Economic Transformation in the Ozal Era and Its Reflection on Foreign Policy

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 1, 641 - 654, 30.06.2025

Arda Ercan

Öz

The Özal era represents a significant period of transformation in Turkey's economy and foreign policy. The neoliberal policies and January 24 Decisions implemented in the 1980s marked a transition to a free market economy, reducing the state's role in the economy and liberalizing foreign trade. During this period, Turkey's foreign policy also underwent changes, with strengthened relations with the West and a multi-directional foreign policy approach. In this article, the liberalisation process in Özal-era Turkey is evaluated within the framework of SWOT analysis. The strengths of this period include economic growth, privatisation efforts and opening up policies. Weaknesses include social inequalities, political instability and social tensions. Opportunities are characterised by increased international trade and an improved investment climate, while threats include global economic fluctuations and domestic political uncertainties. In this framework, SWOT analysis serves as an important tool to better understand the dynamics of the liberalisation process and to develop strategic orientations.

Anahtar Kelimeler

Globalisation , Liberalisation , Political Economy , Foreign policy , Özal Era

Özal Dönemi Ekonomik Dönüşümün Analitik İncelemesi ve Dış Politikaya Etkileri

Öz

Özal dönemi, Türkiye ekonomisinde ve dış politikasında önemli dönüşümlerin yaşandığı bir dönemdir. 1980'lerde uygulanan neo-liberal politikalar ve 24 Ocak Kararları ile Türkiye ekonomisi serbest piyasa ekonomisine geçiş yapmış, devletin ekonomideki rolü küçültülmüş ve dış ticaret serbestleştirilmiştir. Bu dönemde, Türkiye'nin dış politikası da değişim göstermiş; özellikle Batı ile ilişkiler güçlenmiş ve çok yönlü bir dış politika izlenmiştir. Bu makalede, Özal dönemi Türkiye'sinde liberalleşme süreci SWOT analizi çerçevesinde değerlendirilmiştir. Söz konusu dönemin güçlü yönleri arasında ekonomik büyüme, özelleştirme çabaları ve dışa açılma politikaları yer almaktadır. Zayıf yönler ise, toplumsal eşitsizlikler, siyasi istikrarsızlık ve sosyal gerilimler olarak öne çıkmaktadır. Fırsatlar, uluslararası ticaretin artması ve yatırım iklimindeki iyileşme ile belirginleşirken; tehditler ise, küresel ekonomik dalgalanmalar ve iç siyasi belirsizlikleri kapsamaktadır. Bu çerçevede, SWOT analizi, liberalleşme sürecinin dinamiklerini daha iyi anlamak ve stratejik yönelimler geliştirmek için önemli bir araç olarak işlev görmektedir.

Anahtar Kelimeler

Küreselleşme , Liberalizasyon , Ekonomipolitik , Dış Politika , Özal Dönemi

Kaynakça

• Anderson, J. R. (1981). Bankrupting America: The impact of President Reagan's military budget. International Journal of Health Services, 11(4), 623–629.
• Aras, B. (2001). Turkey and the post-Soviet states: Between cooperation and integration. Journal of South Asian and Middle Eastern Studies.
• Armaoğlu, F. (2005). 20. Yüzyıl siyasi tarihi (Cilt 1-2: 1914–1995). İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Bac, M. M. (1997). Turkey's relations with a changing Europe. Manchester: Manchester University Press.
• Balcı, A., & Madakbaş Gülener, E. (2018). Turgut Özal dış politikası: Amerikan düzeninde yeniden konumlanma ve otonomi arayışı. Muhafazakar Düşünce, 77–98.
• Boughton, J. (2002). Globalization and the silent revolution of the 1980s. Finance & Development, 39(1).
• Castells, M. (1996). The information age: Economy, society, and culture. Vol. 1: The rise of the network society. Wiley Blackwell.
• Chaikin, A. (1994). A man on the moon: The voyages of the Apollo astronauts. Westminster: Penguin Books.
• Churchill Archives Centre. (tarih yok). Margaret Thatcher: A biography. https://archives.chu.cam.ac.uk/collections/thatcher-papers/thatcher-biography/
• Cumhuriyet Gazetesi. (1990, Temmuz 8).
• Ekinci, N. (2012). İnönü dönemi ve II. Dünya Savaşı yılları. H. C. Çiçek (Ed.), Türkler Ansiklopedisi (s. 1281). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Gereth, W. (2001). Turkey and the Caucasus: Domestic interests and security concerns. Chatham House.
• Gözen, R. (2004). Türkiye ve I. Körfez Savaşı: Kriz ortamında dış politika. F. Sönmezoğlu (Ed.), Türk dış politikasının içinde. İstanbul: Der Yayınları.
• Harvey, D. (2005). A brief history of neoliberalism. Oxford: Oxford University Press.
• Hirst, P., & Thompson, G. (1996). Globalization in question: The international economy and the possibilities of governance. New York: Polity Press.
• Kongar, E. (1998). 21. Yüzyılda Türkiye (11. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Meltzer, A. H. (1988). Economic policies and actions in the Reagan administration. Journal of Post Keynesian Economics, 10(4), 528–540.
• Önal, T., & Özdağ, A. (2016). Körfez Savaşı ve Türk dış politikasına etkileri. Turkish Studies, 11(16), 53–70.
• Öniş, Z. (1990). The political economy of Turkey in the 1980s: The anatomy of unorthodox liberalism. T. Arıcanlı & D. Rodrik (Eds.), The political economy of Turkey (s. 18–22). New York: MacMillan.
• Özal, T. (1992). Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın dış politika ve ekonomi açısından “Türkiye’nin stratejik öncelikleri” adlı uluslararası sempozyumun açılışında yaptıkları konuşma. Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• Öztürk, S., & Saygın, S. (2017). The economic effects of the 1973 oil crisis and stagflation case. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 1–12.
• Reaganfoundation.org. (tarih yok). Reaganomics: Economic policy and the Reagan revolution. https://www.reaganfoundation.org/ronald-reagan/the-presidency/economic-policy/
• Sampa, F. P. (2013, Nisan). The Iron Lady and the Cold War. American Diplomacy. https://americandiplomacy.web.unc.edu/2013/04/the-iron-lady-and-the-cold-war/
• T.B.M.M. Tutanak Dergisi. (1990, Eylül 1). 18. Dönem 47. Cilt 4. Yasama Yılı. Ankara.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı. (1973). Türk dış politikasında 50 yıl: İkinci Dünya Savaşı yılları (1939–1946). Ankara: T.C. Dışişleri Bakanlığı Araştırma ve Siyaset Planlama Genel Müdürlüğü.