Eylem Kavramı Ekseninde Toplumsal Yapı İncelemesi: Emile Durkheim ve Talcott Parsons’un Düşünceleri Çerçevesinde

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 654 - 664, 23.10.2020

Aziz Can Şensazlı

Öz

Eylem konusu birçok bilim dalı için araştırma konusu olmuştur. Hem sosyal bilimler hem fen bilimleri eylem kavramını farklı açılardan ele alarak incelemelerini gerçekleştirmişlerdir. İnsanı anlamak için ise eylem kavramı elzem konumdadır. Eylemi, bütün insan davranışlarına kadar yayılmasına rağmen onu kaba bir içgüdü, basit bir refleks olarak anlamak yanlıştır. Çünkü eylemin kaynağında kör ve bilinçsiz olmayan bir irade bulunur. Eylem felsefesinde irade, eylem ile birlikte merkezi bir yer işgal eder. Eylem, ruhi bir fiil olduğu için ruh bedene hâkim olur. Rasyonel eylem kalıpları içerisinde bulunmayan bir eylem yalnızca ritüel bir eylem olarak karşımıza çıkar. Rasyonelliğin adeta günümüz mottosu olduğu bu dönemde ahlak, erdem ve gelenek kavramları çerçevesinde rasyonalizm kavramının insan ilişkileri ve toplumsal ilişkileri noktasında nasıl bir misyon edindiğini mikro düzeyde Amerikalı sosyolog Talcott Parsons’un düşünceleri ekseninde ele alırken toplumu oluşturan en küçük yapı taşı olan insanı toplum içerisinde bir bütün olarak makro düzeyde Fransız sosyolog Emile Durkheim’ın düşünceleri ekseninde inceleyeceğiz.

Anahtar Kelimeler

eylem, toplumsal bütünleşme, rasyonalizm, Parsons, Durkheim

Kaynakça

• Çamlı, A. Y. (2020a), Talcott Parsons’ın Düşüncesinde Pratik-Rasyonellik Tasarımı, Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 9(17), 202-208.
• Çamlı, A. Y. (2020b). Yeni Bir Toplum Kuram Dinamiği: Pratik- Rasyonellik. Kocatepe İİBF Dergisi, Haziran 2020, 22(1), 14-27.
• Çamlı, A. Y. (2020c). İktisadi Eşitsizlikler Giderilerek İktisadi Adalet Sağlanabilir Mi? (Piyasa Toplumunun Sosyo-Felsefik Eleştirisi). Ed. A. Y. Çamlı, Kapitalizmin Krizlerinin Çözümlenmesine İlişkin Yeni Yaklaşımlar (ss. 206-236), İstanbul: Hiper Yayıncılık.
• Duran, B. (2017), Din ve Kapitalizm, LAP Lambert: Academic Publishing.
• Durkheim, E. (1984), The Division of Labour in Society, Tr. W. D. Halls, İngiltere: The Macmillan Press.
• Habermas, J. (1981), Talcott Parsons: Problems of Theory Construction, Sociologicial Inquiry, 51(3-4): 173-196.
• Habermas, J. (1984), The Theory of Communicative Action Volume 1: Reason and the Rationalization of Society, Boston: Beacon Press.
• Habermas, J. (1989), Toward a Rational Society: Technology and Science as “Ideology”, Cambridge: Polity Press. https://sozluk.gov.tr/
• Parsons, T. (1934), Some Reflections on “The Nature and Significance of Economics”, Quarterly Journal of Economics, 48(3): 511-545.
• Parsons, T. (1937), The Structure of Social Action: A Study of Social Theory with Special Reference to a Group of Recent European Writers, McGraw Hill Book C.
• Parsons, T. (1949), Essays in Sociological Theory, Glencoe: Free Press.
• Parsons, T. (1978), Action Theory of Human Condition, New York: Free Press.
• Turner, B. S. (2011), Religion and the Modern Society: Citizenship, Secularization and the State, Cambridge: Cambridge University Press.
• Velthuis, O. (1999), The Changing Relationship between Economic Sociology and Institutional Economics: FromTalcott Parsons to Mark Granovetter, The American Journal of Economics and Sociology, 58(4): 629-649.
• Weber, M. (1965), The Sociology of Religion. Tr. E. Fischoff, Boston: Beacon Press.
• Yoruldu, M. (2019), Vergi Dava Dilekçesinin Düzenlenmesi ve Özellikli Durumlar, Vergi Sorunları Dergisi, 374, 106.