DOĞU AKDENİZ İNSANLIK İÇİN NEDEN HER ZAMAN ÖNEMLİ OLMUŞTUR

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 15, 62 - 78, 25.12.2022

Murat Fidan , Serhat Kuzucu

https://doi.org/10.58202/joecopol.1181737

Öz

Akdeniz beslenme, barınma, çoğalma gibi çok farklı yönlerden ihtiyaçlarını karşılamaya uygun yapısıyla insanoğlu için her zaman diliminde önemli bir yaşam alanı olmuştur. Özellikle Doğu Akdeniz olarak tanımlanan geniş coğrafi bölgenin insanlık tarihindeki medeniyet oluşumunda dikkat çekici bir yeri olduğu araştırmacılar tarafından ortak kabul görmektedir. İlahi dinlerin kutsal mekânları ve tarihi geçmişlerinin bu bölge içinde yer alması, insanların bu bölgede çoğalmaları ve verimli arazilerin varlığından dolayı ihtiyaçlarını bu bölgeden karşılayabilmeleri kuşkusuz bu kabulün temel nedenleri arasında yer almaktadır. İnsanoğlunun gelişimine ve oluşturduğu medeniyetlere ev sahipliği yapmış olan Doğu Akdeniz, kültürler arası etkileşiminde merkezi olmuştur. Bu etkileşimin bir sonucu olarak Avrupa’da ortaya çıkan Sanayi Devrimi, insanlık için bir taraftan yeni imkânlar ve kolaylıklar getirmiş diğer taraftan ise yeni problemlerin de kaynağı olmuştur. Seri üretim ile ortaya çıkan en önemli problem kuşkusuz enerjidir. Avrupalılar enerji problemine Doğu Akdeniz tanımlamasının içine de zaman zaman dâhil edilen Ortadoğu’da çözüm bulmuşlardır. Ortadoğu petrolünün Avrupa’ya nakli ve var olan pazarların korunmasına yönelik oluşturulan güvenlik arayışları, konjonktürel gelişmelere bağlı olarak değişimler göstermiştir. Doğu Akdeniz’de keşfedilen enerji kaynakları, Doğu Akdeniz’e atfedilen öneme yenilerinin eklenmesine neden olmaktadır. Bu çalışmada Doğu Akdeniz’in önemi tarihi süreç içinde sorgulanmakta ve giderek artan önemlerine yeni bir bakış açısı getirilmeye çalışılmaktadır

Anahtar Kelimeler

Doğu Akdeniz, Ekonomi, Din, Enerji, Güvenlik

WHY HAS THE EASTERN MEDITERRANEAN ALWAYS BEEN IMPORTANT FOR HUMANITY?

Öz

The Mediterranean Sea has always been an important habitat for mankind with its structure suitable for meeting its needs in many different aspects such as nutrition, housing, reproduction. In particular, it is generally accepted by researchers that the vast geographical region defined as the Eastern Mediterranean has a remarkable place in the formation of civilization in human history. The fact that the sacred places and historical pasts of the divine religions are located in this region, that people multiply in this region and that they can meet their needs from this region due to the existence of fertile lands are undoubtedly among the main reasons for this acceptance. The Eastern Mediterranean, which has hosted the development of mankind and the civilizations it has created, has been the center of its Decultural interaction. As a result of this interaction, the Industrial Revolution that arose in Europe, on the one hand, brought new opportunities and conveniences for humanity, and on the other hand, was the source of new problems. Undoubtedly, the most important problem that arises with mass production is energy. Europeans have found solutions to the energy problem in the Middle East, which is also occasionally included in the definition of the Eastern Mediterranean. The security efforts created for the transportation of Middle Eastern oil to Europe and the protection of existing Sundays have changed depending on cyclical developments. The energy resources discovered in the Eastern Mediterranean are causing new ones to be added to the importance attributed to the Eastern Mediterranean. In this study, the importance of the Eastern Mediterranean is questioned in the historical process and a new perspective is tried to be brought to the increasing importance of the Eastern Mediterranean.

