18’İNCİ YÜZYILDAN 21’İNCİ YÜZYILA BRİTANYA’NIN AKDENİZ POLİTİKASININ REALİST BAKIŞ AÇISI İLE ANALİZİ

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 205 - 229, 21.05.2019

Caner Övsan Çakaş

Öz

Britanya’nın Akdeniz havzasına olan
politik ilgisi 16’ıncı Yüzyılın ikinci yarısında daha çok siyasi ve ticari
nedenlerle başlamıştır. Başlangıçta İngiliz tüccarların menfaatlerini korumayı
ve İspanya gibi rakiplerinin karşısında Britanya’nın ticari konumunu
güçlendirmeyi hedefleyen söz konusu Akdeniz politikası ilerleyen yüzyıllarda
daha çok siyasi çıkarlar etrafında şekillenerek Britanya’nın dış politikasının
en önemli konularından birisi haline gelmiştir. Bu çalışmada da küresel güç
dengeleri ve Britanya’nın ulusal çıkarlarındaki değişimlere bağlı olarak farklı
amaç ve yöntemlere yönelen Britanya’nın Akdeniz politikasının realist bir bakış
açısı ile analiz edilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda da 18’inci Yüzyıldan
21’inci Yüzyıla kadar geçen süreç içerisinde Britanya’nın Akdeniz politikası
küresel güç dengesi, ulusal çıkarlar ve ekonomik şartlar nezdinde mercek altına
alınmaya çalışılmıştır. Çalışmada 18’inci Yüzyıldan günümüze kadar geçen süreç
içerisinde Britanya’nın Akdeniz politikasının realist bakış açısının
öngörüleriyle uyumlu olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Realizm, Britanya, Küresel Güç Dengesi, Ulusal Çıkarlar, Akdeniz Politikası

