Otel İşletmelerinde Yabancı Kadın Çalışanların Karşılaştığı Şiddet Pratikleri

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 121 - 140, 30.06.2025

Nozimakhon Dalieva , Barış Çıvak

https://doi.org/10.51525/johti.1653577

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de otel işletmelerinde çalışan yabancı uyruklu kadınların maruz kaldığı şiddet biçimlerini ve dinamiklerini incelemektedir. Araştırmanın temel amacı, yabancı kadın çalışanların işyerinde karşılaştıkları şiddet türlerini belirlemek ve analiz etmektir. Veriler, 30 Temmuz–10 Ağustos 2024 tarihleri arasında Antalya ve Bodrum’da otellerde çalışan yabancı kadınlarla yapılan yarı yapılandırılmış, derinlemesine yüz yüze görüşmeler yoluyla toplanmıştır. Örneklem, kat hizmetleri, ön büro, animasyon, misafir ilişkileri ve SPA gibi farklı departmanlarda görev yapan 20 yabancı kadından oluşmaktadır. Katılımcılar, Türkiye’de en az bir turizm sezonu çalışmış olanlar arasından amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilmiştir. Veriler, nitel içerik analizi tekniğiyle incelenmiştir. Bulgular, birçok katılımcının sözlü hakaret, milliyet veya fiziksel görünüş temelinde dışlanma, yöneticiler tarafından mobbing ve bazı durumlarda misafirler ya da çalışma arkadaşları tarafından cinsel tacize maruz kaldığını göstermektedir. Katılımcıların çoğu bu durumu işini kaybetme korkusu, dil engeli ve kurumsal destek eksikliği nedeniyle bildirmemektedir. Çalışma, yabancı kadın çalışanların korunmasına yönelik politikalar geliştirilmesini, erişilebilir bildirim mekanizmalarının oluşturulmasını ve otel personeline kültürlerarası hassasiyet eğitimi verilmesini önermektedir.

Anahtar Kelimeler

Tahakküm , Şiddet Pratikleri , Ayrımcılık , Kadın Çalışanlar , Otel İşletmeleri.

Violence Practices Faced by Foreign Female Employees in Hotel Businesses

Öz

This study explores the forms and dynamics of violence experienced by foreign women employed in hotel businesses in Türkiye. The primary aim is to identify and examine the types of violence encountered by foreign women employees in the workplace. Data were collected between July 30 and August 10, 2024, through semi-structured, in-depth face-to-face interviews with foreign women working in hotels located in Antalya and Bodrum. The sample consisted of 20 participants employed in various departments such as housekeeping, front office, animation, guest relations, and SPA services. Participants were selected using purposive sampling, focusing on those who had completed at least one tourism season in Türkiye. The data were analyzed using qualitative content analysis. The findings reveal that many participants were subjected to verbal abuse, exclusion based on nationality or physical appearance, mobbing by supervisors, and in some cases, sexual harassment by guests or colleagues. It was also found that most do not report these incidents due to fear of job loss, language barriers, and lack of institutional support. The study recommends developing workplace policies to protect foreign women, establishing accessible reporting mechanisms, and implementing intercultural sensitivity training for hotel staff.

Anahtar Kelimeler

Domination , Violence Practices , Discrimination , Women Employees , Hotel Businesses.

