Muhasebe Eğitimi Alan Öğrencilerin Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Mesleğine Bakışlarına Yönelik Bir Araştırma

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 1, 121 - 137, 27.03.2025

Gökhan Baral

https://doi.org/10.22139/jobs.1616350

Öz

Bu araştırmanın amacı, potansiyel Serbest Muhasebeci Mali Müşavir (SMMM) olarak ele alınan muhasebe ve vergi uygulamaları programı öğrencilerinin bakış açısıyla “SMMM Mesleğini tanımlamak” ve “SMMM kavramına yüklenen anlamı” ortaya koymaktır. Araştırmanın örneklemini Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Muhasebe ve Vergi Bölümü’nde, önlisans seviyesinde öğrenim görmekte olan muhasebe ve vergi uygulamaları programı öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri, kolayda örnekleme yöntemi ile gönüllülük esasına göre araştırmaya katılmayı kabul eden 159 öğrenciden toplanmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak online anket tekniğinden yararlanılmıştır. Anket formundaki SMMM kavramına yüklenen anlamı ve SMMM Mesleğini tanımlamasına yönelik sorular “açık uçlu” olarak sorulmuştur. Araştırma sonuncunda SMMM kavramına yüklenen anlam açısından finansal işlemler ve analiz, defter/kayıt tutmak, profesyonellik, vergi, bağımsız çalışma temaları öne çıkmıştır. SMMM Mesleği tanımlamalarından ortaya çıkartılan temalar, SMMM kavramına yüklenen anlam açısından ortaya çıkarılan temalarla benzerlik göstermektedir. Ayrıca, SMMM’de bulunması gereken en önemli özellikler olarak etik ve dürüstlük, profesyonellik, zeka ve analitik düşünce, güven temaları öne çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

SMMM, Muhasebe Öğrencileri, Vergi Uygulamaları, Meslek Tanımı, Mesleki Algı

A Study on the Views of Accounting Students on the Profession of Certified Public Accountant

Öz

This study aims to define the profession of Certified Public Accountant (CPA) and reveal the meaning attributed to the CPA concept from the perspective of students in the accounting and tax applications program who are considered (as) potential CPAs. The research sample comprises associate degree students in the Accounting and Tax Department at Sakarya University of Applied Sciences. Data was collected from 159 students who voluntarily agreed to participate in the research using the convenience sampling method. An online survey technique was used as the data collection tool, and the questions regarding the meaning attributed to the CPA concept and the definition of the CPA profession in the survey form were asked as open-ended questions. As a result of the research, themes such as financial transactions and analysis, bookkeeping, professionalism, tax, and independent work emerged regarding the meaning attributed to the CPA concept. The themes identified from the definitions of the CPA profession were similar to the themes revealed in terms of the meaning attributed to the CPA concept. Additionally, the essential qualities a CPA should have were identified as ethics and ıntegrity, professionalism, intelligence and analytical thinking, and trust.

Anahtar Kelimeler

Certified Public Accountant (CPA), Accounting Students, Tax Practices, Profession Definition, Professional Perception

