YÜKSELEN EKONOMİLERDE BEŞERİ SERMAYE UNSURLARINDAN SAĞLIK HARCAMALARI İLE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİLERİ

Yıl 2023, , 63 - 77, 15.07.2023

Hatıra Sadeghzadeh Emsen , Ziya Çağlar Yurttançıkmaz , Ömer Selçuk Emsen

https://doi.org/10.58202/joecopol.1308036

Öz

Beşeri sermaye insanın donanımını artırıcı faaliyetleri ifade ederken, sağlık harcamaları da donanımlı olsun olmasın, insani boyutta nitelikli yaşamayı sağlayan asli unsurlardandır. Bu kapsamında ülkeler geliştikçe kaliteli bir yaşam arzusuna paralel olarak insana verilen değerin artması sağlık harcamalarını artıran önemli bir unsurdur. Sağlık harcamalarının artması hem arz hem de talep boyutuyla ekonomik büyüme üzerinde önemli etkiler oluşturur olmuştur. Bu çalışmada sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkileri yükselen ekonomiler olarak adlandırılan 19 ülke ve 2000-2019 dönemi için panel veri analizi ile incelenmiştir. Çalışmada kişi başına gelir üzerinde kişi başı sermaye stoku ve kişi başı sağlık harcamalarının etkisi incelenmiştir. Kişi başı gelir üzerine kişi başı sermaye ve kişi başı sağlık harcamalarındaki %1’lik bir artışın sırasıyla %0.27 ve %0.15 etkileri olduğu görülmüştür. Elde edilen bu sonuçlar yükselen ekonomilerde büyümenin sürdürülebilirliği açısından sağlık harcamalarının ihmal edilmemesi gerektiğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik büyüme, Sağlık harcamaları, Panel veri eş-bütünleşme analizi.

Kaynakça

• Ay, Ahmet, Oktay Kızılkaya ve Emrah Koçak (2013). Sağlık Göstergeleri ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 6 (1): 163- 172.
• Aygün, Aycan. Seçili OECD Ülkelerinde Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), T.C. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın, 2020.
• Başar, Selim, Serkan Künü ve Gürkan Bozma (2016). Eğitim ve Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10: 189-204.
• Bhargava, Alok, Dean T. Jamison and Lawrence Lau (2000). Modeling the Effects of Health on Economic Growth, GPE Discussion Paper Series, 33, pp: 1-33.
• Bloom, D. E. and D. Sachs (1998). Geography, Demography and Economic Growh in Africa, Brookings Papers on Economic Activity, 2.
• Chaabouni, Sami and Chokri Abednnadher (2010). The Determinants of Health Expenditures in Tunisia: An ARDL Bounds Testing Approach, International Journal of Information Systems in the Service Sector (IJISSS), IGI Global, vol. 6(4), pp 60-72.
• Çetin, Murat ve Eyüp Ecevit (2010). Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: OECD İlkeleri Üzerine Bir Panel Regresyon Analizi, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11 (2): 166-182.
• Çoban, Hilmi. Sağlık Ekonomisi ve Türkiye’de Sağlık Hizmetlerinin Yeniden Yapılandırılması, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), T.C. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 2009.
• Demir, Osman, Adem Üzümcü ve Serap Duran (2006). İçsel Büyümede İçselleşme Süreçleri: Türkiye Örneği, D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 21 (1): 27-46.
• Dreger, Christian and Hans-Eggert Reimers (2005). Health Care Expenditures in OECD Countries: A Panel Unit Root and Cointegration Analysis, Iza Discussion Paper, 1469, pp: 1-20.
• Emsen, Ömer Selçuk. Atatürk Üniversitesi’nin İl Ekonomisindeki Yeri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzurum, 1994.
• Erdil, Erkan ve Hakan Yetkiner (2004). A Panel Data Approach for Income-Health Causality, Working Papers FNU-47 Research unit Sustainability and Global Change, Hamburg University
• Hacıoğlu-Deniz, Müjgan ve Kutluk Kağan Sümer (2016). Türkiye'de Sağlık Sektörü ve Sağlık Harcamalarının Büyüme Üzerindeki Etkisinin 2000-2014 Yılları için Analizi, International Conference on Economics Finance and Banking, Kaposvar-Macaristan, 29-31 August 2016, ss: 471-478.
• Heshmati, Almas (2001). On the Causality Between GDP and Health Care Expenditure in Augmented Solow Growth Model, Sse/Efı Working Paper Series in Economics and Finance, 423, pp: 1-19.
• Jones, Daniel B. (1990). Public Policies and Economic Growth in the American States, The Journal of Politics, Cambridge University Press on Behalf of the Southern Political Science Association, 52 (1): 219-233.
• Karabulut, Kerem ve Ömer Selçuk Emsen (1997). Kalkınma Teorileri ve Yeni Büyüme Teorisi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11 (3-4): 27-50.
• Kılıç, Nazife Özge ve Murat Beşer (2018). Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Merkezi ve Doğu Avrupa (CEEC) Ülkeleri Üzerine Panel Veri Analizi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23 (2): 373-382.
• Koying, Chang and Ying Young-Hsiang (2006). Economic Growth, Human Capital Investment, and Health Expenditure: A Study of OECD Countries, Hitotsubashi Journal of Economics, 47 (1): 1-16.
• Selim, Sibel, Doğan Uysal ve Pınar Eryiğit (2014). Türkiye’de Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisinin Ekonometrik Analizi, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7 (3): 13-24.
• Şen, A. ve N. Bingöl (2018). Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 9 (1): 89-106.
• Taban, Sami ve Muhsin Kar (2003). Kamu Harcama Çeşitlerinin Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 58 (3): 145-169.
• Taban, Sami ve Muhsin Kar (2006). Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme: Nedensellik Analizi, 1969–2001, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (1): 159-181
• Taban, Sami (2006). Türkiye’de Sağlık ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi, Sosyoekonomi, 2 (4): 31-46.
• Tang, Chor F. and S. Kean Ching (2011). The Granger Causality between Health Expenditure and Income Southeast Asia Economies, African Journal of Business Management, 5 (16): 6814- 6824.
• Uslu, Hüseyin (2018). Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Seçilmiş OECD Ülkeleri İçin Dinamik Panel Veri Analizi, Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4 (2): 100-116.
• Ünsal, Erdal. İktisadi Büyüme, İmaj Yayınevi, Ankara, 2016.
• Yıldız, Barış ve Gizem Yıldız (2018). Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Avrupa ve Merkez Asya Ülkeleri Örneği, Maliye Dergisi, 174: 203-218.