Kaynakça

• Adam, I., Agyeiwaah, E., & Dayour, F. (2023). Migrant worker inclusion and psychological well-being: Insights from the hospitality and tourism workplace, Journal of Hospitality and Tourism Management, 55, 448-459.
• Akman-Dömbekçi, H. & Erişen, M. A. (2022). Nitel araştırmalarda görüşme tekniği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 141-160.
• Akyön, F. V. (2008). İşyerinde şiddete (workplace violence) karşı çalışanların bireysel çatışma yönetimi yaklaşımları: Sağlık sektöründe bir araştırma. Öneri Dergisi, 8(30), 163-175.
• Alkan, Ö. (2014). Konaklama işletmelerinde kadın çalışanların karşılaştıkları engellerin kariyer planlamasına etkisi üzerine bir araştırma: Marmaris örneği [Unpublished master’s thesis], Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Anthias, F., & Lazaridis, G. (2000). Gender and migration in Southern Europe. Berg Publishers.
• Aslan, A., & Kozak, M. (2012). Customer deviance in resort hotels: The case of Türkiye. Journal of Hospitality Marketing & Management, 21(6), 679-701.
• Aytaç, S., Bozkurt, V., Bayram, N., Yıldız, S., Aytaç, M., Akıncı, S. F., & Bilgel, N. (2011). Workplace violence: A study of Turkish workers. International Journal of Occupational Safety and Ergonomics, 17(4), 385-402.
• Bagheri, F., Ghaderi, Z., Abdi, N., & Hall, C. M. (2023). Female entrepreneurship and gender-based discrimination in tourism: Creating shared value and empowerment. Tourism Management, 95, 104679. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2023.104679.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Baum, T. (1999). Seasonality in tourism: Understanding the challenges: Introduction. Tourism Economics, 5(1), 5-8.
• Baum, T., Dutton, E., Karimi, S., Kokkranikal, J., Devine, F., & Hearns, N. (2007). Cultural diversity in hospitality work. Cross Cultural Management: An International Journal, 14(3), 229-239.
• Benli, A., İslamoğlu, E., & Ateş, T. M. (2019). Turizm sektöründe çalışan yabancılar: Antalya ili üzerine nitel bir araştırma. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 320-342.
• Beyaz, Z. (2020). Turizm endüstrisinde işçiliğin farklı görünümleri: Göçmenler, kadınlar ve çocuklar. Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri, 6(10), 65-101.
• Boz, C. (2006). Dünya'da turizm endüstrisinde çalışma şartları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Marmara Üniversitesi.
• Bulut, S. & Göktürk, G. Y. (2012). Mobbing: İşyerinde psikolojik taciz. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 53-70.
• Coşkun, E. (2014). Türkiye’de göçmen kadınlar ve seks ticareti. Çalışma ve Toplum, 3(42), 185-206. Coffey, J., Farrugia, D., Threadgold, S., & Sharp, M. (2023). Gender, sexual harassment and violence in the hospitality industry. Newcastle Youth Studies Centre Report, University of Newcastle.
• Çelik, C., & Erkuş-Öztürk, H. (2016). Role of precariousness and space on class formation process: The case of Antalya’s tourism workers. Capital & Class, 40(3), 419–445
• Çiçeklioğlu, H. (2022). X ve Y kuşağı bireylerinin mobbing algılarının karşılaştırılması: Turizm sektöründe bir alan araştırması. Social Sciences Studies Journal,5(50), 6475-6485.
• Çifci, C. (2014). Foreign national women in turkish working life: Current situation and sectoral evaluations in the light of work permit data. Specialization thesis, T.R. Ministry of Labor and Social Security, General Directorate of Labor, Ankara, Türkiye.
• Çıvak, B. (2021). Otel işletmelerinde emek sömürüsü, tahakküm ve direniş ilişkilerine dair niteliksel bir araştırma [Unpublished doctoral dissertation], Anadolu University.
• Çıvak, B. (2023). The nature of working in the hospitality industry: Evidence from 3S tourism in Turkiye. Journal of Tourism Leisure and Hospitality, 5(1), 30-41.
• Çıvak, B., Besler, S., & Sezerel, H. (2024). ‘The door is there!’: The exploitation, domination, consent, and resistance experiences of hotel employees. European Journal of Tourism Research, 38, 3814-3814.
• Çöl, S. Ö. (2008). İşyerinde psikolojik şiddet: Hastane çalışanları üzerine bir araştırma. Çalışma ve Toplum, 4, 107-134.
• Dardot, P., & Laval, C. (2014). The new way of the world: On neoliberal society. Verso Books. Demirdizen, D. (2013). Türkiye’de ev hizmetlerinde çalışan göçmen kadınlar: Yeni düzenlemelerle yarı köle emeğine doğru mu? Çalışma ve Toplum Ekonomi Hukuk Dergisi, 38(3), 325-346.
• Deniz, A. & Özgür, E. M. (2010). Rusya’dan Türkiye’ye ulusötesi göç: Antalya’daki rus göçmenler. Ege Coğrafya Dergisi, 19(1), 13-30.
• Díaz-Meneses, G., & Vilkaitė-Vaitonė, N. (2020). Gaining insight into violence from gender stereotypes and sexist attitudes in the context of tourism. Sustainability, 12(22), 9405. https://www.mdpi.com/2071 1050/12/22/9405.