Kaynakça

• Akhtar, S., & Yan-ping, L. (2018). SMEs' use of financial statements for decision making: Evidence from Pakistan. Journal of Applied Business Research (JABR), 34(2), 381–392. https://doi.org/10.19030/jabr.v34i2.10138
• Albez, A., & Bilici, N. (2012). Meslek yüksekokulları muhasebe öğrencilerinin mesleğe bakışları: Atatürk Üniversitesi’nde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), 383–398.
• Alkan, G. İ. (2015). Muhasebe egitiminde etik: Ön lisans ögrencilerinin etik algılarına yönelik bir araştırma*/Ethics on accounting education: A research of ethics perception on vocational high schools students. Business and Economics Research Journal, 6(2), 113.
• Amoako, G. (2013). Accounting practices of SMEs: A case study of Kumasi metropolis in Ghana. International Journal of Business and Management, 8(24). https://doi.org/10.5539/ijbm.v8n24p73
• Apak, İ. (2020). Ön lisans öğrencilerinin muhasebe derslerine yönelik tutumları üzerine bir araştırma. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (40), 227–236.
• Besusparienė, E., Vitunskaitė, E., & Butėnas, R. (2018). The importance of financial accounting information for business management. Proceedings of the 5th International Scientific Conference- FINIZ 2018. https://doi.org/10.15308/finiz-2018-75-81
• Barnard, K. J., & Mostert, M. (2015). Exploring student perceptions and experiences of ICT-enhanced formative assessment in an undergraduate management accounting course. South African Journal of Accounting Research, 29(2), 132–150. https://doi.org/10.1080/10291954.2015.1006483
• Brody, R. G., Li, S., & Zhou, L. (2016). Beyond the CPA: Student awareness of accounting certifications. The Accounting Educators' Journal, 26.
• Byrne, M., & Willis, P. (2005). Irish secondary students' perceptions of the work of an accountant and the accounting profession. Accounting Education: An International Journal, 14(4), 367–381. https://doi.org/10.1080/06939280500346003
• Cory, S., & Huttenhoff, T. (2011). Perspectives of non-public accountants about accounting education and certifications: An exploratory investigation. Journal of Finance and Accountancy, 6, 1.
• Çarıkçı, O. (2017). Muhasebe eğitimi almakta olan öğrencilerin muhasebe mesleğine yönelik tutumlarının sektörde çalışma niyetine etkisi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (76), 221–238.
• Çevik, Z. (2024). Comparison of students' perceptions of the accounting profession before and after the introduction to accounting course by using a mixed method. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (63), 15–27.
• Demirli, Y. (2023). Türkiye ve seçili ülkelerde dijital hizmet vergisi uygulama ve hasılatlarının değerlendirilmesi. Özgür Yayıncılık. https://doi.org/10.58830/ozgur.pub298.c1472
• Durdu, A. (2018). Counterfeiting activities in the medieval Turkish-Islamic states. Bilimname, 36(2018), 527–554. https://doi.org/10.28949/bilimname.454770
• Ebaid, I. (2020). Accounting students’ desire to work as Certified Public Accountants (CPA): Empirical evidence from Saudi Arabia. International Journal of Auditing and Accounting, 2(2), 193-211.
• Ebaid, I. E. S. (2022). Sustainability and accounting education: Perspectives of undergraduate accounting students in Saudi Arabia. Journal of Applied Research in Higher Education, 14(4), 1371–1393. https://doi.org/10.1108/JARHE-05-2021-0183
• Elagöz, İ., & Şahbaz, Ü. (2016). Muhasebe mesleğinde etik: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi ön lisans öğrencilerinin etik algılarına yönelik bir araştırma. Journal of Entrepreneurship & Development/Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 11(2), 316–340.
• Elo, T., Pätäri, S., Sjögrén, H., & Mättö, M. (2024). Transformation of skills in the accounting field: The expectation–performance gap perceived by accounting students. Accounting Education, 33(3), 237–273. https://doi.org/10.1080/09639284.2023.2191289
• Ercan, C., & Değirmenci, B. (2019). Ön lisans öğrencilerinin muhasebe derslerine ilişkin tutumlarının incelenmesi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 11(21), 613–624.
• Erduru, İ., Deran, A., & Celik, S. (2017). Muhasebe eğitimi alan öğrencilerin muhasebe mesleğine bakış açılarının incelenmesi: Ömer Halisdemir Üniversitesi örneği. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 5(2), 34–48.
• Faizah, M. K., Noor Syakila, M. S., Nurulhuda, N. H., Hani Syaida, Z., & Fatin Atira, J. (2016). Students’ perception of the accounting profession. International Symposium & Exhibition on Business and Accounting (ISEBA).
• Germanou, E., Hassall, T., & Tournas, Y. (2009). Students’ perceptions of accounting profession: Work value approach. Asian Review of Accounting, 17(2), 136-148. https://doi.org/10.1108/13217340910975279
