verilen krediler ve yatırımlar üzerindeki etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (31).
• Küçükbay, F. (2017). Banka kârlılığı etkileyen faktörler: Avrupa birliği bankaları ve türk bankaları arasında bir karşılaştırma. Yönetim ve Ekonomi, 24(1), 137-149.
• Okuyan, H. A., & Karataş, Y. (2017). Profitability analysis of turkish banking sector. Ege Akademik Bakış Dergisi, 395-406.
• Özer, Y. (2021). Türkiye'deki bankaların karlılık karlılıklarının analizi (2008-2018), [Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi].
• Özmen, S. (2022). Türk bankacılık sisteminde yerli yabancı banka ayrımı ile karlılığı etkileyenfaktörlerin panel veri modeliyle analiz edilmesi [Doktora Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi].
• Pesaran, M. H. (2007). A simple panel unit root test in the presence of cross-section depence. Journal of Applied Econometrics, 22(2), 265-312.
• Quah, D. (1994). Exploiting cross-section variation for unit root inference in dynamic data. Economics Letters, 44(1-2), 9-19.
• Saad, W., & El-Moussaw, C. (2012). The determinants of net ınterest margins of commercial banks in Lebanon. Journal of Money, Investment and Banking, 23, 118-132.
• Sönmez, F. (2013). Türk bankacılık sektörünün karlılık açısından değerlendirilmesi. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, (31), 91-107.
• Tanınmış Yücememiş, B., & Sözer, İ. A. (2011). Bankalarda takipteki krediler: Türk bankacılık sektöründe takipteki kredilerin tahminine yönelik bir model uygulaması. Finansal Araştırmalar ve Çalışamalar Dergisi, 3(5), 43-56.
• Taşsümer, E. (2022). Kurumsal yönetim uygulamaları ile finansal performans ilişkisi: BİST- bankacılık sektöründe bir araştırma [Yüksek Lisans Tezi, Çankırı Karatekin Üniversitesi].
• Turgut, B. (2013). Türk bankacılık sektöründe ürün çeşitlendirmesinin karlılığa olan etkisi [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi].
• Turgutlu, E. (2014). Dynamics of profitability in the Turkish banking industry. Ege Akademik Bakış, 43-52. Ünal, B. (2018). OECD ülkelerinde ARGE ekonomik büyüme ilişkisi panel ARDL analizi [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi].
• Yazıcı, B. E. (2017). Panel zaman serilerinde yeni yaklaşımların karşılaştırmalı analizi ve bir uygulama [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi].
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2013). İleri panel veri analizi: Stata uygulamalı. Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2013). Panel veri ekonometrisi. Beta.
• Yıldırım, F. (2019). Panel birim kök testleri ile enerji tüketiminin durağanlığının incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi].
• Yuan, D., Gazi, M. I., Harymawan, I., Dhar, B. K., & Hossain, A. I. (2022). Profitability determining factors of banking sector: Panel data analysis of commercial banks in South Asian countries. Frontiers in psychology, 13, 1000412., 1-17.