Mesleki Grup Rehberliği Programının Lise 11. Sınıf Öğrencilerinin Mesleki Olgunluk Düzeylerine Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 639 - 653, 23.10.2020

Osman Gönültaş , Mehmet Ali Çakır

Öz

Bu araştırmanın amacı öğrencilerin mesleki olgunluk düzeylerini artırmaya yönelik sekiz oturumluk mesleki grup rehberliği programının, lise 11. sınıf öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeylerini artırmada etkili olup olmadığını incelemektir. Araştırmada ön test-son test kontrol gruplu deneysel desen kullanılmıştır. Araştırma 2019-2020 öğretim yılında Isparta ilinde resmi anadolu lisesinde 11. sınıfa devam eden öğrencilerle yürütülmüştür. Veri toplama aracı olarak Mesleki Olgunluk Ölçeği kullanılmıştır. 12 kişilik deney grubuna 40 dakika süren sekiz oturumluk mesleki grup rehberliği programı uygulanırken; 12 kişilik kontrol grubunda ise herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Deney ve kontrol grubunun mesleki olgunluk ölçeği ön testlerinden almış oldukları puanların anlamlı bir şekilde farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek üzere Bağımsız İki Grup t Testi (Student’s t Testi) yapılmıştır. Deney ve kontrol grubunun mesleki olgunluk son test puanlarının ön test ve son test puanlarına göre anlamlı bir şekilde artıp artmadığını belirlemek için Eşleştirilmiş Grup t Testi yapılmıştır. Araştırma sonucunda mesleki grup rehberliği programının, öğrencilerin mesleki olgunluk düzeylerini artırmada etkili olduğu ve bu etkiyi 45 günlük süre içerisinde koruduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

