The Rose is Nightingale: On the Women's Poets of the Ottoman A Bibliography Trial

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 1, 182 - 212, 30.03.2020

Aysun Çelik

Öz

From the first known poet, Zeyneb Hatun, who was known to have lived in the 15th century, to Çeşm-i Âfet, who died in the 20th century, the number of female poets in the tradition of classical Turkish literature is 67, according to our findings today. There are 12 women poets whose books have survived until today, and 56 known to sing poetry with prosody. Important scientific studies have been conducted on Ottoman female poets in recent years. However, these studies, of course, primarily include the translation of works by these poets into contemporary Turkish. In particular, the number of women poets determined by the information obtained from literary history, biographical sources and poetry magazines is not low compared to the conditions of their transfers. In this study, a bibliographic essay was prepared on scientific studies about women poets who lived during the Ottoman Empire; it is aimed to determine the current number of women poets, to reveal what studies have been conducted on women poets, to observe the interest shown to women poets, to inform researchers about current publications and to present subjects which have not been studied to the research community.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Woman, Divan Poet, Bibliography

Gülün Bülbül Olduğudur: Osmanlı’nın Kadın Şairleri Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi

Öz

15. yüzyılda yaşadığı bilinen ilk kadın şair Zeyneb Hatun’dan, 20. asırda vefat eden Çeşm-i Âfet’e kadar klâsik Türk edebiyatı geleneği içinde şiir söyleyen kadın şair sayısı, bugünkü tespitlerimize göre 67’dir. Divanları günümüze ulaşan 12, aruzla şiir söylediği bilinen 56 kadın şair bulunmaktadır. Osmanlının kadın şairleri üzerine son yıllarda önemli ilmî çalışmalar yapılmıştır. Ancak bu çalışmalar tabii olarak öncelikle bu şairelerin tanıtılmasını ve eserlerinin günümüz Türkçesine çevrilmesini ihtiva etmektedir. Özellikle tezkire, biyografik kaynak ve şiir mecmualarından edinilen bilgilerle tespit edilen kadın şairlerin sayısı -yaşadıkları devirlerin şartlarına kıyasla- az değildir. Bu çalışmada, Osmanlı Devleti’nin varlık gösterdiği asırlarda yaşayan kadın şairler hakkında yapılan ilmî çalışmalar üzerine bir bibliyografya denemesi hazırlanarak; güncel kadın şair sayısını tespit etmek, bu şaireler hakkında ne tür çalışmalar yapıldığını ortaya koymak, ilgiyi gözlemlemek, araştırmacıları mevcut yayınlardan haberdar ederek bundan sonra yapılacak çalışmalar için fikir vermek ve üzerinde bir çalışma yapılmamış şairleri ve konuları araştırmacıların dikkatine ve ilgisine sunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Kadın, Divan Şairi, Bibliyografya

Kaynakça

• Akman, E. (2013). “Ferîde Hanım, Bahâr-zâde”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Aksoyak, İ.H. (2014a). “Ânî, Fâtıma Ânî Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Aksoyak, İ. H. (2014b). “Fâ'ize (Fâ'izâ), Kâmetî-zâde Fâtıma Fâ'ize Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Aksoyak, İ. H. (2014c). “Sâniye, Fatma Sâniye Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Aksoyak, İ. H. (2014d). “Şerîfe Zîbâ Hanım”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Aksoyak, İ. H. (2015). “Safvet, Nesîbe Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Aksoyak, İ. H. ve Yıldız, N. (2017). “Sıdkî (Sıtkî Hatun), Emetullah Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Arslan, M. (2013a). “Şeref Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Arslan, M. (2014a). “Zeyneb, Zeyneb Hatun, Zeynünnisâ”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Arslan, M. (2014b). “Mihrî Hatun”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Arslan, M. (2014c). “Nesîbâ, Nesîbâ Tevfîka Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Arslan, M. (2014d). “Leylâ Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Arslan, M. (2014e). “Sırrî Hanım, Sırrî Râhile”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Arslan, M. (2014f). “Fatma Nerîme Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Arslan, M. (2014g). “Ayşe Vuslat Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Arslan, M. (2014h). “Emîne İkbâl Hanım, Keçeci-zâde”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Arslan, M. (2014ı). “Sa'îde Hanım, İstanbullu”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Arslan, M. (2014i). “Hamiyet Zehrâ Hanım”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Arslan, M. (2014j). “Fatma Fâzıla Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Arslan, M. (2014k). “Nâciye Hanım, Nuhkuyulu”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Arslan, M. (2014l). “Lütfiye Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Arslan, M. (2014m). “Fatma Müzeyyen Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Arslan, M. (2014n). “İffet, Hatice İffet Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Arslan, M. (2014o). “Cemîle Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Arslan, M. (2015a). “Fıtnat, Fıtnat Hanım”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Arslan, M. (2015b). “Fatma, Fatma Hanım, Tekirdağlı”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Arslan, M. (2015c). “Kevser, Kevser Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Arslan, M. (2018). Mihrî Hâtun Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı E-Kitap, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/58679,mihri-hatun-divanipdf.pdf?0 Erişim Tarihi: 25.06.2019
• Bozdağ, Ö.S. (2013). “Nigâr Hanım”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Cunbur, M. (2011). Osmanlı Dönemi Türk Kadın Şairleri. Ankara: TÜRKKAD Yay.
• Çeçen, H. (2015). “Fıtnat Hanım, Zübeyde”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Eren, H. (2016). “Âfitâbî (Âftâbî), Şerîfe”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Hocaoğlu, K. (2013). “Hubbî, Ayşe Hubbâ Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• İspirli, S. A. (2007). Kadın Divan Şairleri ve Geleneğin Uzantısı. Ankara: Salkım Söğüt Yayınları.
• İspirli, S. A. (2017). “Leylâ, Fîrûze Hanım”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Kalyon, A. ve F. Kalyon (2014). “Ayşe İsmet Teymûrî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Kalyon, F. (2015). “Gülperî Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Kaplan, Y. (2015). “Nisâyî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Kesik, B. (2014a). “Sâliha Suâd Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Kesik, B. (2014b). “Suâd Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Kesik, B. (2014c). “Tal‘at Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Kesik, B. (2014d). “Zafer Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Kesik, B. (2014e). “Seher Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Kesik, B. (2014f). “Servet, Fatma Servet Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Kesik, B. (2014g). “Seniye Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Oğuz, F. S. K. (2014). “Nakiyye, Hadîce Nakiyye Hanım, Nakiyye Hanım”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Pehlivan, G. (2013). “Tevhîde Hanım”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Saluk, R. G. (2014). “Habîbe”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Saluk, R. G. (2014). “Münîre”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Şentürk, A. A. (2009). Kanunî Hicviyesi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Tan, B. (2014). “Seher Abdal”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Tunç, S. (2014). “Çeşm-i Âfet”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Turan, F. A. (2014). “Âdile, Âdile Sultan”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Turan, F. A. (2015a). “Afife Sultan”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Turan, F. A. (2015b). “Fatma Kamile Hanım”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Turan, F. A. (2015c). “Banu, Cevriye Banu Hanım”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Yanardağ, M. F. (2013). Makbûle Lem'ân Hanım, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Yıldız, N. (2013a). “İffet, Hatice Hanım”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• Yıldız, N. (2013b). “Kâtib Hanım”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.