İşyeri Nezaketsizliğinin İş Performansına Etkisinde İşyerinde Dışlanmanın Aracılık Rolü

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 3, 374 - 388, 31.12.2024

Serkan Deniz

https://doi.org/10.22139/jobs.1593336

Öz

İşyerindeki olumsuz ilişkiler istenmeyen tutum ve davranışların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Bu tutum ve davranışların, çalışanlara, örgütlere ve paydaşlara olumsuz etkileri olabilmektedir. Bu çalışmayla işyeri nezaketsizliğinin iş performansına etkisinde işyerinde dışlanmanın aracılık rolünün belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma 22 Kasım 2023 – 30 Eylül 2024 tarihleri arasında İstanbul’da yürütülmüştür. Veriler bu ilde faaliyette bulunan özel hastanelerde çalışan ve iletişim kurulabilen bireylerden online anket yöntemi kullanılarak toplanmıştır. Araştırma ile işyeri nezaketsizliğinin işyerinde dışlanmayı pozitif yönde etkilediği belirlenmiştir. Ayrıca işyeri nezaketsizliği ve işyerinde dışlanmanın iş performansını negatif yönde etkilediği belirlenmiştir. Son olarak araştırmayla, işyeri nezaketsizliğinin iş performansına etkisinde işyerinde dışlanmanın aracılık rolünün olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak bu çalışma işyeri nezaketsizliği ve işyerinde dışlanmanın, iş performansının belirleyicileri arasında olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

İşyeri Nezaketsizliği, İşyerinde Dışlanma, İş Performansı, Hastane

The Mediating Role of Workplace Ostracism in the Effect of Workplace Incivility on Job Performance

Öz

Negative relationships in the workplace might result in emergence of undesirable attitudes and behaviors. These attitudes and behaviors can have negative effects on employees, organizations and stakeholders. This study aimed to determine the mediating role of workplace ostracism in the effect of workplace incivility on job performance. The research was conducted in Istanbul between 22 November 2023 and 30 September 2024. Data were gathered using the online survey method from contactable individuals working in private hospitals operating in this province. The study determined that workplace incivility positively affects workplace ostracism. It was also determined that workplace incivility and workplace ostracism negatively affect job performance. Finally, the study determined that workplace ostracism had a mediating role in the effect of workplace incivility on job performance. In conclusion, this study showed that workplace incivility and workplace ostracism are among the determinants of job performance.