• Eger, C. (2021). Gender matters: Rethinking violence in tourism. Annals of Tourism Research, 88, 103143.
• Erdem, B., Türkmendağ, T., Akgöz, E., & Gök, T. (2021). Foreign workers employment in the hotel industry: Evidence from five-star hotels in Antalya. Journal of Tourismology, 7(1), 29-54.
• Eysenbach, G., & Köhler, C. (2002). How do consumers search for and appraise health information on the world wide web? Qualitative study using focus groups, usability tests, and in-depth interviews. BMJ, 324(7337), 573-577.
• Ferrinho, P., Biscaia, A., Fronteira, I., Craveiro, I., Antunes, A. R., Conceição, C., ... & Santos, O. (2003). Patterns of perceptions of workplace violence in the Portuguese health care sector. Human Resources for Health, 1, 1-11.
• Gerberich, S. G., Church, T. R., McGovern, P. M., Hansen, H. E., Nachreiner, N. M., Geisser, M. S., ... & Watt, G. D. (2004). An epidemiological study of the magnitude and consequences of work related violence: The Minnesota Nurses’ Study. Occupational and Environmental Medicine, 61(6), 495-503.
• Gökmen, Ç. E. (2011). Türk turizminin yabancı gelinleri: Marmaris yöresinde turizm sektöründe çalışan göçmen kadınlar. Çalışma ve Toplum Dergisi, 1(28), 202-232.
• Gökmen, Ç. E. (2018). Turizm sektöründe göçmen emeği: Nitelikli emek mi? Ucuz emek mi? Çalışma ve Toplum, 1(56), 139-166.
• Güçlü, İ. (2019). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Nika Yayınevi.
• Guerrier, Y. & Adib, A. S. (2000). No, we don’t provide that service: The harassment of hotel employees by customers. Work, Employment and Society, 14(4), 689-705.
• Hatch, J. A. (2002). Doing qualitative research in education settings, Suny Press.
• Hutchings, K., Moyle, C., Chai, A., Garofano, N., & Moore, S. (2020). Segregation of women in tourism employment in the APEC region, Tourism Management Perspectives, 34, 100655. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2020.100655. International Labour Organization. (2019). Çalışma yaşamında kadınlara yönelik şiddet ve tacizle mücadele el kitabı, https://www.unwomen.org/sites/default/files/Headquarters/Attachments/Sections/Library/Publications/2019/addressing-violence-and-harassment-against-women-in-the-world-of-work-tu.pdf
• International Labour Organization. (2016). Promoting fair migration. Report III (Part 1B), International Labour Conference, 105th Session. Geneva: ILO.
• International Labour Organization. (2010). Developments and challenges in the hospitality and tourism sector. Available at: https://www.ilo.org/resource/developments-and-challenges-hospitality-and-tourism-sector.
• Janta, H. (2011). Polish migrant workers in the UK hospitality industry: Profiles, work experience and methods for accessing employment. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 23(6), 803-819.
• Joppe, M. (2012). Migrant workers: Challenges and opportunities in addressing tourism labour shortages. Tourism Management, 33, 662-671.
• Jucan, M. S. & Jucan, C. N. (2013). Gender trends in tourism destination, Social and Behavioral Sciences, 92, 437 – 444.
• Kaya, İ. & Atçı, D. (2015). Türk turizm sektöründe çalışma saatlerinin analizi ve değerlendirilmesi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 23-47.
• Kiril, İ. (2020). Emek sürecinde cinsiyet olgusu: Antalya turizm sektörüne dair bir çözümleme. [Unpublished master’s thesis], Pamukkale Üniversitesi.
• Kita, S., Minatani, M., Hikita, N., Matsuzaki, M., Shiraishi, M., & Haruna, M. (2015). A systematic review of the physical, mental, social, and economic problems of immigrant women in the perinatal period in Japan. Journal of Immigrant and Minority Health, 17, 1863-1881.
• Kofman, E. (2000). The invisibility of female skilled migrants and gender relations in studies of skilled migration in Europe. International Journal of Population Geography, 6(1), 45-59.
• Kofman, E., Phizacklea, A., Raghuram, P. & Sales, R. (2000). Gender and international migration in Europe. Employment, Welfare and Politics. Routledge.
• Lazaridis, G. & Wickens, E. (1999). Us and the others: Ethnic minorities in Greece. Annals of Tourism Research. 26(3), 632-655.
• Lee, D., Hampton, M., & Jeyacheya, J. (2015). The political economy of precarious work in the tourism industry in small island developing states. Review of International Political Economy,22(1), 194-223.
• Lever, A. (1987). Spanish tourism migrants: The case of Lioret de Mar, Annals of Tourism Research, 14(4), 449-470.
• Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Sage Publications.
• Lordoğlu, K. (2007). Türkiye’deki çalışma hayatının bir parçası olarak yabancı çalışanlar. Çalışma ve Toplum, 3, 11-32.
• Lordoğlu, K. (2009). Türkiye’de turizmde çalışan göçmenler ve işgücü piyasasında oluşan yeni sorunlar. II. Uluslararası Eğitim ve Uyum Bağlamında Avrupalı Türkler Kongresi, 14-16 Mayıs, Belçika. Anvers.