meslek,, meslek seçimi,, mesleki olgunluk,, lise öğrencileri,

Kaynakça

• Akın, A. (2015). Çözüm odaklı kısa süreli yaklaşıma dayalı grup rehberliği programının öz-yeterlik inancına etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Akıntuğ, Y. (2012). Grup rehberliği programının ergenlerin mesleki olgunluk düzeylerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 12-21.
• Akıntuğ, Y. ve Birol, C. (2011). Lise öğrencilerinin mesleki olgunluk ve karar verme stratejilerine yönelik karşılaştırmalı analiz. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 01-12.
• Amundson, N.E., Poehnell, G., & Pattern, M. (2005). Mesleki teleskop. Kendine ve etrafa bakmak, karar vermek (F. Korkut Owen, Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ayas, T., Deniz, M. ve Kağan, M. (2010). Ginzberg ve arkadaşlarının gelişim kuramına dayalı örnek bir mesleki grup rehberliği çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 1097-1117.
• Bacanlı, F. (1995). Mesleki grup rehberliğinin lise öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeylerine etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Bayıındır, A. (1999). Bireylerin mesleki olgunluk düzeyleri ile anne-babalarının tutumlarını algılamaları arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Bozgeyikli, H. (2005). Mesleki grup rehberliğinin ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin meslek kararı vermede kendilerini yetkin görme düzeylerine etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Bozgeyikli, H., Doğan, H. ve Işıklar, A. (2010). Üstün yetenekli öğrencilerin mesleki olgunluk düzeyleri ile algıladıkları sosyal destek düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28(1), 133-149.
• Büyükgöze-Kavas, A. (2005). Eğitim fakültesi öğrencilerinin aldıkları mesleki rehberlik hizmetleri ve mesleklerini değiştirmek isteme düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 21, 111-122.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis fort he behavioral sciences (2nd ed.). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Conk, Z., Başbakkal, Z. ve Bolışık, B. (Eds). (2018). Pediatri Hemşireliği. Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• Çakar, M. ve Kulaksızoğlu, A. (1997). Lise son sınıf öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeyleri ile denetim odağı düzeylerinin karşılaştırılması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9, 113-131.
• Çakır, M.A. (2003). Bir mesleki grup rehberliği programının lise öğrencilerinin mesleki kararsızlık düzeylerine etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Çoban A. E. (2005). Lise son sınıf öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeylerinin yordayıcı bazı değişkenlere göre incelenmesi, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (10), 39-54.
• Doğan, H. (2010). Kariyer karar verme grup rehberliği programının 9. sınıf öğrencilerinin kariyer karar verme güçlük düzeylerine etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Doğan, H. (2011). Ağ bağlantılı sınıf rehberliği uygulamasının ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin kariyer gelişim düzeylerine etkisi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 1077-1098.
• Duru, H. (2019). Lise öğrencilerinin mesleki olgunlukları, kariyer kararı verme güçlükleri ve kariyer kararı verme öz yetkinlikleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: a simple guide and reference, 17.0 update. Boston: Pearson.
• Gök, Ü. (2018). Kariyer karar verme programının 8.sınıf öğrencilerinin kariyer karar verme güçlükleri ve mesleki olgunluk düzeylerine etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Gaziantep.
• Gülbahçe, A. (2007). Mesleki olgunluk düzeyleri farklı olan öğrencilerin sosyal karşılaştırma ve benlik imgelerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Gülbahçe, A. (2009). Farklı liselerde öğrenim gören öğrencilerin mesleki olgunluk düzeylerinin incelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 131-144.
• Hamamcı, Z. ve Çoban, A.E. (2007). Mesleki olgunluk ve mesleki kararsızlığın akılcı olmayan inançlarla ilişkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(27), 31-42.
• Harman, E. (2017). Lise öğrencilerinin denetim odaklarına göre mesleki olgunluklarının kariyer karar verme güçlüklerini yordama gücü. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• İşgör, İ.Y. ve Sezer, F. (2008). Mesleki olgunluk anlayışı kazandırmaya yönelik sınıf içi rehberlik etkinlikleri program denemesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 239-252.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi (14. Baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Karataş, Z. ve Yavuzer, Y. (2009). Yaratıcı drama temelli mesleki grup rehberliğinin lise öğrencilerinin mesleki olgunluk puanlarına etkisi. Journal of Educational Sciences & Practices, 8(15), 83-98.
• Kepçeoğlu, M. (1999). Psikolojik danışma ve rehberlik (1. Baskı). İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Kırdök, O. (2010). Bilişsel bilgiyi işleme yaklaşıma göre geliştirilen mesleki karar verme programının sınanması. (Yayınlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Kıyak, S. (2006). Genel lise öğrencilerinin meslek seçimi yaparken temel aldığı kriterler. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• King, S. (1989). Sex differences in a causal model of career maturity. Journal of Counseling and Development, 68(2), 208–215.
• Korkut, F. (2007). Psikolojik danışmanların mesleki rehberlik ve psikolojik danışmanlık ile ilgili düşünceleri ve uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 187-197.
• Köküsoy, K. (2008). Endüstri meslek liselerinde bir meslek alanına yönelmiş olan öğrencilerin mesleki olgunluk ve algıladıkları aile desteği düzeylerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Kutlu, M. (2012). Anadolu ve genel lise öğrencilerinin çeşitli değişkenlere göre mesleki olgunluk düzeylerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 23-41.
