Осетины на Ближнем Востоке: поселение, адаптация, этносоциальная эволюция (краткий очерк)

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 7-8, 135 - 158, 31.05.2019

Georgy Chochiev Çevirmen: Murat Topçu

Öz

Yakındoğu’daki Osetler: Yerleşim, Uyum, Etnik ve Sosyal Evrim

Öz

Makalede Osetlerin Kafkasya’dan Osmanlı Yakındoğusu’na göç hareketlerinin dinamikleri, yerleşilen ülkede geliştirdikleri uyum ve örgütlenme mekanizmaları, yerel etno-sosyal yapıdaki yerleri ve yaklaşık yüz elli yıllık dönem boyunca kültürel profillerinde ve kimliklerinde meydana gelen değişimler araştırılmaktadır. Genel olarak 1859-1865 yılları arasında yaşanan Oset göçleri, Rus-Kafkas Savaşı’nın son evresinde Kuzey Kafkasyalıların çok daha geniş çaplı göçürülme/sürülme sürecinin bir halkasını oluşturuyordu. Osmanlı toprakları üzerinde, çoğunlukla Doğu ve İç Anadolu’da ve Suriye’de, oldukça erken bir aşamada birkaç Oset yerleşim alanı şekillenmiştir. Bu bölgelerin tümünde Osetler diğer göçmen Kuzey Kafkasyalı halklarla komşuydular ve Yakındoğu Çerkes topluluğunun bir parçası olarak onlarla sıkı işbirliği halindeydiler. Öte yandan, yerli topluluklarla genellikle nispeten düşük sosyal ve kültürel etkileşim sergileyen Oset yerleşimciler daha çok yerel sivil ve askeri yönetimlerle yakın ilişki kurmayı tercih etmişlerdi. Osmanlı sonrası dönemde, hem Türkiye hem de Suriye’deki tüm Oset yerleşimlerinin, devlet eliyle modernleştirme ve milliyetçilik eğilimlerinin artan etkisiyle demografik yapıları ve kolektif kimlikleri erozyonuna uğramaya başlamıştır. 21. yüzyıl başlarında Yakındoğu Osetleri egemen toplumlara entegrasyon düzeyleri yüksek, neredeyse tamamen kentleşmiş topluluklara dönüşmüşlerdir

Anahtar Kelimeler

Osetler, etnik gruplar, Kafkasya, göç, yerleşim, uyum, etnik ve sosyal uyum

Ossetians in the Middle East: Settlement, Adaptation, Ethno-social Evolution

Öz

The paper aims to examine principally the dynamics of migratory movements of Ossetians from the Caucasus to the Ottoman Middle East; the mechanisms of adaptation and self-organization developed by them in their host countries; their place in the local ethno-social structure, and the nature of shifts in their cultural profile and identity throughout the sesquicentennial period. Migrations from Ossetia took place chiefly in the years 1858-1865, in line with the broader process of exodus/expulsion of the North Caucasian mountaineers from their homeland in the final phase of the Russo-Caucasian War. Initially, several areas of compact Ossetian settlements were founded in the Ottoman lands, located mainly in the Eastern and Central Anatolia and Syria. In these regions, Ossetians neighboured, and closely cooperated with, fellow North Caucasian immigrants making up a segment of the Middle Eastern Circassian community. On the other hand, Ossetian settlements usually demonstrated relatively low level of social and cultural interaction with the native populations, preferring to maintain close contacts primarily with the local civil and military administrations. In the postOttoman era, all rural Ossetian settlements both in Turkey and Syria became subject to the growing impact of the nation-wide modernisation and nationalist processes, resulting in the gradual erosion of their demographic structure and collective identity. By the beginning of the 21st century the
Middle Eastern Ossetians had transformed into an almost fully urbanised community with a high level of integration into their host societies.