• Lozanski, K., & Baumgartner, K. (2022). Local gastronomy, transnational labour: Farm-to-table tourism and migrant agricultural workers in Niagara-on-the-Lake, Canada. Tourism Geographies, 24(1), 73-95.
• Mak, A. H., Wong K. K., & Chang R. C. (2010). Factors affecting the service quality of the tour guiding profession in Macau. International Journal of Tourism Research, 12(3), 205-218.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber (Çev: S. Turan). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Mhyre, J. M. (2010). Assessing quality with qualitative research. Canadian Journal of Anesthesia,57(5), 402-407, https://doi.org/10.1007/s12630-010-9290-8.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage Publications, Inc.
• Ministry of Labor and Social Security of the Republic of Türkiye. (2023). Çalışma izin istatistikleri – 2023, https://www.csgb.gov.tr/istatistikler/calisma-hayati-istatistikleri/resmi-istatistik-programi/calisma-izin-istatistikleri/.
• Neuman, W. L. & Robson, K. (2014). Basics of social research. Pearson.
• Opoku, E. K., Wimalasena, L., & Sitko, R. (2024). Sexism and workplace interpersonal mistreatment in hospitality and tourism industry: A critical systematic literature review. Tourism Management Perspectives, 53, 101285.
• Özen, Ç. S. (2008). İşyerinde psikolojik şiddet: Hastane çalışanları üzerine bir araştırma, Çalışma ve Toplum, 4, 107-134.
• Patton. M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3rd ed.). Sage Publications.
• Parreñas, R. S., Silvey, R., Hwang, M. C. & Choi, C. (2018). Serial labor migration: Precarity and itinerancy among Filipino and Indonesian domestic workers. International Migration Review, 53(4), 1230-1258.
• Phan, B. & Kleiner, B. (1999). The basics of employment discrimination. Equal Opportunities International, 18(8), 10-15.
• Poulston, J. (2008). Hospitality workplace problems and poor training: A close relationship. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 20(4), 412-427 (15).
• Ram, Y. (2018). Hostility or hospitality? A review on violence, bullying and sexual harassment in the tourism and hospitality industry. Current Issues in Tourism, 21(7), 760-774.
• Robinson, R. N., Martins, A., Solnet, D., & Baum, T. (2019). Sustaining precarity: Critically examining tourism and employment. Journal of Sustainable Tourism, 27(7), 1008– 1025.
• Rowe, M. & Sherlock, H. (2005). Stress and verbal abuse in nursing: Do burned out nurses eat their young? Journal of Nursing Management, 13(3), 243-248.
• Schat, A. & Kelloway, K. (2000). Effects of perceived control on the outcomes of workplace aggression and violence. Journal of Occupational Health Psychology, 5(3), 386-394.
• Solmuş, T. (2005). İş yaşamında travmalar: Cinsel taciz ve duygusal zorbalık/taciz (Mobbing). İş, Güç Endüstri llişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 7(2), 3-18.
• Tegland, P. (2008). Empowerment: A conceptual discussion. Health Care Analysis, 16, 77– 96.
• Tekindal, M. & Arsu, Ş. U. (2020). Nitel araştırma yöntemi olarak fenomenolojik yaklaşımın kapsamı ve sürecine yönelik bir derleme. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 20(1), 153-172.
• Tremblay, R. E., & Nagin, D. S. (2005). The developmental origins of physical aggression in humans. In R. E. Tremblay, W. W. Hartup, & J. Archer (Eds.), Developmental origins of aggression (pp. 83–106). The Guilford Press.
• Turguter, A. E. & Ağıllı, E. S. (2024). Turizm sektöründe çalışan yerli ve yabancı göçmen kadın deneyimleri: Marmaris örneği. Kadın/Woman 2000, 25(1), 71-90.
• United Nations. (2004). World economic and social survey: International migration, https://www.un.org/en/development/desa/policy/wess/wess_archive/2004wess_part2_eng.pdf.
• Whitehead, N. L. (2004). On the poetics of violence. Violence, 55-77.
• Wolff, R. P. (1969). On violence. The Journal of Philosophy, 66(19), 601-616.
• World Health Organization. (2002). World report on violence and health: Summary, https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/42495/9241545615_eng.pdf.
• Yıldırım, M. (2021). Tracing the consent, adaptation and resistance practices of an ‘unsustainable’workforce: The governmentality of workplaces in tourism industry. Tourism Management, 84, 104260.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, N. & Özkan, H. (2022). Türkiye’de turizmde mobbing ile ilgili literatürde yer alan çalışmaların bibliyometrik analizi. Ekonomi Maliye İşletme Dergisi, 5(2), 357-368.
• Yılmaz, G. (2008). Düş, umut, acı ve travmanın sentezi: Sermaye birikiminde göçmen emeği, Toplum ve Hekim, 3, 172–178.
• Yorgun, S. (2013). Türkiye’de turizm sektöründe esnek istihdam uygulamaları ve toplu iş sözleşmelerinde yer alan düzenlemeler. Turar Turizm ve Araştırma Dergisi, 2(2), 41 56.