• Kuzgun, Y. (2006). Meslek rehberliği ve danışmanlığına giriş (3. Baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Kuzgun, Y. ve Bacanlı, F. (2005). Lise öğrencileri için mesleki olgunluk ölçeği el kitabı. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Levinson, E. M., Ohlers, D. L., Caswell, S., & Kiewra, K. (1998). Six approaches to the assessment of career maturity. Journal of Counseling & Development, 76(4), 475-482.
• Mann, L., Harmoni, R., & Power, C. (1989). Adolescent decision-making: the development of competence. Journal of Adolescence, 12(3), 265-278.
• Nalbantoğlu-Yılmaz, F. (2017). Lise öğrencilerinin meslek seçimlerini etkileyen faktörlerin ikili karşılaştırmalar yöntemiyle incelenmesi. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 8(2), 224-236.
• Nelson–Jones, R. (1982). Danışma psikolojisi kuramları. (F. Akkoyun, Çev.). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Oğuz, Ö. (2008). Lise öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi (Özel Arı Lisesi örneği). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Ortar, M. ve Kulaksızoğlu, A. (1997). Endüstri meslek liselerine öğrenim görmekte olan 16-18 yaş grubundaki öğrencilerin mesleki olgunluk düzeyleri ile bazı kişilik özelliklerinin incelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 293-310.
• Özdoy, S. ve Özsoy, G. (2013). Eğitim araştırmalarında etki büyüklüğü raporlanması. İlköğretim Online, 12(2), 334‐346.
• Özsoy, O. (2003). Değişen dünyada meslek seçimi geleceğin meslekleri (2. Baskı). İstanbul: Hayat Yayınları.
• Öztemel, K. (2012). Kariyer kararsızlığı ile mesleki karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağı arasındaki ilişkiler. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(2), 459-477.
• Pesen, A. ve Çelik, M. (2018). Lise pansiyonlarında kalan öğrencilerin mesleki olgunluk düzeylerinin incelenmesi. International Social Sciences Studies Journal, 4(27), 6022-6030.
• Reese, R. J., & Miller, C. D. (2009). Using outcome to improve a career development course: Closing the scientist-practitioner gap. Journal of Career Assessment, 18(2), 207-219.
• Rottinghaus, P. J., Day, S. X., & Borgen, F. H. (2005). The career futures ınventory: a measure of career-related adaptability and optimism. Journal of Career Assessment, 13(1), 3–24.
• Safran, C., Balcı, Z., Sert, I. ve Dinçer, D. (1995). Lise son sınıf öğrencilerinin kişilik özellikleri ile mesleki ilgilileri arasındaki ilişkiler: Pilot bir çalışma. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7, 239-250.
• Sarıkaya, T. ve Khorshid, L. (2009). Üniversite öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen etmenlerin incelenmesi: Üniversite öğrencilerinin meslek seçimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 393-423.
• Savıckas, M. L. (1984). Career maturity: the construct and its measurement. Vocational Guidance Quarterly, 32(4), 222–231.
• Seçer, İ., Gülbahçe, A. ve Ateş, B. (2013). Mesleki grup rehberlik etkinliğinin ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin mesleki yetkinlik düzeylerine etkisi. Turkish Journal of Education, 2(1), 29-38.
• Sezer, M. (2019). Lise 3. ve 4. sınıf öğrencilerinin mesleki olgunlukları ile internet kullanım amaçları, sosyal medya tutumları ve medya okuryazarlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Trabzon Üniversitesi, Trabzon.
• Smith, R. D., & Evans, J. R. (1973). Comparison of experimental group guidance and individual counseling as facilitators of vocational development. Journal of Counseling Psychology, 20(3), 202-208.
• Super, D. E. (1983). Assessment in career guidance: Toward truly developmental counseling. Personnel & Guidance Journal, 61(9), 555-562.
• Super, D. E., & Kidd, J. M. (1979). Vocational maturity in adulthood: Toward turning a model into a measure. Journal of Vocational Behavior, 14(3), 255–270.
• Sürücü, M. (2005). Lise öğrencilerinin mesleki olgunluk ve algıladıkları sosyal destek düzeylerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Şahin, K. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeyleri ile karar verme stratejileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Taşkıran, A. (2008). Meslek lisesi öğrencilerinin okul iklimi algıları ile mesleki olgunluk düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Telman, C. (2006). Başarıya giden yolda meslek seçimi. İstanbul: Epsilon Yayınevi.
• Uçar, M.Z. (2020). Ergenlik dönemi bireylerinin kişilik özellikleri ile psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Ulaş, Ö. ve Yıldırım, İ. (2015). Lise öğrencilerinde mesleki olgunluğun yordayıcıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 151-165.
• Usluer, E. (1996). Mesleki inceleme yaşantısının mesleki olgunluğa etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Ürün, A.E. (2010). Lise öğrencilerinin kendine saygı düzeyleri ile mesleki olgunlukları arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• White, N.J., & Tracey, T.J.G. (2011). An examination of career indecision and application to dispositional authenticity. Journal of Vocational Behavior, 78, 219–224.
• Yeşilyaprak, B. (2012). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığında paradigma değişimi ve Türkiye açısından sonuçlar: Geçmişten geleceğe yönelik bir değerlendirme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 97-118.
• Yeşilyaprak, B. (2016). 21.yüzyılda eğitimde rehberlik hizmetleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yeşilyaprak, B. (Ed). (2018). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kuramdan uygulamaya (9. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.