Anahtar Kelimeler

Workplace Incivility, Workplace Ostracism, Job Performance, Hospital

Kaynakça

• Abrar, R., Qadeer, F., & Shafique, M. (2022). Workplace ostracism and job performance: The role of depressed mood and political skill. Journal of Business & Economics, 14(1), 1-19. doi:10.5311/JBE.2022.27.6
• Ahmad, A., Zhao, C., Ali, G., Zhou, K., & Iqbal, J. (2022). The role of unsustainable HR practices as illegitimate tasks in escalating the sense of workplace ostracism. Frontiers in Psychology, 13, 904726. doi: 10.3389/fpsyg.2022.904726
• Aknar, A., & Bayram, A. (2022). İşyeri nezaketsizliğinin sonuçlarının belirlenmesine yönelik bir araştırma. İktisat İşletme ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 1(2), 240-251.
• Aksoy, M. (2021). Konaklama sektöründe güvenlik kültürünün iş performansı üzerindeki etkisi ve güvenlik performansının aracılık rolü. Journal of Empirical Economics and Social Sciences, 3(2), 35-60. https://doi.org/10.46959/jeess.989347
• Altaş, S. S., & Çekmecelioğlu, H. G. (2015). Örgütsel adalet algısının iş tatmini, örgütsel bağlılık ve iş performansı üzerindeki etkileri: Okul öncesi öğretmenleri üzerinde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(3), 421-439.
• Altıntaş, M. (2024). Çalışma yaşamındaki negatif dinamiklerin çalışan davranışlarına etkisi: Sessiz istifanın aracılık rolü. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 255-274. https://doi.org/10.31592/aeusbed.1465129
• Andersson, L. M., & Pearson, C. M. (1999). Tit for tat? The spiraling effect of incivility in the workplace. Academy of Management Review, 24(3), 452-471. https://doi.org/10.2307/259136
• Atalay, E., Gündoğmuş, E., & Yener Aydın, B. (2021). Örgütlerde beyaz yakalı kadın çalışanların maruz kaldığı dışlanmanın işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11(4), 2098-2109. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.970865
• Baş, M., & Şirin, M. S. (2023). How does workplace ostracism affect employee performance? Mediating role of psychological resilience, moderated mediation role of cyberloafing. Organizacija, 56(1), 51-65. DOI: 10.2478/orga-2023-0004
• Batga, B., & Ceyhan, S. (2019). İşyeri nezaketsizliğinin çalışanlar üzerindeki etkisi: Banka çalışanları üzerine bir araştırma. Çukurova Araştırmaları Dergisi, 5(2), 250-262. http://dx.doi.org/10.18560/cukurova.1143
• Bedi, A. (2021). No herd for black sheep: A meta-analytic review of the predictors and outcomes of workplace ostracism. Applied Psychology: An International Review, 70(2), 861-904. doi: 10.1111/apps.12238
• Beşen, M. A., & Yurdakul, M. (2023). İşyeri nezaketsizliğinin ebelerin örgütsel mutluluğuna etkisi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 16(1), 40-49. doi:10.26559/mersinsbd.1174612
• Biçer, M. (2021). Örgütsel sadakat ve lider-üye etkileşiminin çalışanların bireysel iş performansları üzerindeki etkileri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(2), 1518-1538. https://doi.org/10.15869/itobiad.857071
• Bolat, E., & Özmen, D. (2019). Hemşirelikte nezaketsizlik ölçeği’nin Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 22(4), 249-258. DOI: 10.17049/ataunihem.454253
• Borman, W. C., & Motowidlo, S. J. (1997). Task performance and contextual performance: The meaning for personnel selection research. Human Performance, 10(2), 99-109. https://doi.org/10.1207/s15327043hup1002_3
• Bozer, A., & Yanık, A. (2020). Üniversite çalışanlarının örgütsel vatandaşlık davranışı, iş tatmini ve iş performansı arasındaki ilişki. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 125-143.
• Cortina, L. M., Magley, V. J., Williams, J. H., & Langhout, R. D. (2001). Incivility in the workplace: Incidence and impact. Journal of Occupational Health Psychology, 6(1), 64-80. https://doi.org/10.1037/1076-8998.6.1.64
• Çalışkan, A., & Köroğlu, Ö. (2022). Job performance, task performance, contextual performance: Development and validation of a new scale. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(2), 180-201. https://doi.org/10.29131/uiibd.1201880
