BÜTÜNLEŞİK CRITIC VE WASPAS YÖNTEMLERİ İLE ÜLKELERİN E-TİCARET VE SOSYAL MEDYA KULLANIM KRİTERLERİNE GÖRE SIRALANMASI

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 15, 1 - 13, 25.12.2022

Muhammed Maruf , Kadir Özdemir

https://doi.org/10.58202/joecopol.1161384

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı farklı gelişmişlik düzeyindeki 46 ülkenin e-ticaret ve sosyal medya kullanım kriterlerine göre değerlendirilip sıralanmasıdır. E-ticaret kullanımı için belirlenen altı kriterin ve sosyal medya kullanımı için belirlenen beş kriterin önem ağırlıkları CRITIC yöntem kullanılarak hesaplanmıştır. Daha sonra ülkelerin sıralaması ise WASPAS yöntemi ile yapılmıştır. Ülkelerin sıralama değerlerinin birbirlerinden farklı olma durumunun istatistiksel olarak da ortaya konulması amacıyla sıralama değerlerine Spearman sıra korelasyonu analizi uygulanmıştır. Analiz sonuçlarına göre e-ticaret kullanımında ABD, Güney Kore, İngiltere, Çin, İsviçre, İrlanda, Danimarka gibi görece daha gelişmiş ülkeler üst sıralarda yer alırken Kenya, Nijerya, Mısır, Fas, Gana gibi görece az gelişmiş ülkeler daha alt sıralarda yer almaktadır. Sosyal medya kullanımı sıralamasında ise Filipinler, Brezilya, Kolombiya, Malezya, Arjantin, Endonezya, Vietnam gibi görece az gelişmiş ülkeler üst sıralarda yer alırken, Fransa, İtalya, Almanya, Hollanda, Japonya ve Güney Kore gibi görece daha gelişmiş ülkelerin alt sıralarda yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

CRITIC, WASPAS, ÇKKV, E-ticaret Kullanımı, Sosyal Medya Kullanımı, Ülke Sıralaması

RANKING OF COUNTRIES BY E-COMMERCE AND SOCIAL MEDIA USAGE CRITERIA WITH INTEGRATED CRITIC AND WASPAS METHODS

Öz

This study aims to evaluate and rank countries according to e-commerce and social media usage criteria. The weights of six e-commerce and five social media criteria were calculated using the CRITIC method. After that, the countries were ranked with the WASPAS method. Also, Spearman rank correlation analysis was applied to the results to reveal the statistical difference between the ranking values of the countries. According to the results of the analysis relatively more developed countries such as the USA, South Korea, England, China, Switzerland, Ireland, and Denmark are at the top in e-commerce usage. However, relatively less developed countries such as Kenya, Nigeria, Egypt, Morocco, and Ghana are in the lower ranks. In the ranking of social media usage, while relatively less developed countries such as the Philippines, Brazil, Colombia, Malaysia, Argentina, Indonesia, and Vietnam are at the top, relatively more developed countries such as France, Italy, Germany, the Netherlands, Japan, and South Korea are at the bottom.

Anahtar Kelimeler

CRITIC, WASPAS, MCDM, E-commerce Usage, Social Media Usage, Country Ranking

Kaynakça

• Adalı, E., A. & Işık A., T. (2017). CRITIC and MAUT methods for the contract manufacturer selection problem. European Journal of Multidisciplinary Studies, 2(5), 93-101.
• Altıntaş, F. F. (2021). Avrupa Birliği Ülkelerinin lojistik performanslarının CRITIC tabanlı WASPAS VE COPRAS teknikleri ile analizi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 25(1), 117-146.
• Arslan, R. (2021). Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki havalimanlarının CIRITIC Temelli WASPAS yöntemi ile sıralanması. International Journal of Economic and Administrative Academic Research, 1(1), 27-38.
• Badalpur, M., & Nurbakhsh, E. (2021). An application of WASPAS method in risk qualitative analysis: A case study of a road construction project in Iran. International Journal of Construction Management, 21(9), 910-918.
• Chakraborty, S., & Zavadskas, E. K. (2014). Applications of WASPAS method in manufacturing decision making. Informatica, 25(1), 1-20.
• Çanakçıoğlu, M. (2020). Evaluatıon of fınancıal performance of companıes operand ın the transportatıon ındex of the exchange market of Istanbul by usıng a hybrıd MCDM technıgue combınıng the CRITIC and WASPAS methods. S. Demez (Ed.), Admınıstratıve, Economıcs And Socıal Scıences, 317-329.
• Diakoulaki, D., Mavrotas, G., & Papayannakis, L. (1995). Determining objective weights in multiple criteria problems: the CRITIC method. Computer & Operations Research. 22, 763–770.
• Ghorabaee, K., M., Amiri, M., Kazimieras Zavadskas, E., & Antuchevičienė, J. (2017). Assessment of third-party logistics providers using a CRITIC–WASPAS approach with interval type-2 fuzzy sets. Transport, 32(1), 66-78.
• Hootsuite & We are Social (2022). We are social global digital report 2022. https://datareportal.com/reports/digital-2022-global-overview-report. Erişim Tarihi: 25.07.2022.
• Liu, P., Saha, A., Mishra, A. R., Rani, P., Dutta, D., & Baidya, J. (2022). A BCF–CRITIC–WASPAS method for green supplier selection with cross-entropy and Archimedean aggregation operators. Journal of Ambient Intelligence and Humanized Computing, 1-25.
• Madic, M., & Radovanovic, M. (2015). Ranking of some most commonly used nontraditional machining processes using ROV and CRITIC methods. UPB Sci. Bull., Series D, 77(2), 193-204.
• Tuş, A., & Aytaç Adalı, E. (2019). The new combination with CRITIC and WASPAS methods for the time and attendance software selection problem. Opsearch, 56(2), 528-538.
• Urosevic, S., Karabasevic, D., Stanujkic, D., & Maksimovic, M. (2017). An approach to personnel selectıon ın the tourısm ındustry based on the SWARA and the WASPAS methods. Economic Computation & Economic Cybernetics Studies & Research, 51(1). 57-88.
• Wu, H. W., Zhen, J., & Zhang, J. (2020). Urban rail transit operation safety evaluation based on an improved CRITIC method and cloud model. Journal of Rail Transport Planning and Management, 16(3), 100206.
• Zavadskas E, Turskis Z, Antucheviciene J, Zakarevicius A. (2012). Optimization of weighted aggregated sum product assessment, Elektronika ir Elektrotechnika. 122, 3–6.
• Zafar, S., Alamgir, Z., & Rehman, M. H. (2021). An effective blockchain evaluation system based on entropy-CRITIC weight method and MCDM techniques. Peer-to-Peer Networking and Applications, 14(5), 3110-3123.