Anahtar Kelimeler

Eastern Mediterranean, Economy, Religion, Energy, Security

Kaynakça

• Abbadi, A.K. (1984). Security and Co-operation in the Mediterranean Basin. Ocean Development and International Law xiv (1), 55-78.
• Abulafia, D. (2011). Great Sea, A Human History of the Mediterranean. Allen Lane Penguin Books.
• Ağarı, M. (2006). İslam Coğrafyacılarında Yedi İklim Anlayışı. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 47(2), 195-214.
• Anderson, M. S. (2001). Doğu Sorunu. YKY.
• Armstrong, K. (1996). Jerusalem One City Three Faith, United States Of America: Ballantine Books.
• Armstrong, K. (1998). Tanrı’nın Tarihi, Oktay Özel, Hamide Koyukan ve Kudret Emiroğlu (çev.), Ankara: Ayraç Yayınevi. Aydın, M. (2002). Tarihsel İsa, İmanın Mesih’inden Tarihin İsa’sına, Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• Aydın, M. (2018). The Levant: Search for a Regional Order, Mustafa Aydın (Ed.), Berlin: Konrad Adenauer Sitiftung.
• Bainville, J. (1938), Fransa Tarihi, C. 1, Çev. Yalçın, H. C., İstanbul: Kanaat.
• Bal, M.A. (2003). Modern Devlet ve Güvenlik, İstanbul: IQ Kültür-Sanat Yayıncılık.
• Baskıcı, M.M. (2009). Bizans Döneminde Anadolu, İktisadi ve Sosyal Yapı (900-1261), Ankara: Phoenix yayınevi.
• Baysoy, E. (2012). Bölgeselleşme Olgusu Çerçevesinde Doğu Akdeniz’in Yenilenen Jeopolitiği. (Doktora Tezi), T.C. Genel Kurmay Başkanlığı Harp Akademileri Komutanlığı Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Müdürlüğü.
• Bechev, D. ve Nicolaidis, K. (Eds.) (2010). Mediterranean Frontiers: Borders, Conflict and Memory in a Transnational World. I.B. Tauris.
• Besalel, Y. (2003). Yahudi Tarihi, (Genişletilmiş 2. Baskı), İstanbul: Gözlem Yayınevi.
• Blank, S., J. (1999). Mediterranean Security into the Coming Millennium, US Department of State.
• Blank, S., J. (1999). Mediterranean Security into the Coming Millennium, US Department of State.
• Boening, A., B. (2007). Multilateral Security in the Mediterranean Post-Cold War;NATO’s Mediterranean Dialogue and the EuroMed Partnership. Jean Monnet/Robert Schuman Paper Series 7 (10),
• http://aei.pitt.edu/8182/1/Boening_NATO_Med_Long07edi.pdf Erişim Tarihi: 06 Aralık 2021..
• Brauch, H.G. (2008). “Güvenliğin Yeniden Kavramsallaştırılması: Barış, Güvenlik, Kalkınma ve Çevre Kavramsal Dörtlüsü”, Uluslararası İlişkiler Akademik Dergisi, 5(18):1-47.
• Brown, P. (2000). Geç Antik Çağda Roma ve Bizans Dünyası. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Buhl, F. (1986). “Kudüs”, İA, 13 Cilt, İstanbul: MEB, 1986.
• Buzan, B. and Hansen, L. (2009). The Evolution of International Security Studies, Cambridge University Press, The Edinburgh Building, Cambridge UK, 2009.
• Buzan, B. and Waever, O. (2003). Regions and Powers: The Structure of International Security. Cambridge University Press.
• Buzpınar, Ş.T. (2009). “Osmanlı Döneminde Kudüs Uluslararası Kongre Şam 22-25 Haziran 2009”, Dîvân-Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, XIV/26, s. 243-247.
• Cragg, K. (1998). “The Excellences of Jerusalem”. Journal of İslamic Jerusalem Studies. 2(1):1-20
• Çetin, H. (2005). İktidar ve Meşruiyet, „Siyaset“, (Editör: Mümtaz’er Türköne), Ankara: Lotus Yayınları.
• Dedeoğlu, B. (2003). Uluslararası Güvenlik ve Strateji. Derin Yayınları