Anahtar Kelimeler

Ossetians, Ottoman Empire, Anatolia, Syria, migration, settlement, adaptation, ethno-social evolution

Kaynakça

• Alborov, B.A. «Pervıy osetinskiy poet Temirbolat Osmanoviç Mamsurov.» İzvestiya Gorskogo pedagogiçeskogo instituta 1926.
• Andrews, Peter A. Ethnic Groups in the Republic of Turkey. Wiesbaden, 1989.
• Atılgan, Z. «Muş, Bitlis ve Bingöl İllerindeki Kuzey Kafkasyalı Muhacirler.» Birleşik Kafkasya 1965.
• Aydemir, İzzet. «Türkiye Çerkesleri.» Kafkasya Kültürel Dergi 1973-75.
• Bakradze, D.Z. «İstoriko-etnografiçeskiy oçerk Karsskoy oblasti.» İzvestiya Kavkazskogo otdela İmperatorskogo Russkogo geografiçeskogo obşçestva 1881.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), A.MKT.MVL.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), A.MKT.NZD.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), BEO.NGG. d.
• Burnaby, F. On Horseback through Asia Minor. Vol. I-II. London, 1878.
• Chochiev, G.V. «Rasselenie severokavkazskih immigrantov v arabskih provintsiyah Osmanskoy imperii (2-ya polovina XIX — naçalo XX v.).» Osmanskaya imperiya: strana i lyudi. Moskova, 2000.
• Chochiev, G.V. «Svedeniya turetskogo etnografa Y. Kalafata o narodnıh verovaniyah sarıkamışskih Osetin.» İzvestiya Severo-Osetinskogo instituta gumanitarnıh i sotsialnıh issledovaniy, 2007.
• «Correspondence relating to the Asiatic Provinces of Turkey 1894-95.» Majesty, Presented to both Houses of Parliament by Command of Her Majestry. Cilt 6. London, 1896. Dzagurov, G.A. Pereseleniye gortsev v Turtsiyu. Materialı po istorii gorskih narodov. Rostov-na-Donu, 1925.
• Fırat, M.Ş. Doğu İlleri ve Varto Tarihi. Ankara, 1981.
• Gazi Ahmed Muhtar Paşa. Anılar. Sergüzeşt-i Hayatım'ın Cild-i Sanisi. Cilt II. İstanbul, 1996. II cilt.
• Hamitsayeva, A.A. «Osetiya v kavkazskoy politike Rossiyskoy imperii (XIX vek).» Sbornik dokumentov i materialov. Vladikavkaz, 2008.
• Helmitski, P. Karsskaya oblast. Voyenno-statistiçeski i geografiçeski obzor. Ç. II, otd. 2-3. Tiflis, 1893.
• Hotko, Samir. «Alanı i assı v mamlyukskom Egipte.» Daryal, 1995.
• http://www.alanvakfi.org. 21.10.2009.
• Kanukov, İ.D. V osetinskom aule. Rasskazı, oçerki, publitsistika. Orconikidze, 1985.
• Karsskaya oblast, Pervaya vseobşçaya perepis naseleniya Rossiyskoy imperii 1897 g., Vıp. LXIV . SPb., 1904.
• Kazmaz, S. Sarıkamış'ta Köy Gezileri. Ankara, 1995.
• Kolyubakin, A.M. Materialı dlya voyenno-statistiçeskogo obozreniya Aziatskoy Turtsii. Т. I, Ç. I. Tiflis, 1888.
• Kubat, Temirbolat. Muhacirin Hicrandır Ömrünün Yarısı. Ankara: KAFDAV, 2005.
• Kunduhov, Mussa. «Memuarı generala Mussa-paşi Kunduhova.» Daryal, 1994-1995.
• Lynch, H.F.B. Armenia: Travels and Studies. The Turkish Provinces. Vol. II., London, 1901.
• Mamsıratı, M. Atsagalon basta (Ӕцæгæлон бæстæ). Orconikidze, 1986.
• Nauçnıy arhiv Severo-Osetinskogo instituta gumanitarnıh i sotsialnıh issledovaniy im. V.İ. Abaeva.
• Totoyev, M.S. «K voprosu o pereselenii Oset v Turtsiyu.» İzvestiya Severo-Osetinskogo nauçno-issledovatelskogo instituta, 1948.
• Uarziatı, V.S. «İron muhadzirte Turçı.» Mah dug 1992.