• Çalışkan, A., & Pekkan, N. Ü. (2020). Örgütsel dışlanma: Bir ölçek uyarlama çalışması. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(1), 51-60. https://doi.org/10.29131/uiibd.736413
• Çoban, R., & Arıbaş, A. N. (2024). Kadın akademisyenlerin iş yeri nezaketsizliği algısı üzerine nitel bir araştırma. İzmir İktisat Dergisi, 39(1), 28-51. Doi: 10.24988/ije.1243572
• Çoban, R., & Deniz, M. (2021). İşyeri nezaketsizliğinin işten ayrılma niyetine etkisinde örgütsel sinizmin aracılık rolü üzerine bir araştırma. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(34), 1224-1259. DOI: 10.26466/opus.787756
• De Clercq, D., Haq, I. U., & Azeem, M. U. (2019). Workplace ostracism and job performance: Roles of self-efficacy and job level. Personnel Review, 48(1), 184-203. DOI: 10.1108/PR-02-2017-0039
• Erer, B. (2021). Örgütsel dışlanma algısının işten ayrılma niyetine etkisinde örgütsel bağlılığın aracılık rolü. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 17(1), 236-256. http://dx.doi.org/10.17130/ijmeb.776928
• Eryılmaz, İ., Dirik, D., & Odabaşoğlu, Ş. (2019). Güvenlik iklimi algısı ve iş performansı ilişkisinde genel öz yeterliliğin düzenleyici rolü: Helikopter teknisyenleri üzerine bir araştırma. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1854-1870.
• Ferris, D. L., Brown, D. J., Berry, J. W., & Lian, H. (2008). The development and validation of the workplace ostracism scale. Journal of Applied Psychology, 93(6), 1348-1366.
• Genç, E. (2018). Kamu çalışanlarında algılanan örgütsel desteğin iş performansına etkisinde örgütsel sinizmin aracılık rolü. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2), 169-183.
• Geylan, A., & Akça, C. (2023). Örgütsel dışlanmanın görev performansı üzerine etkisi: Algılanan stresin aracı rolü. Business & Management Studies: An International Journal, 11(3), 788-798. https://doi.org/10.15295/bmij.v11i3.2255
• Gök, S., Karatuna, I., & Başol, O. (2019). İşyeri nezaketsizliği ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması. Türk Psikoloji Yazıları, 22(44), 106-115. DOI: 10.31828/tpy1301996120181128m000009
• Gül, E., & Çakıcı, A. B. (2021). Kapsayıcı liderlik ölçeğinin Türkçe uyarlaması ve kapsayıcı liderliğin iş performansı üzerindeki etkisinde psikolojik güvenliğin aracılık rolü. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 24(2), 323-339.
• Gümüştekin, G., & Durmaz, M. G. (2021). İşyerinden dışlanmanın sabotaj davranışları üzerindeki etkisinde dış kontrol odağının rolü. Management and Political Sciences Review, 3(1), 1-14.
• He, P., Wang, J., Zhou, H., Liu, Q., & Zada, M. (2023). How and when perpetrators reflect on and respond to their workplace ostracism behavior: A moral cleansing lens. Psychology Research and Behavior Management, 16, 683-700. https://doi.org/10.2147/PRBM.S396921
• He, Y., Walker, J. M., Payne, S. C., & Miner, K. N. (2021). Explaining the negative impact of workplace incivility on work and non‐work outcomes: The roles of negative rumination and organizational support. Stress and Health, 37(2), 297-309. https://doi.org/10.1002/smi.2988
• Hitlan, R. T., Cliffton, R. J., & DeSoto, M. C. (2006). Perceived exclusion in the workplace: The moderating effects of gender on work-related attitudes and psychological health. North American Journal of Psychology, 8(2), 217-236.
• Huang, W., & Yuan, C. (2024). Workplace ostracism and helping behavior: A cross‑level investigation. Journal of Business Ethics, 190(4), 787-800. https://doi.org/10.1007/s10551-023-05430-z
• Imran, M. K., Fatima, T., Sarwar, A., & Iqbal, S. M. J. (2023). Will I speak up or remain silent? Workplace ostracism and employee performance based on self-control perspective. The Journal of Social Psychology, 163(1), 107-125. https://doi.org/10.1080/00224545.2021.1967843
• Işıkay, Ç. (2019). İşyeri nezaketsizliği ve demografik özellikler arasındaki ilişkiler: Hemşireler üzerine bir inceleme. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 5(1), 51-68.
• Kanten, P. (2014). İşyeri nezaketsizliğinin sosyal kaytarma davranışı ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinde duygusal tükenmenin aracılık rolü. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 11-26.