• Güzel, S., & Özer, G. (2023). An application on determinants of accountants' tax morality and tax compliance. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 25(1), 213–235. https://doi.org/10.31460/mbdd.1049431
• Kara, M. (2022). Ön lisans muhasebe eğitimi alan öğrencilerin muhasebe mesleğine bakış açılarının değerlendirilmesi: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi örneği. İşletme, 3(2), 115–128.
• Karcıoğlu, R., Ağırman, E., & Özcan, M. (2016). Ön lisans ve lisans düzeyinde muhasebe eğitimi alan öğrencilerin başarılarına etki eden faktörler: Atatürk Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(4), 1535–1548.
• Kıllı, M., & Yumuşaker, M. C. (2021). Muhasebe eğitimi alan önlisans öğrencilerinin muhasebe derslerine yönelik tutumlarının ve iş bulma kaygılarının incelenmesi: Muhasebe ve vergi uygulamaları programı öğrencileri üzerinde bir araştırma. Fiscaoeconomia, 5(2), 722–755.
• Marriott, P. R. U., & Marriott, N. (2003). Are we turning them on? A longitudinal study of undergraduate accounting students' attitudes towards accounting as a profession. Accounting Education, 12(2), 113–133. https://doi.org/10.1080/0963928032000091738
• McDowall, T., & Jackling, B. (2010). Attitudes towards the accounting profession: An Australian perspective. Asian Review of Accounting, 18(1), 30–49. http://dx.doi.org/10.1108/13217341011045999
• Meymandi, A. R., Rajabdoory, H., & Asoodeh, Z. (2015). The reasons of considering ethics in accounting job. International Journal of Management, Accounting & Economics, 2(2), 136–143.
• Nas, A. (2012). Türk vergi hukukunda vergi incelemesi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 61(4), 1307–1336. https://doi.org/10.1501/hukfak_0000001691
• Özcan, İ., Ünal, F., & Helhel, Y. (2009). Muhasebe programı öğrencilerinin cinsiyet ve öğretim durumunun muhasebe mesleğine yönelik tutumları ile ilişkilendirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (41), 170-182.
• Özdemir, İ. E. S. (2014). Muhasebe dersi alan ön lisans ve lisans öğrencilerinin derse yönelik tutumlarının tespiti: Ege bölgesinde bir uygulama. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 204–214.
• Özdemir, S. (2010). Ön lisans muhasebe öğrencilerinin kariyer planlamasını etkileyen unsurlar: Ege Bölgesi'nde bir araştırma. MÖDAV Dergisi, 2, 103–122.
• Öztürk, S., & Kutlu, H. A. (2017). Muhasebe eğitiminde teknoloji kullanılmasına öğrencilerin bakışı: Kafkas Üniversitesi'nde bir araştırma. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 19(3), 781-799.
• Reckers, P. M., Jennings, M., Jordan Lowe, D., & Pany, K. (2007). Judges' attitudes toward the public accounting profession. European Accounting Review, 16(3), 625–645. http://dx.doi.org/10.1080/09638180701507197
• Sugahara, S., & Boland, G. (2006). Perceptions of the certified public accountants by accounting and non‐accounting tertiary students in Japan. Asian Review of Accounting, 27(2), 149–167. https://doi.org/10.1108/13217340610729518
• Terim, B., & Öztürk, A. (2009). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin muhasebe eğitimine bakış açılarının değerlendirilmesi: Gördes Meslek Yüksekokulunda bir uygulama. Sosyal Bilimler, 7(2), 153–168.
• Wen, L., Hao, Q., & Bu, D. (2015). Understanding the intentions of accounting students in China to pursue certified public accountant designation. Accounting Education, 24(4), 341–359. http://dx.doi.org/10.1080/09639284.2015.1051561
• Wessels, P. L., & Steenkamp, L. P. (2009). An investigation into students’ perceptions of accountants. Meditari Accountancy Research, 17(1), 117-132.
• Williams, M., & Lewis, P. (2018). Perceptions of the CPA profession among Australian accounting students. Journal of Accounting Education, 35(2), 123-135. http://dx.doi.org/10.1108/13217340610729518
• Yardımcıoğlu, M., Şıtak, B., & Yörük, A. (2021). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin muhasebe eğitimine karşı tutumlarının COVID-19 pandemi döneminde incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 3(4), 155–180.
• Yasalar, T. C. (1989). 3568 sayılı Serbest muhasebeci mali müşavirlik ve yeminli mali müşavirlik kanunu. Ankara: Resmi gazete (20194 sayılı).
• Yaşar, E. (2023). Muhasebe mesleğinde yaşanan güncel problemler. Journal of Social Humanities and Administrative Sciences, 65(65), 3049–3053. https://doi.org/10.29228/joshas.70598
• Yücel, S., & Bağdat, A. (2022). Muhasebe eğitimi alan yükseköğretim öğrencilerinin e-muhasebe uygulamaları konusundaki ilgi ve farkındalıklarının incelenmesi. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(25), 1–22.