Diyanet İşleri Başkanlığı Merkez Kütüphanesi’nde Korunan 000717-(1-30) Envanter Numaralı Kur’an-ı Kerîm Cüzlerinin Tezyinat Açısından İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 2, 326 - 341, 30.06.2020

Muhammet Bilgen , Ummuhan Kaçar

Öz

Ülkemizdeki yazma eserler müze, kütüphane ve özel koleksiyonlarda muhafaza edilmektedir. En çok istinsah edilen eserler arasında Kur’an-ı Kerîm nüshaları ilk sıralarda yerini almaktadır. Kütüphanelerde eserlerin görüntüleri, dijital ortama aktarılarak araştırmacıların hizmetine sunma çalışmaları yaygınlaşarak devam etmektedir. Diyanet İşleri Başkanlığı bünyesinde bulunan yazma eserlerin kataloglama işlemi tamamlanarak araştırmacıların hizmetine sunulmuştur. Bu kütüphanedeki 000717-(1-30) envanter numaralı Kur’an-ı Kerîm cüzlerinin cilt ve tezhipleri çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. İncelenen Kur’an-ı Kerîm her biri ayrı ciltlenmiş otuz adet cüzden müteşekkildir. Cüzlerin cilt ve tezhipleri; üslup, dönem, işçilik, motif, renk, kompozisyon ve desen tasarımı açısından incelemeleri yapılmıştır. Elde edilen veriler değerlendirilerek desenlerin analiz çizimleri yapılmıştır. İstinsah tarihi belli olan, Kur’an-ı Kerîm cüzlerinin cilt ve tezhiplerinin döneminin özelliklerini yansıtıp yansıtmadığı incelenmiştir. Elde edilen bulgulara göre çalışmada incelenen Kur’an cüzlerinin cilt ve tezhip tezyinatının XIX. yüzyıl dönem tezyinat özelliklerini taşıdığı anlaşılmaktadır. İlave olarak çalışmada; Kur’an-ı Kerîm cüzlerinin cilt süslemeleri ve tezhiplerinin desen, renk, motif ve üslupsal özelliklerinin değerlendirilerek, belgelenmesi de sağlanmış olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tezhip,, Yazma Eser,, Tezyinat,, Cilt,, Kur’an-ı Kerîm.

Kaynakça

• Aksu, H. (1992). Anadolu Selçuklu Tezhip Sanatı ve Osmanlı (Klasik Dönem) Tezhip Sanatının Mukayesesi. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arıtan, A. S. (1993). Ciltçilik. İslam Ansiklopedisi VII, İstanbul: TDV Yayınları.
• Bilgen, M., Dilber, M. ve Öztürk, M. (2017). Kastamonu Yazma Eser Kütüphanesinde Bulunan Osmanlı Dönemine Ait Bazı El Yazması Eserlerin Cilt Süslemeleri. Uluslararası Taşköprü Pompeipolis Bilim Kültür Sanat Araştırmaları Sempozyumu, Taşköprü, Kastamonu. 2271-2283. 10.10.2019 tarihinde https://yadi.sk/d/soS-JxsS3RMM6v adresinden erişildi.
• Birışık, A. (2002). Kur’an. İslam Ansiklopedisi. C. 26, s. 383-388. Ankara: TDV Yayınları.
• Birol, İ. A. (2009). Türk tezyini sanatlarında desen tasarımı çizim tekniği ve çeşitleri. İstanbul: Kubbealtı yayınları.
• Birol, İ. A. ve Derman, Ç. (2001). Türk Tezyini Sanatlarında Motifler. İstanbul: Kubbealtı Yayınları.
• Derman, Ç. (2010). Tarihimizde Mushafların Bezenmesi, Diyanet İlmi Dergi, 46 (4) s. 137-144. Ankara: TDV Yayınları.
• Derman, U. (1967). Eski Mürekkepçiliğimiz. İslam Düşüncesi, 1 (1) s. 105.
• Derman, U. (1968). Kâğıda Dair, İslam Düşüncesi, 2 (5) s. 339-340.
• Didinal, T. (1990). Bir Süsleme Sanatı Osmanlı Tezhipleri. Türkiye İş Bankası Kültür ve Sanat Dergisi, 8.