• Karaca, N., & Aksoy, A. (2022). Algılan örgütsel dışlanmanın çalışan sesliliğine ve iş akış deneyimine etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(36), 1318-1332. https://doi.org/10.21076/vizyoner.1084077
• Karanlık, B., & Özafşarlıoğlu Sakallı, S. (2019). Sağlık kurumlarında çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışlarının iş performansına etkisi: Uşak ili örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(3), 1629-1643. https://doi.org/10.20491/isarder.2019.694
• Karim, D.N., Majid, A.H.A., Omar, K., & Aburumman, O.J. (2021). The mediating effect of interpersonal distrust on the relationship between perceived organizational politics and workplace ostracism in higher education institutions. Heliyon, 7(6), e07280. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2021.e07280
• Kızıloğlu, E., & Akgemci, T. (2021). İş yeri nezaketsizliğinin bilgi paylaşma tutumu ve iş çıktıları üzerindeki etkisinde etik iklimin aracı rolü. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (33), 97-112. https://doi.org/10.20875/makusobed.806885
• Korkmazer, F., Ekingen, E., & Yıldız, A. (2016). Psikolojik sermayenin çalışan performansına etkisi: Sağlık çalışanları üzerinde bir araştırma. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(3), 271-281.
• Krijgsheld, M., Tummers, L. G., & Scheepers, F. E. (2022). Job performance in healthcare: A systematic review. BMC Health Services Research, 22:149. https://doi.org/10.1186/s12913-021-07357-5
• Kumral, T. (2017). İşyeri nezaketsizliği ve örgütsel sessizlik ilişkisinde örgütsel dışlanmanın aracı rolü [Yüksek lisans tezi, T.C. Marmara Üniversitesi].
• Kurum, G., & Erdemli, Ö. (2022). İş yerinde dışlanma ölçeğini öğretmenler için Türkçeye uyarlama çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 51(233), 279-301.
• Küçük, Ö., & Çakıcı, A. (2018). İşyeri kabalığının öznel iyi oluş haline etkisi. İş ve İnsan Dergisi, 5(1), 75-87. doi: 10.18394/iid.368835
• Loh, J. M. I., Thorsteinsson, E. B., & Loi, N. M. (2021). Workplace incivility and work outcomes: Cross‐cultural comparison between Australian and Singaporean employees. Asia Pacific Journal of Human Resources, 59(2), 305-329. https://doi.org/10.1111/1744-7941.12233
• Manninen, S. M., Koponen, S., Sinervo, T., & Laulainen, S. (2024). Workplace ostracism in healthcare: Association with job satisfaction, stress, and perceived health. Journal of Advanced Nursing, 80(5), 1813-1825. https://doi.org/10.1111/jan.15934
• Martin, L. D., & Zadinsky, J. K. (2022). Frequency and outcomes of workplace incivility in healthcare: A scoping review of the literature. Journal of Nursing Management, 30(7), 3496–3518. https://doi.org/10.1111/jonm.13783
• Mehmood, S., Bano, A., Khan, M.A., & Erdey, L. (2024). Effect of workplace bullying and incivility on employee performance: Mediating role of psychological well being. Journal of Infrastructure, Policy and Development, 8(5), 3390. https://doi.org/10.24294/jipd.v8i5.3390
• Orçanlı, K., Bekmezci, M., & Fırat, Z. M. (2019). İş güvencesizliğinin iş performansına etkisinde örgütsel kimliğin aracılık etkisi. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 12(18. UİK Özel Sayısı), 73-100. DOI: 10.26466/opus.584655.
• Özgen, H., & Özmen, İ. (2023). Akademisyenlerde örgütsel dışlanma ve tükenmişlik: Kişilik özelliklerinin yordama gücü ve pozitif ve negatif duygulanımın aracı rolü. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(2), 159-178. https://doi.org/10.33707/akuiibfd.1253709
• Özüdoğru, M., & Yıldırım, Y. T. (2020). Sanal kaytarma ve işgören performansı ilişkisinde iş stresinin düzenleyici etkisinin incelenmesi: Sağlık sektöründe bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 467-490. https://doi.org/10.32709/akusosbil.532359
• Polatcı, S., & Sobacı, F. (2021). Covid-19 küresel salgınında iş performansı için aranan kaynak olarak işin anlamı: Doktorlar üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(2), 185-207.