Kaynakça

• Acemoğlu, D. ve Robinson, J. A. (2012). Why Nations Fail: The Origins of Power, Prosperity and Poverty. Londra: Profile Books.
• Adams, T. W. (1972). The American Concern in Cyprus. Annals of The American Academy of Political and Social Sciences, 401, 89-102.
• Aksan, V. A. (2011). Kuşatılmış Bir İmparatorluk: Osmanlı Harpleri, 1700-1870. (G. Ç. Güven, Çev.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Apatay, Ç. (2007). Ege’de Olup Bitenler. İstanbul: Deniz Basımevi Müdürlüğü.
• Aral, B. (2000). Kollektif İnsan Hakkı Olarak Halkların Kendi Kaderini Tayin Hakkı. İnsan Hakları Yıllığı, 21-22,1990-2000.
• Arı, T. (2010). Uluslararası İlişkiler Teorileri: Çatışma, Hegemonya, İşbirliği. Bursa: Marmara Kitap Merkezi.
• Arı, T. (2010).Uluslararası İlişkilere Giriş. Bursa: MKM Yayınları.
• Arı, T. (2008).Orta Doğu: Siyaset, Savaş ve Diplomasi. Bursa: Marmara Kitap Merkezi.
• Attalides, M. (1979). Cyprus: Nationalism and International Politics. Edingburg: Edinburgh Q Press.
• Aybar, S. (2008). Türkiye’nin Ortadoğu Politikası. İstanbul: Kadir Has Üniversitesi Yayınları.
• Bradford, E. (2004). Akdeniz: Bir Denizin Portresi. (A.Fethi, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Barford, V. (12 Ağustos 2013). “What are the Competing Claims Over Gibraltar?”, BBC News Magazine.
• Berberakis, S. (15 Ağustos 2018). İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden (AB) ayrılması için başlatılan süreç (Brexit) Kıbrıs'taki İngiliz askeri üslerinin statüsünü de müzakere masasına getiriyor. BBC News, 11 Ocak 2019.https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-39481699
• Bölükbaşı, S. (2001). Barışçı Çözümsüzlük. Ankara: İmge Yayınları.
• Buzan, B. (1996). “The Timeless Wisdom of Realism”, International Theory: Positivism and Beyond, içinde (34-45), Cambridge: Cambridge University Press.
• Buzan, B. vd., (1993). The Logic of Anarchy: Neorealism to Structural Realism. New York: Colombia University Press.
• Cheyney, E. P. (1978). History of England From Defeat of the Armada to the Death of Elizabeth. Londra:Penguin Publishing.
• Cleray, M. ve Chuan, G.K. (2005). Enviroment and Devolopment in the Straits of Malacca. Londra: Routledge.
• Cryan, D. vd. (2012). Kapitalizm. (M.Pekdemir, Çev.). İstanbul: NTV Yayınları.
• Donelly, J. ve Burchill, S. (2005). “Realism”, Scott Burchill vd., (ed.), Theories of International Relations. New York: Palgrave Macmillian.
• Driault, E. (2013). Napoleon’un Şark Siyaseti. (M. F. Köprülüzade, Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Ertekin, B. A. (2017). Batı Dünyasında Açık İstihbarat Açık Diplomasiye Karşı. Balkan Journal of Social Sciences, 6 (12), 23-35.
• Federzoni, L. (1936). Hegemony in the Mediterranean. Foreign Affairs, 14(3), 387-397.
• Ferguson, N. (2015). İmparatorluk Britanya’nın Modern Dünyayı Biçimlendirişi. (N.Elhüseyni, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Fromkin, D. (1993). Barışa Son Veren Barış: Modern Ortadoğu Nasıl Yaratıldı? 1914-1922. (M. Harmancı, Çev.). İstanbul: Sabah Yayınları.
• Galeano, E. (2015). Latin Amerika’nın Kesik Damarları. (R.Hakmen ve A.Tokatlı, Çev.). İstanbul: Sel Yayınları.
• Galvez, A. V. (2013). The Gibraltar Crisis and Measures, Options and Strategies Open to Spain. Journal of Elcano Royal Institute, 32, 2-19.
• Gauther, D. P. (1969). The Logic of Leviathan: The Moral and Political Theory of Thomas Hobbes. New York: Oxford University Press.
• Gibraltar Hükümeti Resmi İnternet Sitesi. (2018). Transport and Logistics in Gıbraltar. Gibraltar: Gibraltar Hükümeti. 16.01.2019.https://www.rsm.global/gibraltar/industry/transport-and-logistics
• Gibraltar Hükümeti Resmi İnternet Sitesi. Gibraltar Finance. Gibraltar: Gibraltar Hükümeti. 16.01.2019.https://www.gibraltar.gov.gi/new/gibraltar-finance
• Gresh, A. ve Vidal, D. (1999). Ortadoğu: Mezopotamya’dan Körfez Savaşına. (H.Türe, Çev.). İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Gregory, D. (1996). Malta, Britain, and European Powers, 1793-1815. Londra: Associated University Press.
• Günaydın, E. (24 Ekim 2018). Ceberitarık Sorununa Geçici Çözüm Bulundu, Liderler Brexit’i Onaylayacak. Euronews, 12 Ocak 2019. https://tr.euronews.com/2018/11/24/cebelitarik-sorununa-gecici-cozum-bulundu-liderler-brexit-i-onaylayacak
• Gürel, Ş. (1979). Ortadoğu Petrolünün Uluslararası Politikadaki Yeri. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Güzel M. Ş. (2010). Kıbrıs’ta Yer Alan İngiliz Üslerinin Hukuki Statüsü ve Unutulmuş BM Dekolonizasyon Hukukunu Yeniden Hatırlatma. 21. Yüzyıl Dergisi, 23, 84-91.
• Hobbes, T. (2008). Leviathan. (S.Lim, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Holsti, K.J. (1996). The State, War, and the State of War. New York: Cambridge University Press.
• İnal, H. İ. (2010). Osmanlı Tarihi. İstanbul: Nokta Kitap.
• Jervis, R. (1978). Cooperation Under the Security Dilemma. World Politics, 30, 340-388.
• Karal, E. Z. (1962). Osmanlı Tarihi. Ankara: Degah Yayınları.