• Demirci, F. (2005). Klasik Toplum sözleşmesi Kuramlarında Birey-Devlet İlişkisi, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi SBE.
• Demirci, K. (1998). “Hıristiyanlık”, TDV. İslam Ansiklopedisi, XVII., İstanbul, s. 328-372.
• Ediger, Ş., V., Devlen, B. ve Mcdonald, B., D. (2012). Levant’ta Büyük Oyun: Doğu Akdeniz’in Enerji Jeopolitiği. Uluslararası İlişkiler, 9(33), 73-92.
• El-Gırnati, M. H. E. (2011). Gırnâti Seyahatnamesi (Tuhfetu’l-Elbab ve Nuhbetu’l-Acab), (F. Sabuncu, Çev.). Yeditepe Yayınları.
• el-Khatip, A. (2004). “Kur’an’da Kudüs”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Çev. Ramazan IĢık, IX/1, Elazığ 2004, s. 109-144..
• Eordegian, M. (2003). “British and Israeli Maintenance of the Status Quo in the Holy Places of Christendom”, International Journal of Middle East Studies, XXXV/2, s. 307-328.
• Erbaş, A. (2002). “İslam Dışı Dinlerde Hac”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(5):97-121.
• Erdem, A.Ü. (2002). Geç Tunç Çağ’da Doğu Akdeniz Ticaret Yolları. (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi.
• Erdoğan, T. (2007). Büyük Ortadoğu Projesi Çerçevesinde Petrolün Yeniden Dağılımı, EMO Enerji Dergisi, 3, 82-84.
• Eroğlu, A.H. (2000). “Hıristiyanların Bölünme Sürecine Genel Bir Bakış”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XLI., Ankara, s.309-325.
• Fidan, M. (2020). Osmanlı-Rusya Ticarî Münasebetleri (XIX. Yüzyıl), Ankara: Gazi Kitapevi.
• Fidan, M. ve Ulusoy, T. (2020). Rusya’nın Sıcak Denizlere İnmesi: 1783 Osmanlı-Rus Ticaret Antlaşması ve Günümüz Ticarî Gelişmeleri, Siyasi, Sosyal ve Kültürel Yönleriyle Türkiye ve Rusya. 3: 19-40.
• Firestone, R. (2004). Yahudiliği Anlamak İbrahim’in/ Avram’ın Çocukları, Çağlayan Erendağ ve Levent Kartal (çev.), İstanbul: Gözlem Yayıncılık, 2004, ss. 194-195.
• Frank, A.G. ve Gills, B.K. (2003). Dünya Sistemi, Esin Soğancılar (Çev.), İmge Kitabevi, Ankara.
• Frei, D. (1990). Was ist unter Frieden und Freiheit zu verstehen?, Wolfgang Heisenbert/Dieter S. Lutz (Ed.) „Sicherheitspolitik kontrovers“, Schriftenreihe Band 291/I, Bundeszentral für politische Bildung, Bonn.
• Gervasi, F. (1975). Thunder Over the Mediterranean, Mckay Publication, New York.
• Gibson, M. (2017). Britain’s Quest for Oil: The First World War and the Peace Conferences. Helion and Company.
• Giordano, M. (2003). The Geography of the Commons: The Role of Scale and Space. Annals of the Association of American Geographers, 93(3), 365-375.
• Goldhill, S. (2006). The Temple Of Jerusalem, London: Profile Books.
• Graves, R. ve Patai, R. (2009). İbrani Mitleri, Tekvin Yaratılış Kitabı, Uğur Akpur (çev.), İstanbul: Say Yayınları.
• Groepler, E. (1999). İslam ve Osmanlı Dünyasında Yahudiler, Çev. Süheyla Kaya, İstanbul.
• Günaltay, Ş. (1947). Yakın Şark Suriye ve Filistin III, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Güngörmez, Z. (2014). XI-XIII. Yüzyıllarda Doğu Akdeniz’de Ticaret. (Doktora Tezi), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi. Harris, W. (2005). Levant. (E. Ertürk, Çev.). Literatür.
• Haydaroğlu, İ.P. (1990). Osmanlı Devleti’nde Yabancı Okullar, Ankara 1990, s. 76.
• Herodot Tarihi, (1973). Perihan Kuturman (çev.), İstanbul: Hürriyet Yayınları.