• Prentice, C., & Thaichon, P. (2019). Revisiting the job performance – burnout relationship. Journal of Hospitality Marketing & Management, 28(7), 807-832. https://doi.org/10.1080/19368623.2019.1568340
• Rahim, A., & Cosby, D. M. (2016). A model of workplace incivility, job burnout, turnover intentions, and job performance. Journal of Management Development, 35(10), 1255-1265. DOI: 10.1108/JMD-09-2015-0138
• Serinikli, N. (2020). Sağlık çalışanlarında iş özerkliği ve iş performansı arasındaki ilişkide örgütsel sinizm ve yaşam tatmini seri çoklu arabuluculuğu. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(2), 1693-1711. https://doi.org/10.20491/isarder.2020.938
• Sezici, E. (2022). Nevrotik kişilik özelliğinin rol davranışı üzerindeki etkisinde işyerinde dışlanmanın aracılık rolü. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 51-64. https://doi.org/10.55107/turksosbilder.1066350
• Singh, S., Subramani, A. K., David, R., & Jan, N. A. (2024). Workplace ostracism influencing turnover intentions: Moderating roles of perceptions of organizational virtuousness and authentic leadership. Acta Psychologica, 243, 104136. https://doi.org/10.1016/j.actpsy.2024.104136
• Söyük, S., Kocabey, A., & Gün, İ. (2019). Workplace incivility and workplace ostracism in healthcare workers. International Journal of Humanities and Social Science Invention (IJHSSI), 8(8), 48-54.
• Uslu, O. (2021). 'Being alone is more painful than getting hurt': The moderating role of workplace loneliness in the association between workplace ostracism and job performance. Central European Business Review, 10(1), 19-38. https://doi.org/10.18267/j.cebr.257
• Uslukaya, A., & Demirtaş, Z. (2020). Öğretmen algılarına göre işyerinde dışlama: Eğitim kurumlarında nitel bir araştırma. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 11(22), 229-256.
• Uygungil Erdoğan, S., Kobanoğlu, M. S., & Özgen Çiğdemli, A. Ö. (2023). Otel işletmelerinde nezaketsizlik ile dışlanma arasındaki ilişkide işgörenlerin narsistik kişiliğinin düzenleyici rolü. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 12(1), 419-444. https://doi.org/10.15869/itobiad.1234112
• Üstün, F., & Ersolak, Ş. (2020). Makyavelizm ve iş yeri nezaketsizliği: Banka çalışanları üzerine bir araştırma. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (7), 329-343. DOI: 10.21733/ibad.693245
• Wang, C. H., & Chen, H. T. (2020). Relationships among workplace incivility, work engagement and job performance. Journal of Hospitality and Tourism Insights, 3(4), 415-429. DOI: 10.1108/JHTI-09-2019-0105
• Wang, G. H., Li, J. H., Liu, H., & Zaggia, C. (2023). The association between workplace ostracism and knowledge-sharing behaviors among Chinese university teachers: The chain mediating model of job burnout and job satisfaction. Frontiers in Psychology, 14, 1030043. doi: 10.3389/fpsyg.2023.1030043
• Yakut, S., & Yakut, İ. (2018). Öğretmenlerde psikolojik iyi oluş ve iş yerinde dışlanma ilişkisi. Turkish Studies-Social Sciences, 13(18), 1357-1376. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13883
• Yıldız, S., & Bayrakçı, C. (2020). İşyeri nezaketsizliği ile iş stresi arasındaki ilişki: Akademisyenler üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (40), 515-529. DOI: 10.30794/pausbed.646525
• Yılmaz, Ö., & Akgün, N. (2019). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin örgütsel dışlanma ve örgütsel uyum algıları arasındaki ilişki. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 1147-1159. https://dx.doi.org/10.17240/aibuefd.2019.19.49440-576144
• Yılmaz, S., & Çağatay, A. (2023). Sağlık çalışanlarının iş tatmini ve iş performansı ekseninde iş-aile çatışması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 165-178. https://doi.org/10.17494/ogusbd.1249516
• Zhang, S., Ma, C., Meng, D., Shi, Y., Xie, F., Wang, J., Dong, X., Liu, J., Cang, S., & Sun, T. (2018). Impact of workplace incivility in hospitals on the work ability, career expectations and job performance of Chinese nurses: A cross-sectional survey. BMJ Open, 8, e021874. doi: 10.1136/bmjopen-2018-021874