• Karaosmanoğlu, A. L. (2003). Kendi Kaderini Tayin, Ülke Bütünlüğü, Uluslararası İstikrar ve Demokrasi. Doğu-Batı Dergisi, 24, 56-81.
• Kegley, C. W. (1995). “Neoliberal Challenge to Realist Theories of World Politics”, Charles W. Kegley, (ed.), Contraversies in International Relations Theory: Realism and Neoliberal Challenge. New York: St. Martin Press.
• Kennedyi P. (2010). Büyük Güçlerin Yükselişi ve Çöküşleri. (B. Karanakçı, Çev.). İsatabul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Khan, S.A. (1980). The East India Trade in the XVIIth Century. Oxford: Oxford University Press..
• Kissinger, H. (2011). Diplomasi. (İ.H. Kurt, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Kurat, A.N. (2008). Rusya Tarihi. (D. Mızrak ve E. Mızrak, Çev.). İstanbul: Selenge Yayınları.
• Lazarowicz A. ve Dambour, M. (18 Ekim 2013). “Smoke and Mirrors in Gibraltar”, EPC Commentary.
• Liberman, B. (2016). Korkunç Kader: Modern Avrupa’nın Oluşumunda Etnik Temizlik. (D. T. Kurt, Çev.). Ankara: Heretik Yayınları.
• Lincoln S. J. (1994). The Legal Status of Gibraltar: Whose Rock Is It Anyway?. Fordham International Law Journal, 18 (1), 899-923.
• Lindberg, C. (2014). Avrupa’da Reform Tarihi: Ortaçağ Avrupası’ndan Modern Avrupa’ya Reformların Tarihçesi. (Ö. U.Hofaşçı, Çev.). İstanbul: İnkılâp Yayınevi.
• Lipson, E. (1959). The Economic History of England: The Age of Mercantilism. Londra: Adam & Charles Black Books.
• Loomba, A. (2000). Kolonyalizm – Postkolonyalizm. (M. Küçük, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları..
• Luraghi, R. (2016). Sömürgecilik Tarihi. (A.Emeç, Çev.). İstanbul: E Yayınları.
• Maalouf, A. (2010). Arapların Gözünden Haçlı Seferleri. (A. Bertay, Çev.). İstanbul: YKM Yayınları.
• Mansel, P. (2014). Levant: Akdeniz’de İhtişam ve Felaketler. (N. N. Alemdar, Çev.). İstanbul: Everest Yayınları.
• Mansel, P. (2017). Halep: Suriye’nin Muhteşem Tüccar Şehrinin Yükselişi ve Düşüşü. (N. N. Alemdar, Çev.). İstanbul: Everest Yayınları.
• Mckay, D.ve Scott, H. M. (2011). Büyük Güçlerin Yükselişi. (E. B. Özbilen, Çev.). İstanbul: Degah Yayınları.
• Morris, I. (2014). Dünyaya Neden Batı Hükmediyor: Şimdilik, ( G. Ç. Güven, Çev.). İstanbul: Alfa Tarih Yayınları.
• Orrell, D. ve Loon, Borin Van (2012). Economics: A Graphic Guide. Londra: Icon Books.
• Ortaylı, İ. (2017). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Öztürk, S. ve Ülker, Ö. (2016). Vergi Cennetlerinin Küresel Finans Krizi Üzerindeki Etkileri: Vergi Kaçırma, Vergiden Kaçınma ve Kara Para Aklanmadaki Rolü. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (1), 237-254.
• Roberts, J. M. (2011). Dünya Tarihi. (İ.Erman ve T. Akgün, Çev.). İstanbul: İnkılâp Yayınevi.
• Robinson, D. ve Groves, J. (2011). Felsefe. (B.Taş, Çev.). İstanbul: NTV Yayınları.
• Shimko, K. L. (1992). HIKO Keith L., “Realism, Neorealism, and American Liberalism. Review of Politics, 1992, 54 (2), 34-67.
• Stephen, L. (1999). “Us Policy Towards Cyprus and Eastern Mediterranean: Changing Strategic Perspectives After the Cold War”, Susanne Baier Allen, (ed.), Looking Into the Future of Cyprus-EU Relations. Auflage: Center for European Integration Studies Press.
• Stone, A. (1994). What Is a Supranational Constitution? An Essay in International Theory. The Review of Politics, 56 (3), 47-69.
• Şahin, İ. (2015). Utrecht’ten Tilsit’e İngiltere’nin Akdeniz Politikası. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4 (4), 838-859.
• Tarakçı, N. (2009). Sömürgecilikten 21. Yüzyıla Deniz Gücü Mücadelesi: Denizci Stratejinin Tarihi. İstanbul: Deniz Kuvvetleri K.lığı Basımevi.
• Tilly, C. (2016). Avrupa’da Devrimler 1492-1992. (Ö. Arıkan, Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Tozer, H. ve Hirst, F. W. (2017). British India and Its Trade. Londra: Leopold Classic Library.
• Uçarol, R. (2008). Siyasi Tarih 1789-2001. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Waltz, K. N. (1990). Realist Thought and Neorealist Theory. Journal of International Affairs, 44(1), 923-967.
• Williams, M. (1997). Hobbes and International Relations: A Reconsideration. International Organization, 50(2), 77-90.
• Wood, A. C. (2013). Levant Kupanyası Tarihi. (Ç. E. İpek, Çev.). Ankara: Doğubatı Yayınları.
• Tamçelik, S. (2011). Kıbrıs’taki İngiliz Üslerinin Stratejik Önemi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8 (1), 1510-1538.
• Turan, A. P. (21 Temmuz 2018). İspanya-İngiltere Arasındaki Ceberitarık Anlaşmazlığı. Bilge İnsanlar Stratejik Araştırma Merkezi, 12 Ocak 2019.http://www.bilgesam.org/incele/15/-ispanya-ingiltere-arasinda-cebelitarik-anlasmazligi/#.XAuK5PZuJYc
• Türkiye Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar Merkezi, (2018). Ceberitarık Hakkında Uzman Değerlendirmesi. Ankara: Türkiye Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar Merkezi, 13.12.2018.turksam.org/cebelitarik-sorunu-hakkinda-uzman-degerlendirmesi
• Viotti P. R. ve Kauppi, M. V. (1993). International Relations Theory: Realism, Pluralism, Globalism. New York: Macmillian Publishing.