Bitlis-Uzuntaş Köyü Geleneksel Konut Mimarisi ve Koruma Sorunları

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 3, 600 - 626, 05.10.2023

Gizem Taşdelen Tülay Canıtez

Öz

Bitlis İli, coğrafi konumu ve stratejik önemi nedeniyle farklı medeniyetlerin yerleşim alanı olmuştur. Farklı medeniyetlerin kültürü, yaşam biçimi, gelenek, görenek ve inançları kent merkezini ve kırsal yerleşmeleri şekillendirdiği gibi bu yerleşmelerdeki mimariyi de etkilemiştir. Bitlis İli Hizan İlçesi Uzuntaş Köyü kırsal mimarisinin ele alınacağı çalışmada, geleneksel konutlar kent merkezinde olduğu gibi topoğrafyaya uyumlu, birbirlerinin manzaralarını engellemeyecek şekilde yöresel malzemeler kullanılarak inşa edilmiş, kullanıcılarının yaşam ve üretim biçimine göre şekillenmiştir. Uzuntaş Köyü’nde, günümüze kadar herhangi bir koruma ve tescil çalışması gerçekleşmemiş olmasına rağmen yerleşim dokusu büyük ölçüde özgünlüğünü korumayı başarmıştır. Fakat eğitim ve iş olanaklarının kısıtlı olmasına bağlı büyük kentlere göçün artması ve köyde nüfusun azalması, yapıların terk edilmeleri, niteliksiz onarımlar, modern malzeme kullanımı vb. geleneksel dokuyu tehdit eden unsurlardır. Geleneksel dokuyu büyük ölçüde oluşturan konutların özgün niteliklerini kaybetmeden belgelenmesi gerekmektedir. Bu bağlamda çalışmada geleneksel yerleşim dokusu incelenerek konutların mimari özelliklerinin belgelenmesi amaçlanmış ve koruma sorunları ortaya konularak öneriler getirilmiştir

Anahtar Kelimeler

Bitlis, Uzuntaş Köyü, Kırsal Mimari, Geleneksel Konut, Koruma

Kaynakça

• Aydın, S. (1967). Bitlis tarihi. İstanbul: Acar Matbaası
• Biçen, V.S., Işık, E. (2018 Ekim). Geleneksel Bitlis Evleri’nde yapı elemanları ve malzeme kullanımının örnek yapı üzerinden değerlendirilmesi. International Conference on Multidisciplinary, Science, Engineering and Technology (IMESET’18 Dubai) (331-336) içinde. Erişim adresi: https://imeset.org/wpcontent/uploads/2019/01/Imeset18-Dubai-Full-Paper-Proceedings-Book.pdf
• Darkot, B., Yınanç, M. H. (1979). Bitlis. İslam Ansiklopedisi (Cilt II, ss.659-662). İstanbul: MEB Yayınları.
• Erdem, A. (2020). Boyabat köylerinde geleneksel kandil evler ve koruma sorunları. TÜBA-KED, 21, 105-129. DOI : 10.22520/tubaked.2020.21.006
• Nişanyan, S. (2010). Adını unutan ülke. İstanbul: Everest Yayınları.
• Payaslı Oğuz, G., Aksulu, I. B. (2016). Geleneksel Bitlis Evleri: koruma sorunları ve öneriler. Megaron, 11(1), 63-77. DOI: 10.5505/MEGARON.2016.76588
• Raymond, H. K., Paul B. P. (2012). 1915 öncesinde Osmanlı İmparatorluğu’nda Ermeniler. İstanbul: Aras Yayıncılık. Serdar, M. (2017). Bitlis erenleri. Bitlis: Sümer Basım.